de
Het Westhoek gedeelte
van
Schouwen-Duiveland route
a
Hoog-
en
Houdt de
duinstreek schoon
5
19 juni 1970 No. 2
Brouwershaven
van Schouwen wordt nog al te
Weg met de rommel!
’t Anker, Haamstede
Vuurtoren Haamstede
Slot Haamstede
H. B.
B1DC0UR1NT
aan
door
12.57
14.00
15.04
16.06
17.11
18.10
22
23
24
25
26
27
28
29
I 30
n.m.
22.34
23.25
n.m.
16.49
17.40
18.33
19.20
20.10
21.09
22.17
23.25
i 22-30 juni
Hoogwater
v.m.
4.20
5.10
6.03
6.53
7.43
8.41
9.46
10.54
12.01
Laagwater
v.m.
10.04
10.55
11.51
0.21
1.22
2.24
3.26
4.30
5.37
De fraaie natuur in de Westhoek I laag
van Schouwen wordt nog al te
vaak ontsierd door achtergelaten water
Geen weldenkend mens stelt
deze rommel op prijs en het is
zeker geen te grote moeite dit
afval daar te deponeren waar
het de aanblik van het mooie
duingebied niet ontsiert.
De A.N.W.B. heeft (vorig jaar
voor het eerst) een vouwblad
uitgegeven waarin een routebe
schrijving wordt gegeven van de
zg. Schouwen-Duivelendroute.
In de brochure worden een groot
aantal toeristische tips aan de
hand gedaan onder het motto
„De A.N.W.B. reikt u de helpen
de hand”. Deze tips staan op de
ene zijde van het vouwblad, op
de andere zijde is Schouwen-
Duiveland afgebeeld en op dat
kaartje is de route over het
schiereiland duidelijk in groen
aangegeven. De totale route is
100 km lang en wordt overal
door goed-opvallende zeshoeki
ge borden gemarkeerd. Deze
kleine borden op korte poot
jes heeft u ongetwijfeld al hier
en daar langs de kant van de
weg zien staan. U heeft ze mis
schien alleen maar zien staan,
maar een groot aantal toeristen
dozen, conservenblikjes, flessen,
papier, enz.
heeft ze reeds gezocht. Dat zijn
de vakantiegangers die de
Schouwen-Duivelandroute vorig
jaar, van bordje tot bordje heb
ben gereden. Er is namelijk in
het ene jaar dat de route bestaat,
een bijzonder grote vraag naar
geweest. Deze belangstelling zal
dit seizoen zonder twijfel nog
uitgebreider worden, omdat het
bestaan van de route nog niet
algemeen bekend was.
..De „rondleiding-op-papier”
is in enkele opzichten afwijkend
van de meeste, erg traditionele
excursies. Deze worden vrij al
gemeen onder de aandacht van
het publiek gebracht met de
cliché-uitdrukking dat zij de
toerist „langs en op de mooiste
en rustigste plekjes van het ei
land brengen, waar men met de
streek kennis kan maken, zoals
men die nog niet kent”. U kent
die afgesleten propaganda-zin-
nen. De Schouwen-Duiveland
route pretendeert echter geheel
niet u op de „rustigste en mooi
ste plekjes” te brengen, al was
het alleen maar omdat er op
het eiland nog maar bar weinig
stille en rustige plekjes zijn te
vinden. Nee, de A.N.W.B. heeft
noch de route, noch de brochure
romantischer en „zoeter” ge
maakt dan nodig is. Er is niet
uitsluitend aandacht besteed aan
de uitzichtpunten en de beziens
waardigheden zelf, maar ook
aan de wegen om daar te ko
men. Uiteraard zijn de aller-
Wanneer u de Delingsdijk ge
heel ten einde rijdt, ligt Brou
wershaven aan uw linkerhand.
Wanneer u door het stadje
heenrijdt, proeft u vanzelf al de
anticiteit: smalle straatjes, oude
huisjes waarvan vele met fraaie
oude decoraties. Brouwershaven
was in het verleden een belang
rijke havenstad. Het was een
veerhaven van Rotterdam en
Dordrecht en kende vooral in
de achttiende eeuw een grote
welvaart. Jacob Cats, de dich
ter die ook later raadspensiona
ris van Holland zou worden,
werd er geboren. Het stand
beeld dat te zijner nagedachte
nis werd opgericht staat op de
Markt. De gebeeldhouwde va
der Cats houdt een opengesla
gen boek in de handen. De
overlevering wil dat vader Cats
een bladzijde van dit boek om
slaat zodra hij de klok van het
een bezoekje te brengen aan de
haven, die aan de rechterkant
ligt voordat u het dorp inrijdt.
