Schouwen al bewoond sinds begin van jaartelling I A Schouwen SCHOl WEN-DUIVELAM) Zeeland is één Cirkel Nog altijd van de weinige streken op aarde waar men kan reizen zonder toerist te zijn". SCHOUWERS BADCOURANT PAGINA 4 Archipel vervoerd. Daardoor kreeg Brou- bewoning voor. van en De naam Schouwen” (dus met de zoals in ze curtis (burcht) sche gesticht, Die bewoning door mensen van elders is de autochtone Schou- weinig of geen bier was gebrou wen, werd in het huidige Brou wershaven voor heel Zeeland bier aangevoerd vanuit Holland (met name uit Delft). Het werd in het stadje opgeslagen en kort daarop verder door heel Zeeland vervoerd. Daardoor kreeg Brou wershaven zijn eerste welvaart, en ook zijn naam. «Ut HxAMxtt i»t In de middeleeuwen was Schou wen een archipel van (deels om- kade) eilanden, die door verzan ding van de diverse scheidings- kreken tot een aanééngesloten geheel werden gevormd. Dit proces was vóór 1600 voltooid De afgelopen tientallen jaren zijn door kartografische diens ten bodemonderzoekingen ge pleegd, die deze theorie van het „aaneengegroeide eilandenrijk” nog eens bevestigd hebben. Gaandeweg groeide Schouwen in de loop der eeuwen, dankzij de zee (of misschien beter: on danks de zee) tot het gebied dat het nu geworden is. De zee is altijd van levensbetekenis ge weest voor het eiland. Vandaar wellicht de opmerking van ir. P. J. ’t Hooft in zijn boekje „Dorpen in Zeeland”, die van deze vorming van de provincie zegt: „Je begrijpt niks van Zee land, als je niet óók iets van het water begrijpt”. Veel dorpen in Zeeland hadden in de eerste eeuwen van hun bestaan de functie van een „ves ting”. niet tegen aanvallers van buitenaf, maar tegen de keer op keer toeslaande zee. Het dorp verschaft veiligheid tegen over stromingen. Op veel plaatsen in Zeeland kwamen hoge heuvels voor, vermoedelijk vluchtber- gen. Daarop kwamen de eerste .anusueeK). c/e aanuuiu.ng x-a- vormen van bewoning voor, gus is in de loop der jaren ver- wenaar al lang niet vreemd meer. Ten eerste is hij eraan ge wend geraakt, maar ten tweede is er eigenlijk niks nieuws onder de zon: reeds omstreeks het be- gin van onze christelijke jaar telling werd Schouwen al per- manent of tijdelijk bewoond door mensen van elders. Er wer den de laatste 60 jaar Germaan se vondsten gedaan op de kop Volgens het standaardwerk No mina Geografica Neerlandica heeft Schouwen zijn naam te danken aan de rivier, die langs de zuidelijke oever stroomde, nl. de Schelde (destijds genaamd Scaldis). In de vroegste beschrij vingen en op oude kaarten komt Schouwen voor onder de naam Pagus Scaldis, hetgeen betekent Schelde-gouw (een gouw is een landstreek). De aanduiding Pa- Toch schijnt de aantrekkelijk- In de 7e eeuw werd de Franki- heid van Schouwen er sinds dat jaartal niet op achteruit te zjjn vermoedelijk ten zuidoosten van gegaan. Immers, de gemeente Burgh, op het hoge terrein, dat Westerschouwen herbergt in de zomermaanden constant een I aantal toeristen, dat 25 tot 30 i maal zo groot is als zijn eigen inwonertal! nu in de volksmond nog het Hoge Burgh heet. Het is cirkel vormig met een doorsnee van enkele honderden meters, en le verde in het verleden al ontzet tend veel scherven op. mede doordat een deel van het Hoge Burgh in gebruik is als kerk- j? ï’tj’XC Deze histo :>che woorden liet de j reisverhalenschrijver P. H. Rit- I ter jr. aan zijn gedachtenwereld ontsnappen, toen hij in zijn boe kenserie ..Sentimentele aard rijkskunde' 'over Zeeland sprak. Hij vindt Schouwen-Duiveland ook anders dan alle Zeeuwse ei landen. „Het is ruiger. De grote winden waaien er feller over de grijze bouwlanden dan ze het doen over de kleine akkers van bijv. Walcheren", vermeldt hij. Hij verklaart in, zijn reisbe schrijvingen in het kort, waar om je in Zeeland niet persé toe rist behoeft te zijn om er uit gebreid te kunnen reizen: „Wat er aan schoonheid leeft, maakt deel uit van de sfeer van het land. Je gaat erheen om de een zaamheid terug te vinden, de eenzaamheden van het land- schap, de eenzaamheden van uw eigen ziel. Zeeland is een wijde ruimte, waar hemel en zee sou- verein zijn”. Nog één zin willen wij u niet onthouden: ..Op Schouwen huist ’s zomers een zonderlinge kolo nie van vagebonden, die het le ven aan zee bóven de badkapel- len en bridge-geneugten bege ren”. En dan begrijpt u inmid dels al wel. dat het boek niet helemaal meer van toepassing is op de huidige tijd: het werdJ terrein bij Burgh, geschreven in 1951 dwenen en Scaldis (het land) is j burcht zijn naam heeft ontleend. 