T
PROPAANGAS
Niet eerlijk!
i
om
flessen
van
en
Veiligheid bij gebruik
BUTAAN-
f
VOOR DE BALIE
I
I
h
SCHOUWENS BADCOURANT PAGINA 3
1.
2.
3.
12.
4.
5.
13.
bij
6.
7.
8.
9.
10.
onderdeks 11.
ruikt, dan
gas
02
wee/
I
4
t
I
plaatsen, maar aan dek, dus
ook weer: Propaan en geen Bu
taan in het koude jaargetijde.
Tenslotte kan nog worden opge
merkt dat Butaan en Propaan
van nature reukloos zijn. De fa
brikant kan echter een reukstof
toevoegen, waardoor ongewen
ste lekkage „gaslucht” wordt
geroken.
Algemene veiligheidswenken
en voorschriften
Houdt de aangesloten fles
altijd rechtop.
De fles nooit vervoeren zon.
der beschermkap.
De fleskraan uitsluitend
openen met de hand; geen
gereedschap gebruiken bij
weigering, doch fles met
vermelding van het defect
naar depothouder terugstu
ren.
Niet
„Ik begrijp niet, waarover u zich zo druk maakt, edelachtbare”,
verzuchtte het kleine bejaarde mannetje zich. „Er komen bij u
zoveel zaken voor. En hoeveel van die zware jongens krijgt u niet
voor dit hekje? Wat ben ik dan voor een onbelangrijk radertje.
Ik heb vrijwel niks op m’n geweten. Allenig dat ene missttapje.”
„U kunt wel méér op uw geweten hebben,” sprak de politierech
ter, „maai tot nog toe is slechts één misstap van u aan het licht
gekomen.”
„Er kan niks meer aan ’t licht komen, edelachtbare. Ik heb me
deze enige keer vergaloppeerd. Nou, daar staan ik dan voor. Wat
wilt u nou? Me daarvoor een tijd de kast indraaien?”
„Diefstal blijft diefstal. Ook al is het maar een enkel doosje si
garen. U wist dat ’t niet mocht.”
„Ach, edeiachbare. Overspel mag toch ook niet volgens de wet.
En hoeveel bezondigen zich daaraan zonder voor de rechter te
hoeven komen? Nou ja, en ik doe niet aan overspel en ik heb
altoos een rechtschapen leven geleid, maar ik vind toevallig een
sigaar lekker.
„En een vrcuw niet?” schamperde de officier.
„Ik heb aan m’n eigenste vrouw genoeg, meneer.”
„U moet ook aan uw eigen sigaren genoeg hebben!”
„Nee, dat ligt anders. Die raken op als je ze gebruikt, hè? Je
vrouw niet. Die blijft atijd bruikbaar. Maar as jle je sigaartje op
is, dan moet je 'n nieuwe kopen. Tja. en als je daar dan toevallig
’ns geen duiten voor hebt....”
„Dat zal dan toch wel méér dan eens zijn voorgekomen!” veron
derstelde de zittende magistraat.
„Dit was de éérste keer, edelachtbare. Omdat ik een keer m’n
a.o.w. te laat kreeg vanwege de feestdagen, ziet u.”
„Maar u hebt die gedupeerde sigarenwinkelier nog steeds niet
dat doosje betaald.”
„O, moest dat dan? Ik dacht dat ik een boete kreeg.”
„Moest dat dan? Weet u niet, dat u elke aankoop betalen moet?
En als u het werkelijk gespeten had van die diefstal, dan was
u naar de benadeelde winkelier toegestapt en had uw excuus ge
maakt en dan had u alsnog dat doosje sigaren betaald.”
„Ja, maar ik hoopte juist, dat ’t niet ontdekt zou worden en dat
ik ’n keertje zonder bealing kon roken.
„Maar zelfs oen de verbalisant bij u geweest is, bent u niet naar
die winkelier toegegaan.”
