wee^lafl, pi# aai k Maipa Tan Besterteelt, landu, enz.
l
N°. 620.
Zaterdag 15 Mei 1897.
Veertiende jaargang.
m.
aan
EN
J. M. C. POT,
NE
ke
sel
Publicatie.
at de liberale regeeringspartij
gedaan heeft.
ws
BINNENLAND.
EEUILLETOH.
GEWETENLOOS.
IERSEKSCHE
es het
DER-
ïiding
THOOLSGHE COURANT,
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per 3 maanden, franco per post 65 cents.
Voor het buitenland 90 cents.
Ingezonden stukken, enz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND ingewacht aan
iet bureau te T h o I e n ot vóór DONDERDAGMIDDAG bij onzen medewerker te lerseke.
UITGEVER:
T H O L E N.
Advertentiënvan 1 tot 4 regels 40 cents; iedere regel meer
10 cents; groote letters naar plaatsruimte.
Elke advertentie, 3 maal ter plaatsing opgegeven, wordt slechts
2 maal in rekening gebraoht.
t heel
onden
it ann
rl. Ba
litenla
provi
peciën
beh-
heer
rdacjf
10 R'
SG UI
EïlNl
jatr
D,
;kt do
lurgemeester en Wethouders der gemeente Tholen
ngen ter kennis van belanghebbenden dat te beginnen
25 Mei 1897 van wege de gemeente eene OP-
,MING zal worden gehouden van de WEGEN en
ETPADEN met de KUNSTWERKEN,
rholen 10 Mei 1897.
Burgmeester en Wethouders voornoemd
M. G. VAN STAPELE.
P. LABAN, Secretaris.
De t/Tclegraaf' van den 7eii dezer bevat een
litieke rede van Mr. Levy, die dezer dagen,
alle partijen zich tot den kiesstrijd aangorden,
nalaten zal de aandacht te trekken. De
oersen je heet te handelen over het liberale partijver-
d, rr behelst'hoofdzakelijk wat de liberalen
'8 als regeeringspartij gedaan hebben
v/av te wachten is van een clericaal kabinet.
redenaar ontkent niet, dat de liberalen
o.i^c Qiagen hadden, maar (zegt hij) bij de
-•-dseling 'O een politieke partij bouwt men
V!.ci:t::igen op steviger grondslag, wanneer
Js. c oog v sstigt niet op hetgeen zij naliet,
i.a: v/p Stfcfcgeen zij-iu het loven riep.
_V- uis'ocginsel der liberale partij wordt
J It: Vooreerst ging zij uit van
me- ug. 1 in den staatsburger de per-
ion! ij'»: 'cl; onafhankelijk van geboorte, stand,
>rtu; - geloofsbelijdenis moet worden geëer-
iedigd. Eu teD tweede achtte zij het haar
licht arbeidsveld van den staatsburger in
sdeliji eu ótoffelijken zin te verruimen. Zij
elde zkh ten taak ook en bij voorkeur
n zw..f,^e, den misdeelde te hulp te komen
den :jd om het bestaan.
Zij trachtte deze beginselen te belichamen
oor de volgende wetten
De eerste kieswet na 1848 stelde, gebonden
Is zij was aan de grondwet, kiesbevoegdheid
fnankelijk van een census. Thorbecke keurde
it toen reeds af en gaf aan capaciteiten de
oorkeur. Tak achtte politieke rijpheid aanwezig,
•anneer men voorziet in eigen levensonderhoud,
,<kaar moest voor dit beginsel vallen. En welke
edenkingen men hebben moge tegen de thans
igeerende kieswet, dit getuigenis zal van den
taatsman die haar in 't leven riep, door de
npartijdige historie worden afgelegd, dat hij
minst begeerlijke van alle heerschappijen,
ie der plutocratie (van het geld) heeft weten
breken.
Volgens de grondwet van 1840 was de pro-
inciale vertegenwoordiging samengesteld naar
tanden, Thorbecke brak daarmee, onder den
STEÏ
5LIJI
riT,
Zoom
f6.-
a-por
f3.-
f5.-
-port
•en va
xingei
is vei
i 1ste
aangi
:hs e
ireele
\t 25
tegenstand van Groen, en thans vormt volgens
bet Program van L)r. Kuijper standsvertegen
woordiging nog een hoofdstuk van het anti
revolutionair staatsrecht.
