ïl
weeïMafl, mi aan ie lelaapi ra oesterteelt, laailiiif, enz.
N°. 646.
ZaWdag 13 November 1895^.
Vijftiende jaargang.
EN
J. M. C. POT,
ie
FEUILLETON.
ie verbannen Nihiliste.
U INNEN LA N D.
Mi
Van onze berichtgevers.
Gemengd Nieuws.
ehot
SCHE
THOOLSCHE COURANT,
Dit blad verschijnt eiken Zaterdag.
Prijs per 3 maanden, franco per post 65 cents.
Voor het buitenland 90 cents.
Ingezonden stukken, enz. worden uiterlijk op DONDERDAGAVOND Ingewacht aan
iet bureau te Tholen ot v66r DONDERDAGMIDDAG bij onzen medewerker te lerseke.
UITGEVER:
Tholen.
Advertentiënvan 1 tot 4 regels 40 cents; iedere regel meer
10 cents; groote letters naar plaatsruimte.
Elke advertentie, 3 maal ter plaatsing opgegeven, wordt sleohts
2 maal in rekening gebracht.
Het proefschrift van Dr. Callenbach.
(slot).
jecx, de nieuwe gouverneur generaal was van een
•szuchtig karakter, en daardoor juist de man om
het gemis eener duidelijk omschreven grenslyn
zijne bevoegdheid in kerkelijke zaken een eigen-
htig en willekeurig gebruik te maken. Hij gaf
van al spoedig een bewijs,
egelijk met hem en met hetzelfde schip was een
Iikant te Batavia aangekomen, die door Specx
ens plichtverzuim aan boord werd aangeklaagd,
hij den kerkeraad, waar deze zaak thuis behoorde,
r bij den raad van justitie. De kerkeraad beklaagde
daarover, en toen bij onderzoek én van den
;eraad én van de justitie de anklacht ongegrond
jla ;k, wilde de eerste dit openlijk van den kansel
end gemaakt hebben. De landvoogd verzette zich
•tegen, maar tevergeefs. Ds. Heurnius werd aan-
ezen om zijn ambtgenoot als onschuldig aan de
eente voor te stellen, en hij deed dit ondubbel-
lig maar gematigd.
ort daarna kwam de nieuwe landvoogd opnieuw
Sden korkeraad in botsing en wel over het zenden
een afgevaardigde naar Amboina, waar een ker-
jke twist te beslechten, maar de oneenigheid
:hen de overheid en de kerk bereikte zijn toppunt,
in 1631 besloten werd, dat voortaan in alle
:elijke verg?deriij:'. ^ramissaris van wege
gouverneur-generaal z'»u .Mtting hebben en van
d«ur erhandelde trouw ;i< uien zou houden. De
oiauti doM den couunn.ssris niet weigeren .naar
i een beroep op de vaderlandacbe kerk en de
iudLebbers der Compagnie, maar vóór antwoord
ngcn waa, kwam een geschil over een geval
kerkelyke censuur op nieuw olie in het vuur
Jpen.
I ij al deze twisten was Ds. Heurnius gewoonlijk
woordvoerder. Hoewel hij daarbij den verscbuldig-
eerbied voor de hooge overheid, met name voor den
voogd, niet uit het oog verloor, toonde hij toch
L"
44
tröle
vtfc man niet te vreezen en den persoon des menschen
aan te zien. Geen wonder, dat de toorn van
;x zich vooral tegen hem keerde. Heurnius zelf
ar gevangen gezet, maar spoedig ontslagen. Doch
hy eischte, dat hij openlijk voor de gemeente
gerechtvaardigd worden, werd hem verboden te
via te prediken er. werd voor 2 jaar naar de
van Coromandel verplaatstdaarna zou hij naar
aderland worden gezonden. Zijn verwijdering
rde evenwel slechts eenige maanden, daar Specx
eep, dat hij te ver gegaan was, en kort nadat
te Batavia was teruggekeerd, werd hij door den
iddels nieuwen landvoogd Brouwers in zyn ambt
teld.