„Nee, omdat die politieman zei dat ik boete moest betalen. Daar
om dacht ik dat die sigarenzó betaald zouden worden.”
„Dan krijg die winkelier nog z’n geld niet!”
„Dat is dan diefstal door u. Want als ik er nou eerlijk boete voor
betaal, dan hoort u daar de sigarenman eerlijk z’n aandeel van
te geven en niet alles in uw eigen zak te steken. Ozo!”
Het oude mannetje keek nu de Zaal rond met een blik van „hoe-
zeg-ik-dat-even?” Maar de rechter zuchtte: „De boete moet he
laas in zijn geheel naar de schatkist. Daar ontvangt de gedupeer
de niets van. En ik nog minder.”
„O.zei de bejaarde dief. „Ik wist niet, dat u zó slecht betaald
werd uit die boetes. Tja.... zal ik dan nou die winkelier maar
dat ene doosje gaan betalen van m’n nieuwe a.o.w.? Dan rook ik
in de gevangenis maar een tijdje niet.”
De officier maakte helaas een einde aan deze discussie en eiste
f 25,- boete. Of twee dagen.
„U hebt ’t laatste woord,” zei de politierechter.
„Waarover?” wilde de kleine delinkwent weten. „Over die opge
rookte sigaren, of de nieuwe sigaren, of over die winkelier, of
over wat er met die boetes moest gebeuren? Ik vind, dat de daar
van die winkelier makkelijk kennen betalen. Da doosje kostte
maar drie gulden tachentig.”
Het wend f 25,- voorwaardelijk, mits hij binnen korte tijd de
sigaren ging betalen, met een proeftijd van een half jaar.
„Als ’t dan beslist moet!” mopperde het mannetje. „Maar eerlijk
vind ik ’t niet.” d’ARGENTY
aansluiten bij open
vuur en niet roken tijdens
het aansluiten. Deze werk
zaamheden bij voorkeur in
de buitenlucht uitvoeren.
Het gas mag uitsluitend via
een drukregelaar in de lei
ding stromen. Als u van Bu
taan overgaat op Propaan
dan kontroleren of de druk
regelaar vermeld is dat deze
ook geschikt is voor Pro
paan. (Er zijn nog drukrege-
laars in omloop die uitslui
tend geschikt zijn voor Bu
taan).
De flessen bij voorkeur
buiten en op een goed ge
ventileerde plaats opstellen.
Deze plaats niet naast een
kelderopening of in het di
recte zonlicht kiezen.
De leidingen (bij vaste op
stelling van gasflessen en
apparaten) moeten van staal
of koper zijn.
Voor het aansluiten van
apparaten gebruike men een
voor Propaan en Butaan
geschikte rubberslang (leng
te max. 1 meter) welke
nauwsluitend over een
slangpilaar wordt gescho
ven (vastzetten met slang-
klem).
Indien u de verbindingen
wilt controleren, doe dat
dan met een vloeibaar was
middel (zeepsop), maar nooit
met een vlammetje.
Draai iedere avond de fles
kraan dicht na eerst alle
kranen van de diverse ver-
bruikstoestellen te hebben
gesloten.
Indien u
Dikwijls zijn ongevallen met
flessen vloeibaar Butaan- en
Propaangas het gevolg van non
chalance en/of onkunde. Beide
gassen zijn brand- en explosie
gevaarlijk
Daarom is het van groot belang
dat u zich vertrouwd maakt met
de voornaamste eigenschappen
van deze gassen, en met de
daaruit voortvloeiende veilig
heidswenken en -voorschriften.
Eigenschappen van Butaan
en Propaan
De onderste explosiegrens, dit
is de kleinste hoeveelheid gas
welke met lucht gemengd moet
worden om bij ontsteking een
explosie te krijgen, is voor deze
gassen ongeveer 2 °/o.
Dat wil zeggen dat er per liter
lucht 20 ml flessengas (geen
vloeistof nodig is om na ont
steking voor een daverende ex
plosie te zorgen.