Na de regeling der gewestelijke huishouding
kwam die der gemeente aan de beurt en werd
deze, trots conservatief en anti-revolutionair ver
zet, als het eerste en naaste middelpunt van
staatkundig leven ingericht. In hare autonomie
zag men een waarborg voor zelfstandige ont
wikkeling. Daar de gemeente als administratief
lichaam deel uitmaakt van het staatsgeheel,
moest zij natuurlijk onder hooger toezicht (van
Ged. Staten) gesteld worden.
Onder het 2e bewind van Thorbecke werden
ruim 30,000 slaven vrij verklaard, hetgeen aan
de schatkist 10 mill. gulden kostte.
Deze daad van humaniteit werd gevolgd door
eene anderede afschaffiug der doodstraf, daar
mee was ons strafrecht voor goed in nieuwe
haven geleid, hetgeen onloochenbaar uitkwam in
het later gevolgde nieuwe strafwetboek.
De onderwijswet van 1857 kwam tot stand
onder Van Der Brugghen, een rechtzinnig staats
man en geestverwant van Groen, maar die
erkende dat de gemengde school nationaal was
geworden en die verklaarde niet gediend te zijn
van de exclusieve politiek van Groen, die alleen
wist te gispen, te veroordeelen en af te breken.
De wet op het middelbaar onderwijs was
weder van Thorbecke, die haar dienstbaar trachtte
te maken aan de actueele behoeften der be
drijvige wereld en daarmee zijn doel bereikte.
De hervorming van het hooger onderwijs verloor
hij niet uit het oog, doch kwam niet meer bij
zijn leven tot stand. De afschaffing van het
dagbladzegel was het werk van liberalen. Na
dien tijd kon de dagbladpers pas haar volle
kracht ontplooieu. De opruiming van de belem
meringen eener vrije scheepvaart geschiedde in
1850. In het volgende jaar werden 139 nieuwe
schepen in de vaart gebracht en steeg de waarde
van den in- en uitvoer met 50 millioen.
Groot is het aandeel dat de liberalen hebben
in den aanleg van handels- en verkeerswegen,
en de hervorming vau ons belastingstelsel, in
geleid door de successiebelasting in de rechte lijn
en voltooid door de vermogens- en bedrijfs- en
de wijziging der personeele belasting is geheel
het werk van liberalen (Gleichmau, Pierson,
Sprenger van Eijk). Hierdoor kwam een einde
aan de kapitaals bevoorrechting.
Wat heeft de liberale partij voor den door
de fortuin misdeelde gedaanIn 1865 verdwenen
de plaatselijke accijnzen een belasting op de
armoede. In 1872 werd het strafrechterlijk ver
bod van werkstaking opgeheven, en werden de
tienden afkoopbaar gesteld, waardoor de grond
van drukkende lasten werd ontheven. In 1880
werd de rijkspostspaarbank opgericht. In 1874
kwam de eerste wet op de kinderarbeid
tegen den zin en de stem van Dr. Kuiper die
toen in de Kamer zat. In 1895 kregen wij de
veiligheidswet; dit jaar de wet op de kamers
van arbeid, en die ter verzekering van werk
lieden tegen ongevallen is aanhangig.
Dat alles heeft de liberale partij gedaan, wat,
zoo vraagt de heer Levy, zal het clericalisme
(dat zijn nu weder samengaande katholieken en
anti-revelutionairen) doen?
Deze vraag wordt breedvoerig beantwoord en
hoewel dat antwoord in sommige opzichten nog
van meer belang is dan het eerste gedeelte
zijner rede, zoo moeten wij het om niet te uitvoerig
te worden nog meer bekorten dan we biervoren
deden.
Als de genoemde partijen aan de regeering
komen dan krijgen we herleving van den school
strijd, die zich over het geheele gebied van
lager-, middelbaar- en hooger onderwijs zal
uitstrekken, en deze strijd zal niet alleen de
finantiën raken maar het hooger onderwijs zal
in kluisters geslagen worden, die het vrije onder
zoek zullen belemmeren.
Dan krijgen we het beschermende stelsel
tern -,, in de eerste plaats graanrechten, zooge
naamd om den landbouwer te helpen, maar
inderdaad om weer het kapitaal, den landheer
te bevoorrechten.
Verder mag verwacht worden dat de vaccine-
wet wordt teruggenomen en dat alle hangende
kwesties zooals omtrent den eed, het verwaar
loosde kind en de rechten der vrouw onopgelost
blijven.