Bijzonder pittoresk is namelijk
de havenmond. Het haventje
(dat ’s winters een belangrijke
functie vervult bij de afvoer
van suikerbieten) heeft de vorm
van een driehoek. Alleen de
tophoek is niet gesloten, die
staat in verbinding met de zee.
De situatie is het meest plas
tisch weer te geven met de op
merking die een nuchterling
eens plaatste: „Ze hebben ge
woon een gat in de dijk ge
maakt.”
Halverwege Burghsluis en Se
rooskerke staat de Plompetoren,
het enige overblijfsel van het
voormalige dorp Koudekertee,
dat Vermoedelijk in de veer
tiende eeuw verdronken is. Het
dorp ligt voor de kust onder het
water, verzwolgen in de mod
der en waarschijnlijk gedeelte
lijk ook in het zand van de uit
gestrekte Neeltje Jans Roggen
plaat.
Enkele honderden meters voor
bij de Plompe toren kunt u 5e
Schelphoek binnenkomen. (Dit
(soort) school in is gevestigd, de
Outward Bound School. Wan
neer u Renesse uitrijdt, kunt u
op het punt waar de provincia
le weg naar Haamstede begint,
kiezen. Volgens de ANWB-
bordjes moet u rechtsaf. Dat
doen wij dan ook eerst maar.
Aan de rechterzijde ziet u dan
zg. vroongronden, die het mid
den houden tussen duinen en
weilanden. Links kunt u. vlak
langs de weg, noch goed zien,
dat daar vroeger een spoorlijn
heeft gelegen. Deze lijn liep
van Burgh tot Zijpe; tot de wa
tersnoodramp van februari 1953
reed er een RTM-stoomtram
over. Bij het Grand hotel Witte
van Heemstede slaat u rechts
af en rijdt de bebouwde kom
van Haamstede binnen. U pas
seert dan ook de weg waaruit
u zou zijn gekomen, wanneer u
in Renesse op de T-kruising
niet rechtsaf was gereden, maar
rechtdoor. Deze binnenweg, de
Hoge Zoom, is bijzonder schil
derachtig, aan alle kanten
voortdurend door groen be
grensd.
In Haamstede kunt u het Slot
Haemstede bekijken, op een af
standje echter, want het kas
teel is niet toegankelijk voor
belangstellenden. In het volgen
de dorp, Burgh, mag u kijken
naar de perebomen, die het
dorp sieren, wanneer in het
voorjaar deze perebomen in
bloei staan, kan de bebouwde
kom van Burgh zich in schoon
heid meten met een boomgaard
in de Betuwe. Over een met
veel hoge bomen geflankeerde
weg bereikt u Westenschouwen
(gemeente Westerschouwen).
Wanneer u bij de duinovergang
het strand en de zee hebt ge
zien, rijdt u door polder naar
Burghsluis. Van hier tot aan
Serooskerke, waar de route be
gon, is één van de meest
aantrekkelijke gedeeltes van de
route: over de zeedijk met een
„wijde blik" over de Ooster-
schelde.
Het jachthaventje van Burgh
sluis is bij de jeugd van Burgh
en Haamstede bijzonder in trek
als „zwembad”. Bij goed weer
en hoog water spartelen soms
wel meer dan honderd jongelui
in de haven. Ze vermaken zich
liever in de haven dan op het
strand omdat het er niet zo
druk is, omdat er vrijwel uit
sluitend vriendjes en vriendin
netjes komen, omdat ze er van
steigers kunnen duiken en om
dat er niet van „dat lastige
zand” is.
drukste wegen (Bruinisse-Zie-
rikzee en Zierikzee-Haamstede)
zoveel mogelijk gemeden, U rijdt
echter wel over smalle landweg
getjes, wegen door de duinen,
wegen die door bomen worden
geflankeerd, dijkwegen en mooie
asfaltwegen die onder langs de
dijken voeren. Typische Schou-
wen-Duivelands dus.
De route kan zowel per auto,
als per fiets, brommer of scooter
worden gereden. Het is uitraard
van de fietser teveel gevraagd
om het gehele schiereiland rond
te peddelen. Speciaal voor hem
en voor de bromfietser, die in
de vakantie een paar uurtjes wil
vrijmaken voor sight-seeing
(isle-seeing) willen we het ge
deelte van de route, voor zovr
dat is uitgezet i nde Westhoek
van Schouwen, beknopt toelich
ten.