De druk die in de fles heerst,
de dampspanning, is sterk af
hankelijk van het soort gas en
de temperatuur.
Hiervan enige voorbeelden (voor
de zuivere gassen):
Bij —10° C, Butaan nihil, Pro
paan 2,5 ath; bij 5° C, Butaan
0,1 atm, Propaan 5 atm; bij 20°
C Butaan 1,5 atm, Propaan 7,5
atm; bij 40° C, Butaan 3,5 atm,
Propaan 13 atm.
Ten aanzien van de temperatuur
geldt een bovengrens. U ziet
immers in de tabel dat de druk
sterk oploopt met de tempera
tuur. Deze is b.v. in de zon ge
makkelijk haalbare temperatuur
van 40° C voor Propaan al tot
13 atm gestegen.
Plaats daarom de flessen nooit
in de open zon, nooit bij de ka
chel, nooit bij open vuur e.d.
Ten aanzien van het gebruik
van kampeerflessen nog het vol
gende: hier in verband met de
lage druk liefst Butaanflessen
gebruiken, als tenminste niet in
de sneeuw wordt gebivakkeerd.
Verder moet men bedenken dat
de temperatuur ook onder een
met een nauwsluitende doek of
zeil afgedekte gasfles zeer hoog
kan oplopen.
Het plaatsen
De dampdichtheid ten opzichte
van de lucht van Butaan is 2 en
van Propaan l’/a. Dat wil zeg
gen, dat deze gassen resp. twee
maal en anderhalfmaal zo zwaar
zijn als de lucht. Ontsnappend
gas zal in een ruimte dus altijd
naar beneden zakken.
Op schepen nooit
vooral geen vuur maken,
niet roken, de elektrische
schakelaars niet bedienen
en eventuele waakvlammen
siegevaar). Controleren of
van toestellen doven (explo-
alle kranen zijn afgesloten,
ook de kraan van de fles.
Een eventueel lekkende fles
loskoppelen en rechtop naar
buiten afvoeren.
De betreffende ruimte goed
ventileren, vooral l-mgs de
vloer. Fles met vermelding
van het defect terugzenden
naar de depothouder. Voor
vervoer eerst wachten tot
de fles leeg is.
Kampeergasf lessen altijd
buiten tent, caravan of boot
verwisselen. Bij het verwis
selen van de patronen vloei
baar gas altijd éérst de
kraan uit de patroonhouder
draaien en pas daarna de
patroon verwisselen. Nadat
de patroon goed is opgeslo
ten de kraan weer plaatsen
waarbij er op gelet moet
worden dat de kraan zich in
gesloten stand bevindt en
de afdichtingsvakken van
de aansluiting schoon zijn.
Lees in ieder geval de ge
bruiksaanwijzing van de
fabrikant.
Nooit Butaan- of kampeer
flessen laten vullen met
LPG gas.
Dit gas bevat een hoog per
centage Propaan, waardoor
de druk verre boven de in
de voor Butaan bestemde
gasfles kan stijgen met alle
gevolgen van dien.
In geval van brand
Flessen uit gevarenzone verwij
deren. Als dat niet kan dan
trachten de flessen met water
te blijven afkoelen vanaf een
voor uzelf beschermde plaats.
Brandweer waarschuwen
Flessenbrand
Mocht een fles in brand raken,
probeer dan met een bescherm
de hand de fleskraan dicht te
draaien. Lukt dit niet dan uit
de buurt van de fles gaan en
alarm slaan.
Brandweer waarschuwen
Bovenstaande gegevens zijn ont
leend aan het blad „De Veilig
heid” no 47 van 1971. Dit blad
wordt uitgegeven door het Vei
ligheidsinstituut te Amsterdam,
die desgewenst ook gaarne be
reid is u alle gewenste inlich
tingen te verstrekken.
(Mededeling ingezonden door
Arbeidsinspectie te Breda).