Om deze stuiting van den voortgang der
vrijzinnige beginselen te voorkomen worden de
liberalen van verschillende nuances aangemaand
bij de aanstaande verkiezing de handen ineen
te slaan. De vooruitstrevende en achterblijvende
liberalen staan elkaar in ieder geval toch nader,
dan den clericalen. In den liberalen strijd heeft
men behoefte aan liberale bondgenooten.
Met deze eenvoudige maar belangrijke les
sluit de rede en ook ons uittreksel.
Novelle.
t,f
Het was den jongen man op zijn weg steeds
hij moest omkeeren, alsof hij zoo koel, met
iulke verschrikkelijke denkbeelden geen afscheid
nocht nemen, maar toch hield hein een zekeren
rots terug, om weder als smeekende, als berouw-
lebbende iu de kleine, door bloesemgeur welrie
kende kamer te verschijnen.
Waarom was dan toch Addy zoo zonderling?
Waarom zag zij tegen dat schooDe, van kleuren
)linkende leven, als een dreigenden vijand op?"
Hij zuchte ook. Met een paar honderd thaler
iet jaar door te komen, altijd kruipende, altijd
inder den ban van den drukkeuden nooddwang
neen, dat kan niet, dat wil ik niet. Niet
neer om zich zelf geven, dat kan wel bij anderen
:ijn: ik geef niet om hem; zoo denkt Addy
liet, en wellicht wel.
Eerst toen hij het nieuw opgerichte kantoor
binnentrad, toen hij het bord met zijn naam er
op, voor de deur zag, werd het hem wat luch
tiger om het hart. Eenige brieven waren ingekomen,
ook eenige bestellingen en aanvragenhet bekom
merde den chef niet, dat er ook een hoop
onbetaalde rekeningen in den lessenaar lagen.
Krediet bezat hij genoeg, de zoon van den
millionair kon overal geld opnemen, overal alles
wat hij gaarne had zonder dadelijke betaling
ontvangendie overmacht wilde hij thans aan
zijn gehaten zwager toonen, wilde zoo mogelijk
de firma van den vader geheel verdringen en
in alle gevallen het losse leven van vroegere dagen,
ten minste niet verminderen, zoo niet vermeerderen,
als ware het slechts om te bewijzen, dat men
wei een degelijk koopman zijn kan, zonder altijd
als den geldduivel, op gewin uit te zijn en geen
genot te durven nemen.
Een hartstochtelijke trots had zich geheel
meester van hem gemaakt; hoe meer hem
innerlijk de geleden smaad smartelijk aandeed,
des te stouter vervolgde hij, alle hinderpalen ter
zijde zettende, het eenmaal voorgenomen plan,
maar des te meer ook ging hij luchthartig met
het meisje om. Hoe erg het mocht loopen, hij
Door de liberale kiesvereeniging te Goes is
tot candidaat voor de Tweede Kamer gesteld
de heer J. H. C. Heijse, oud-lid van Gedeputeerde
Staten van Zeeland. De heer Heijse is tegenstander
van beschermende rechten en heeft zich bereid
verklaard desverlangd voor de kiezers op te treden.
De heer Mr. J. G. van Deinse is door alle
liberale kiesvereenigingen in zijn district tot
candidaat voor het lidmaatschap der Tweede
bleef toch den erfgenaam der millioenenhij
zeide dat wel niet, maar leefde gedachteloos
daarop door.
Thaler bij thaler had de oude man in den
loop van vele moeielijke jaren bijeen geschraapt,
zich nooit eenige genietingen des levens gegund,
ja zelfs de zijnen door die bekrompenheid het
leven verbitterd. Moest dan dat eindelijk niet
eens anders worden? Hij dacht in zijne zielsver-
bittering terug naar zijn jongelingstijd. Hoe
vleiend had hij toen aan zijn vader niet gesmeekt
hem te laten studeeren, de wereld te leeren
kennen, hoe verteerde hem het vuur om eeus
een beroemden naam te verkrijgen, zijn tijdgenooten
vooruit te snellen in kennis en wetenschappen I
Maar de hardnekkige, stijfhoofdige vader ver
schrok toen hij de kosten daarvan narekende,
en die droom vervloog dus, alles was onzin,
onzin geweest, wat Eduard gewenscht had, hij
moest zijn vader in de zaak opvolgen
Bij die uitspraak bleef het, want boven het
willen van den ouden despoot was geen hooger
beroep; de jonge man moest er zich aan onder
werpen, en zoo ontstond dat liefdelooze, de van
weerszijden knellende verhouding tusschen vader
Kamer geproclameerd. Hij zal zich in enkele
gemeenten van Zuid-Beveland aan de kiezers
presenteeren, te lerseke komt hij Woensdag 19 Mei.