leze trad heel wat gematigder op tegen de kerk
J zijn voorganger, doch het inmiddels ontvangen
voord op het beroep van den kerkeraad te Batavia,
van dien aard, dat de strijd tusschen de wereld-
overheid en de kerk wel eindigde, maar met vol-
en verlies van de laatste. Het zelfstandig karakter
Indische kerk ging voor goed verloren,
i het volgend jaar 1632 werd Heurnius een
likantenplnats aangèboden te Ceram. Met dank-
rheid werd dit aanvaard, want daardoor zou hy
zyn roeping vervullen, daardoor de taak vol-
[iEI
Naar hel
Jet was eene oude jongejuffrouw, die haar
telijk verwelkomde, maar wie toch de haren
)erge rezen, toen zij van Olga gewaar werd
zij vluchtte. Zij bleef er twee dagen, want
vrees van de oude dame was zoo erg, dat
a het niet durfde wagen, langer bij haar te
ren. Slechts met weinige roebels vervolgde zij
f pelgrimstochten op nieuw, en eiudelijk
Doette zij een rechtsgeleerde vriend, die voor
t in de stad kwam.
Aan dit oogenblik af namen bare zorgen voor
iVn tijd een eind. De advocaat, die haar
ieten.JroeSer tijd gekend had, stelde zijn huis
f haar open, en spoedig was haar terug
brengen, waartoe hij naar Indië was gegaan. Te
Batavia had hij, de vreedzame bezadigde man, door
al die oneenighaid niet veel vreugde beleefd. Zou hij
het nu beter krygen
Vol moed en niet zonder verwachting begon hij
zijn werk onder de heidenen. Nog zeven jaren bleef
hij in Indië. Op Ceram kwam hij niet, maar hy
werkte vooral op Amboina en de Oeliasers met buiten
gewone yver en toewijding, doeh helaasmet veel
minder goed gevolg, dan hij verwacht had. Meer
malen stond hy aan levensgevaar bloot, een maal
werd hij zelfs vergiftigd, de behandeling der inlanders
door de Compagnie was niet geschikt om vertrouwen
en liefde voor de Hollanders te wekken, en brak af,
wat hij opbouwde, zijn lichaamskrachten raakten
uitgeput, en zoo begon hij eindelijk naar zijn vader
land terug te verlangen. Na 15-jarigen arbeid verliet
hij Indië, den roem meenemende van als een yverig,
wijs, beminnelyk, onberispelijk naar des evange-
liums, zijn beste krachten aan het zieleheil van land
genoten en inlanders gewijd te hebben. Dit kon lang
niet van ulle predikanten in Indië getuigd worden.
In het vaderland teruggekeerd vereerde de Com
pagnie zijne verdiensten door een geschenk van f 1200
in geld en het aanbod van op gunstiger voorwaarden
en salaris naar Indië terug te keeren.
Hiervan kwam evenwel niets. Heurnius werd
predikant te Wyk bij Duurstee en maakte zich behalve
als zoodanig verdienstelyk o.a. door een vertaling
der evangeliën en eenige psalmen in het Maleisch.
H'j leefde nog 13 jaar en stierf in den ouderdom
van byna 64 jaar.
Het proefschrift, waarvan wij zeer verkort den
inhoud weergaven, is een lezenswaardig werk, dat
ons op verscheidene plaatsen een blik gunt op onze
I7de-ecuwsche voorvaderen, die wij ons niet al te
onberispelijk in handel en wandel moeten voorstellen
Bij Kon. besluit is benoemd tot ontvanger
der registratie en domeinen te Sliedrecht de heer
B. W. de Jong. thans te Oostburg.
Aan Mr. W. A. den Hoek is met 15 Novem
ber, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend
uit zijne betrekking van waarnemend Rijks-
advokaat in de provincie Zeeland, onder dank
betuiging voor de door hem in die betrekking
bewezen diensten.
Provinciale Staten.
In de Donderdagavond gehouden zitting der
provinciale Staten van Zeeland is het voorstel
van Ged. Staten aangenomen, om aan W. Moelker
c. s. gedurende den tijd van 2 jaren, in te gaan
1 Augustus 1897, een subsidie te verleenen
van f600 's jaars voor hunnen wagendieiist
tusschen Tholen en St. Maartensdijk, op voor
waarde
le. dat het gansche jaar minstens tweemaal
daags, uitgezonderd op Zondag, met voldoende
ingerichte wagens eene reis worde gemaakt van
Tholen naar St. Maartensdijk, en terug, en
Olga voor
de eerste maal te
fij
ist onder de „vrienden" bekend.
ij werd nu voorzien van geld en een pas-
t en naar een plaats gebracht waar zij
ig was voor vervolging.
Ik ontmoette
Petersburg.
Het was aan huis eener familie waar „wet
tigen" en „ouwettigen" samenkwamen.
Ouder de aanwezigen waren vele letterkundigen.