Het is gemakkelijk dat men de
route overal kan beginnen, ein
digen of er slechts een gedeelte
zan kan afleggen. In deze toe
lichting beginnen we de route
op een willekeurige plaats: Se
rooskerke. Voordat Serooskerke
jaren geleden met een aantal
andere gemeenten opging in de
nieuwe gemeente Westerschou
wen, was het met zijn nauwe
lijks tweehonderd inwoners het
kleinste dorp van ons land.
Achter het dorp rijdt u de zg.
Delingsdijk op in de richting
I van Brouwershaven (de dijk is
niet opgenomen in de ANWB-
route maar om het Westhoek-
gedeelte „rond” te maken, ma
ken we er gebruik van). De De
lingsdijk werd na de water
snoodramp van 1953 aangelegd,
ten eerste om een goede verbin
dingsweg te creëren tussen het
noordelijk en het zuidelijk ge
deelte van Schouwen en ten
tweede om in geval van een
eventuele volgende dijkdoor
braak te voorkomen dat, wan
neer bijvoorbeeld het westelijke
deel wordt overstroomd, ook
het oostelijke deel onder water
komt te staan.
kan ook in Serooskerke en wel
langs de Provinciale weg.) De
Schelphoek is een geulen- en
krekengebied, dat veel gelijke
nis vertoont met een natuurre
servaat. De Schelphoek kon
ontstaan doordat men na de
watersnoodramp van 1953 een
ringdijk moest leggen rondom
een dijkdoorbraak die vrijwel
niet te dichten was. De door
braak op zich is uiteraard niet
meer te herkennen, deze is
uiteraard „geretoucheerd”. Het
tientallen meters brede gat is
echter nooit definitief gedicht
en bevindt zich nog steeds in
de dijk.
In de Schelphoek steken sport
vissers (de vergunning uiter
aard in hun zak) hun zeepieren
en gooien ze misschien in een
geul intussen een lijntje uit. Bij
eb is de Schelphoek een kre
ken- en geulengebied, bij vloed
staat het echter geheel onder
water.
De lange smalle boomtakken,
die u vóór het Schelphoek-ge-
bied in de Oosterschelde ziet
staan, dienen voor de afbake
ning van mosselpercelen.
Wanneer u om de Schelphoek
heen rijdt, komt u op de pro
vinciale weg uit bij de boerde
rij De Schelphoek". Daar kunt
u linksaf (terug) naar Haamste
de of rechtsaf naar Seroosker
ke, ons uitgangspunt.
stadhuis hoort slaan. Nu ja,
misschien doet hij het óók wel
als hij de klok van de nabijzijn
de hervormde kerk hoort
Maar daarop kunt u niet blij
ven wachten. U bent bezig aan
de ANWB-route en moet de
imponerende en gezaghebbende
vader Cats verlaten om uw weg
voort te zetten in de richting
Scharendij ke. Onderweg kunt u
bij Den Osse (bij het gemaal)
van uw voertuig stappen en de
zeedijk opklimmen. U hebt dan
een magnifiek uitzicht op het
Brouwershavense Gat en - in
de verte - op de aanlegwerk-
zaamheden van de toekomstige
dam tussen Schouwen en Goe-
ree. Verder rijdend komt u in
Scharendijke, van oorsprong
een dijkwerkersdorp waarin een
aanzienlijk aantal typische mi-
niatuur-huisjes te vinden zijn.
Vergeet beslist niet ook even
Als u van Scharendijke af weer
verder onder langs de dijk
fietst, bromt of scootert, komt
u bij de zg. Koepel, die boven
op de duinen staat. Via een
voetpad kunt u boven op de
duinen komen en dan - van
dichterbij dan in Den Osse - de
dingen gadeslaan die zich mid
den op zee af spelen om de dam
in het Brouwershavense Gat
tot stand te brengen. U heeft
een duidelijk zicht op de werk-
haven, die op het Water is ge
projecteerd. Een verrekijker zal
u goed van pas komen.
Verder rijdend komt u langs
één van de drukste strandover-
gangen van Renesse. Als u op
weg naar de bebouwde kom
van het dorp bent, door de
Laöne. hebt u links uitzicht op
Slot Moermont. Dit kasteel is
niet toegankelijk, omdat er een