Dinsdagavond vergaderden te Goes de beide
anti-revolutionaire kiesvereenigingen tot het stellen
van een candidaat voor de Tweede Kamer. In
beide werd gekozen het aftredend lid Jhr. mr.
de Savornin Lobman, door „Nederland en Oranje"
met kleine meerderheid en door „Groen van
Prinsterer" met groote meerderheid.
St. BI. no. 144 bevat het besluit tot uitvoe
ring van de artt. 51, 54, 55, 68, 69, 72, 81,
91, 96 eu 132 der kieswet, ten opzichte van
de verkiezingen van leden der Provinciale Staten
en van den Gemeenteraad.
De bepalingen van het koninklijk besluit van
26 Februari 1897 Staatsblad no. 69) gelden
ook voor de verkiezingen van leden der Provin
ciale Staten en van den Gemeenteraad, behou
dens de afwijkingen en aanvullingen, bij dit
besluit vastgesteld.
Het nieuwe besluit treedt in werking op het
tijdstip, waarop de wet van den 4 Juli 1850,
laatstelijk gewijzigd bij de wet van 11 Jan.
1894 ophoudt vooi de verkiezing van leden der
Provinciale Staten eu van den Gemeenteraad
van toepassing te zijn.
Bij den Waterstaat en 's lands burgerlijke
openbare werken in Nederlandscb Indië is met
ingang van 5 April 1897 benoemd tot opzichter
der 3eklasse de heer C. Uollestellewiens vader, de
heer A. Holleslelle, thans de oudste opzichter
is van 's Rijks Waterstaat in Nederland.
Bij Prov. Blad no. 46 wordt aan de colleges
van burg. en weth. in Zeeland kennis gegeven,
dat, volgens besluit vau den Gemeenteraad van
Tholen, aldaar voortaan op den eersten Vrijdag der
mnd.Juni eene paardenmarkt zal worden gehouden.
Mocht tegen dat besluit bezwaar bestaan, dan
verzoeken Gedep. Staten hun dit voor 25 dezer
mede te deelen.
De gemeentebesturen, van welke op dat tijd
stip geen bericht is ingekomen, zullen geacht
worden geen bezwaren te hebben.
Het onderzoek der zich in deze provincie
bevindende verlofgangers van de nationale militie
te land zal plaats hebben:
te Tholen op Maandag 14 Juni, voorm. 9
uur, voor de gemeenten op dit eiland en St.
Philipsland,
te Kapelle op Dinsdag 15 Juni, voorm. 9
uur voor Kapelle, Wemeldinge, lerseke, Krui-
ningen, Krabbendijke, Rilland-Bath, Schore en
Waarde.
Benoemd tot onderwijzeres te Naaldwijk mej,
C. B. van de Velde te St. Philipsland.
en zoon, waaraan de laatste ongelukkige zaak
voor goed een einde maakte. Als een slaaf aan
de galeijen, was hij aan het kantoor geketend,
en eerst des avonds als hij vrij was, begon hij
te levendan stortte hij zich in het groot-stadsche
leven, te midden der rijke jongelui, waaronder
een ieder hem rangschikte, hoewel hij bij zijn
vader geboekt stond voor „drie honderd thaler
jaarlijks zakgeld" en nogmaals voor „twee honderd
en vijftig thaler" kostgeld.
Dat noemde hij met een grimmig hart een
komedie op de folio's van vaders grootboek, ja
hij werd hoe langer hoe erger, als de oude man
hem wijze lessen vóórpredikte; hij maakte
allerlei gekheden, alleen omdat hij wist, hoe
vreeselijk de vader tegen de onschuldige dingen
kon losvaren. Daarbij kwam zijn naam op aller
lippen, een schaar zoogenaamde vrienden omring
den hem, de schulden werden jaarlijks grooter,
tot eindelijk de komst van Roosen op het
kantoor de ganscke zaak omkeerde, en de arme
schelm, met zijne geringe levenservaring, met
zijn hartstochtelijken trots en zijn ledigen buidel
alleen stond, aan zich zelf overgelaten zonder
ware vrienden, zonder nadenken, alleen geleid