Eèn van hen was een man, die gedurende
6 h 7 jaar steeds de politie met valsche pas
poorten had kunnen om den tuin leiden en
onder zijne vrienden bekend was als een ijverig
journalist, die aan verschillende nieuwsbladen
zijn bijdragen leverde; daar was een rechtsge
leerde, die, na velen van zijn vrienden in
politieke processen geholpen te hebben, nu als
„onwettig" rondzwierf om hoogstwaarschijnlijk
zijn leven in Siberië te moeten eindigen. Een
ander jongmensch in officiersuniformwas de
zoon van een der meest hardnekkige vervolgers
der revolutionaire partij. Inderdaad het was
een zeer gemengd en een zeer belangwekkend
gezelschap voor iemand niet gewend aan de
vreemde verhoudingen van het Palmyra van het
Noorden.
Met de vrijheid die het russische gezelschaps
leven, en inzonderheid de bijeenkomsten der
2e. dat jaarlijks aan Ged. Staten eene opgaaf
worde gedaan van het aantal vervoerde reizigers.
Benoemd als onderwijzeres aan de o.l. school
te Scherpenisse mej. J. van Deiuze te Amsterdam.
IERSEKE. Deze week overleed hier de heer
C. de Jonge Sr. in leven ontvanger van de
Ned. Herv. Kerk en secretaris-penningmeester
van het Burgerlijk- of Algemeen Armbestuur,
welke betrekkingen hij 40 jaar met eere ver
vulde. De algemeen geachte man mocht nog
beleven, dat zijn zoon in beide betrekkingen als
zijn opvolger werd benoemd.
Er zal zich hier een horlogemaker vestigen.
Als hij iemand is, die zijn vak blijkt te ver
staan, en het geluk heeft de overtuiging daarvan
ingang te doen vinden, dan hebben wij hoop,
dat hij hier zijn brood zal verdienen, en dan is
er reden voor lerseke om zich over zijn komst
te verheugen.
In een gemeente van duizend zielen is
zulk een ambachtsman waarlijk niet overbodig.
Vrjdagavond der vorige week gaf de gym
nastiek vereeniging „Vooruitgang zij ons streven"
alhic een introductie-soirée voor de leden en
otgü- ..gers. Gcgovon werden vrije eu orde-
oefeningeu, oefeningen aan de brug en aan het
vaste rek en ten slotte groepen aan de brug
onder verlichting van bengaalsch vuur. Een en
ander werd afgewisseld met een paar aardige
tooneelstukjes, getiteld„Een gezellige kamer"
en: „Eens gekocht blijft gekocht."
De gymnasten hielden zich kranig en deden
hun leermeester, den heer Bartels, van Wemel-
dinge, eer aan.
Een talrijke opkomst bewees, dat de beleefde
uitnoodiging der vereeniging op prijs werd ge
steld en de aanwezigen gaven welverdiende
bewijzen van belangstelling.
Heden kreeg een smid in deze gemeente
bij zijn werk een gloeiend stukje ijzer in het
oog, met het gevolg, dat hij terstond naar
Middelburg moest reizen om geneeskundige hulp
in te roepen.
SCHERPENISSE. Het gemeentebestuur alhier
heeft aanbesteed het maken van het terrein voor
de vrije- en ordeoefeningen achter het school
lokaal. Ingeleverd werden drie biljetten, n.1.
C. Geluk voor f171, H. M. van Bezooijen f 168
en B. Suurland voor f163. Den laagsteu inschrij
ver is het werk gegund. Alle inschrijvers zijn
alhier woonachtig.
Als bijzonderheid kan vermeld worden,
dat in den tuin vau Q. Hage alhier een frambozen-
bosch staat, die thans voor de tweede maal vau
dezen zomer met rijpe vruchten is beladen.
nihilisten kenmerkt, deed ieder der aanwezigen
waartoe hij het meeste lust gevoelde. Het ge
zelschap had zich in verschillende groepjes ge
splitst: een dof gegons van stemmen werd
overal gehoord, nu en dan afgebroken door
hartelijk gelach.
Nadat ik den gastheer bad gegroet, en hand
drukken gewisseld had met mijn vrienden,
voegde ik mij bij een der kleiue groepjes.
Het kostte mij geen moeite Liubatovitch te
herkennen, want de portretten van de voor
naamste gevangenen in het proces „der vijftig"
van wie Olga een der meest gedistingeerde
figuren was, circuleerden bij duizenden en waren
in ieders hand. Zij zat in een hoekje der canapé,
en dronk met gebogen hoofd, teugje voor teugje
een kop thee. Haar dik zwart haar golfde los
over hare schouders, en viel tot op de sofa neder.