1 vervormd tot Schouwen. De an- hof. De oudste (Merovingische) scherven dateren uit de 7e eeuw. De burcht was niet van steen: dat was te duur en te omslach tig. Naar vroeg-Romeins voor beeld werd een hoge aarden wal opgeworpen (bestaande uit een muur van balken en planken, met zand of teelaarde er tussen) en eromheen een droge gracht. Binnen deze versterking werden veel woningen opgetrokken. Behalve dat Burgh aan deze buivm i.aom „clii vnucciiu, - is de vorm van de burcht nog te dere naam Scaldis (nl. de rivier) j zien binnen de cirkel, die wordt is Schelde geworden en heeft ve gevormd door de Weeldeweg- dus zijn oorspronkelijke beteke- van hê't'e'ïiand/üiï'eën tijd die Kerkstraat-Leliëndaleweg. Bin- nis behouden. nen deze cirkel loopt de grond, Scaldina, Scoldma. Scolden naar het midden toe, naar boven Scouden zijn ook veelgebruikte op. Waaraan hét dorp Haamstede -ven. axinpidod isaaui. ap una uag zijn naam te danken heeft, is I uatuoipooA uapuoifjoo ojoSooja niet precies bekend. Er staat een oud slot, dat volgens de Latijnse verzen van kasteelheer Jacob van de Einde al 400 jaar moet hebben bestaan, vóórdat het in 1525 afbrandde. I Renesse heet naar „riedenesse”, dat nat of waterachtig rietland betekent. Riet schijnt inderdaad aan de zuidkant van Renesse (vooral achter slot Moermond) gul en weelderig te hebben ge- groeid. Het zeer aanzienlijke ge- slacht Van Renesse (oorspronke lijk afkomstig uit Zuid-Beve- land) ontleende aan Renesse zijn naam. Ene Dirk was de eer ste heer Van Renesse. Hij stierf in 1207 en werd voor het Groot Altaar in de kerk van Renesse begraven. Brouwershaven is slechts gaan- i deweg ontstaan als stadje. Als er ('n de 'Ie eeuw) in Zeeland gftwwl - - -* de hedendaagse schrijfwijze) komt als zodanig voor het eerst voor in 1428. namelijk in Van den Bergh’s Oorkondenboek. De geschiedkundige Verheije van Citters gaat evenwel uit van een andere (minder geci teerde) oorsprong. Volgens hem zou het „land van Schouwée” betekenen: het land van het ko kende, ziedende, woeste water, zoals het door elders wonenden genoemd werd, terwijl het bij de eilandbewoners zelf als Lacus of Poel bekend was. Een volgende mogelijkheid is herleiding uit de Nederduitse taal, waar het woord „Schou wen” vaak wordt gebruikt voor ons begrip „bedijken moet liggen tussen 100 v. Chr. en 500 n. chr. Frankische vond sten duiden heel duidelijk op bewoning tussen 500-1000 n. Chr. Het is méér dan waarschijnlijk, dat het dorp Burgh een Franki- I sche nederzetting is geweest, bewoond door.Karolingers. On der het huidige kerkhof en de omliggende akkers liggen uitge breide Frankische nederzettin gen. Koolzwarte standsporen (met scherven erin) tekenen zich duidelijk tegen de grijze klei af. Er werden o.m. een zeer gave benen haarnaald en een schaats teruggevonden. Bij opgravingen in 1916 achter de toenmalige openbare lagere school (nu pand Kerkstraat 3 te Burgh) werden gele scherven gevonden en het zelfde gebeurde bij het plaatsen van een weegbrug op het RTM- I Het is in dit verband interes- sant om ook eens na te gaan. J® j waar de naam „Schouwen” ei- jlp genlijk vandaan komt. De oor- sprong van de naam van Schou wen is belangrijk, omdat deze I vanaf het begin wordt gebezigd j en omdat de naam iets aangeeft omtrent de oorsprong van het sebled zelf. i tersporten is de windsurfing Wanneer de iwnd niet aj Inat weten kunt u rond het eiland Schouwen-Duiveland de be oefenaars nu druk bezig zien om het zeiltje boven water te houden. schrijf wij zes,

Krantenbank Zeeland

Schouwen's Badcourant | 1976 | | pagina 4