De kleur van haar gelaat was olijfkleurig als
dat van eene Spaansche, en verried haar zuidelijke
afkomst: haar vader en grootvader waren uit
gewekenen van Montenegro, die zich in Rusland
hadden neergezet. Inderdaad was er niets Rus
sisch aan haar geheele persoonlijkheid.
Haar breede, zwarte, schoongevormde wenk-
THOLEN. Het aantal jongelingen, dat in
het volgend jaar voor de Nationale Militie zal
moeten worden ingeschreveu, bed raagt vermoedelijk
negenendertig.
De heer A. Bevin, klerk der Posterijen
alhier, heeft met goed gevolg het examen afge-
legd voor klerk der Posterijen en Telegraphie.
Te Gameren vermaakten zich eenige kinderen
met het spelen van pijl en boog. Bij ongeluk
vloog een pijl in het oog van een der jongens,
met het treurig gevolg, dat hij het gezicht heeft
verloren.
Uit het gesticht „De Goede Herder" nabij
Almeloo is een der verpleegden, een 18-jarig
meisje, geschaakt, door drie personen. Hoewel
het meisje niet meewilde en om hulp riep, wist
een der schuldigen, door met zijn mes te zwaaien,
de toegeschoten mede-verpleegden van zich te
houden, en met zijn buit over een heining een
bootje te bereiken dat voor de vervoering gereed
lag. De politie doet onderzoek.
Te Amsterdam ontstond Woensdag een
twist tusschen een vader en zijn schoonzoon, die
zoo hoog liep, dat de vader zijn zoon een ge
vaarlijke messteek toebracht. De vader werd in
hechtenis genomen.
Tegen luis bij kippen en ander gevogelte
kan men bij ervaring aanbevelen een verdunde
oplossing van carbolzuur. Vooral bij, die in den
winter tot behoud der warmte turfstrooisel in
kippenhok en loop gebruikt, heeft dit bepaald
noodig, omdat de turfmolm de ontwikkeling der
luis zeer in de hand werkt.
Te Weesp heeft de gemeenteraad een
beslissing genomen in zake de jaarwedden van
het onderwijzend personeel aldaar. Het desbe-
treflende voorstel van de commissie van finan
ciën luidde:
Het miuimum-salaris van f 600 voor de lagere
scholen en van f800 voor de school voor m. u.
lag. onderwijs om de 2 jaar te verhoogen met
f 50, tot een maximum van f 900 voor de
openb. lag. en van f 1100 voor de m. u. lag.
school. De 3e en verdere tweejaarlijksche ver
hooging zal evenwel afhankelijk zijn van ge
schiktheid en gedrag, waaromtrent de hoofden
der scholen rapport hebben uit te breugen.
Voor het bezit van de hoofdakte zal f 100 worden
toegekend, ook al wordt deze niet gevorderd.
Terwijl een bediende van een Berlijnsche
firma in een der lokalen vau het bankgebouw
zat te wachten op een cheque van 100,000
mark, die door een der klerken gereed gemaakt
werd, nam een der beambten, die reeds lang
brauwen, gaven aan haar uiterlijk iets uitdagends.
Hare blauwe oogen en tengere figuur verzachtten
eenigszins de gestrenge uitdrukking van haar
gelaat.
Toen ik dit nauwkeurig beschouwde, dacht
ik, dat Olga Liubatovitch er precies uitzag,
zooals ik mij haar had voorgesteld, toen mij
hare avonturen verteld werden.
Opeens begon zij te lachen, en ik kende
haar niet meer, zij lachte niet alleen met ae
volle roode lippen, maar met hare oogen, haar
ronde wangen, met iedere spier van haar gelaat,
dat opeens straalde van genot, als ware zij
een gelukkig kind geweest.
Als zij hartelijk lachte sloot zij hare oogen,
boog haar hoofd en bedekte haar mond met
haar hand of arm, precies zooals sommige
buitenmeisjes dit voor gewoonte hebben. Even
plotseling als zij in lachen was uitgebarsten,
hernam haar gelaat de ernstige uitdrukking.
Ik had grooten lust haar stem te hooren, om
te weten, met welke van de twee uitdrukkingen
deze het meest overeenkwam.
Maar dien avond had ik daartoe geen ge-
Haar stilzwijgen kwam niet uit ou-
