ans
Hier sloeg het water het hardste toe
van de
NIEUWE ROTTERDAMSE COURANT ZATERDAG 1 FEBRUARI 1958 No. 5
E RAMP van 1 februari 1953 is
op de waterstaatkundige out-
j wikkeling van het kwetsbaar
gebleken Zeeuws-Zuidhollandse
eilandcngebied van beslissende
invloed geweest. Plannen die reeds waren
ontworpen om de veiligheid te vergroten,
kregen hierdoor een onvermoede stimulans.
Onder de indruk van de verschrikkelijke
gevolgen van deze stormvloed werd het gees
telijke klimaat als bij toverslag dermate
gunstig, dal wel bij voorbaat vaststond, dat
een wetsontwerp, gelastende de afsluiting van
de seearmen tussen Waterweg en Wester-i
schelde, de sanctie van de volksvertegen-
woordiging zou krijgen. Slct het Deltaplan.'
zoals wy dat nu kennen, zijn de ontwerpers
verder gegaan dnu in enig voorafgaand plan
en hoewel nog vele problemen om een oplos- j
sing vroegen, durfden de verantwoordelijke j
organen de uitvoering van dit grootscheepse]
project ter hand te nemen. Voor het onder
zoek van de vele facetten van deze nationale
waterstaatkundige operatie is op een schaal
als nooit tevoren een beroep gedaan op
diverse takken van de wetenschap.
Wanneer wij de verstreken vijf jaar
overzien moet allereerst worden vast
gesteld dat enorm veel werk aan on
ze dijken is verzet. In het rampjaar
zelf>etrof het het herstel van de dij
ken, in het bijzonder bij d'e 67 stroom-
gaten, die bij deze bliksemaanval
van de zee in onze primaire water
keringen waren geslagen, maar ook
van de honderden beschadigingen, j
Het was de wellicht meest dramati
sche periode uit onze waterstaatkun-j
dige geschiedenis, het was met
recht een gevecht tegen tijd en getij.'
Dank zij de veelal ongelofelijke in
spanning, dank zij de edele bezeten
heid van de duizenden die aan het
waterfront hebben gestreden, is het
gelukt met wisselend succes nog juist
voor de periode van de winterse stor
men in de nacht van 6 november bij
Ouwerkerk het laatste stroomgat te
dichten. Deze strijd het kon moei
lijk anders heeft vooral in het
teken van de improvisatie gestaan.
Het resultaat is geweest dat in het
voormalig rampgebied weer een
graad van veiligheid was verkregen
gelijk aan die van vóór de ramp.
W7AT IS de les geweest van de ramp?
Ten eerste dat op vele plaatsen
de dijken te laag waren om een
stormvloed die vrijwel overeenkwam
met de door de Stormvloedcommis
sie van 1939 als richtsnoer genoemde
superstorm (4 m -i- N.A.P. te Hoek
van Holland) te kunnen keren. In vele
gevallen werd de ramp bezegeld
door het te steile binnentalud van de;
maar de zaak schijnt voorlopig door.Op het ogenblik is de verzwaring van tussen provincie en rijk is nog geen nog steeds de basis vormt voor het
de provincie te worden opgehoudfen,[vier zwakke plaatsen in uitvoering';overeenstemming verkregen, het- overleg aangaande de uit te voeren
omdat men huiverig is geworden door of nagenoeg voltooid, totale kostenjgeen gelukkig niet betekent dat de-werken, heeft provinciale waterstaat;
de terughoudende subsidiepolitiek van'circa 9 miljoen gulden. De geraam-1 werken, die gericht zi n op het ver-,1 nog nimmer een officieel antwoord'
de overheid. Waarschijnlijk zullen de kosten voor de nog onderhanden te [krijgen van et-n grotere veiligheid, ontvangen. Het genoemde verschil
eerst de twee bijdragenwetten, waar- nemen 30 zwakke plaatsen belopen'hierdoor ook maar in enig opzicht'van inzicht speelt geen rol voor de
van de ontwerpen dit jaar bij de Sta-'een bedrag van 37 miljoen gulden, [vertraging hebben ondervonden. [dijken in het noordelijk deel van het:
ten-Generaal zullen worden inge-i De zwakke plaatsen, die zijn ge- Naar onze mening zou deze zwaar-gebied der Benedenrivieren, dus
d'iend, in deze voor velen duistere [legen langs de Westerschelde en de dere maatstaf voor de Zuidhollandse [langs Waterweg, Nieuwe Maas, Oude;
materie klaarheid scheppen. [Noordzeekust, buiten de toekomstigeeilanden, indien hierloi- mocht wor- Maas, een deel van het Spui en een'
jafdammingen, worden uiteraard di- den besloten, zeker ouk van toepas-Ideel van de Dordtse Kil, aangezien
TJET FEITELIJKE dijkherstel was reet op Deltahoogte gebracht. om sing verklaard moeten worden voor hier de versterking meteen wordt uit-
11 niet meer dan een eerste stap. In dubbel en daardoor kostbaarder werk! de hoogwaterkeringen.- langs de [gevoerd als Deltawerk. Op deze wer-|
deze fase werd de situatie van vóórjte voorkomen. Door irj deze catego- j Zeeuwse stromen, voor zover deze [ken wordt voorlopig door het rijk een
de ramp nagenoeg hersteld. Voor de'rje de zwakke plaatsen met voorrang'geen deel uitmaken vttfc de toekom-jvoorschot van 60 percent op de later
duur van dc uitvoering van het Dei-|{e behandelen, wordt meteen op kor-jstige primaire Deltakermg. Het groot- te bepalen subsidies verstrekt. Door-
taplan is een verhoging van de vei-ite termijn aan redelijke veiligheids-iste deel immers van de Zuidholland-[dat men in deze sector direct verder
ligheid echter noodzakelijk. Gestreefd[eiSen voldaan (o.a. Scheldedijk onder;se eilanden zal, met uitzondering'gaat met de verhoging en versterking
moest worden naar een aanvaardbaar[kruiningen. Brede Watering bewesten! van de zuidkust van Göeree-Overflak-;van de dijken dan aanvankelijk ge-
risico. Om daarin te voorzien, wer-|Yerseke en Ellewoutsdijk en een kortkee na afsluiting an het Haring-'dacht, waren er ook meer moeilijk
den alle primaire keringen in het traject bij Zoutelande). Volgens glo-J vliet. Volkerak en dc bouw van de [heden op te lossen en moest de tijd
Deltagebied, gelegen binnen de toe-|ba]'e raming zullen deze werken aan Grevelingendam reeds de voordelen [van voorbereiding voor diverse pro-
komstige afsluitingen, zorgvuldig be-j^e Zeeuwse kusten over een tijd ge- van het Deltaplan genieten, terwijl(jeCten iets langer zijn. De tijdsduur
studeerd en men kwam tot een serie jjjp- aan de uitvoering van het Delta-
zwakke plaatsen, die versterkt zou-,pian moeten worden uitgevoerd. De
den moeten worden. Het spreekt [totale kosten raamt men op circa 500
vanzelf dat daarbij niet de veilig- miljoen gulden,
heidsnorm van het Deltaplan kon
worden aangelegd. Het basispeil van VETANNEER WIJ nu stilstaan bij het-
de hyperstorm (5 m boven N.A.P. te' geen bereikt werd in Zuid-Holland,
dit voor Zeeland tien jaar langer zal van het driejarenplan voor verbete-
duren. ring der zwakke schakels zal dan
Nadat het noodhers.tel na de ramp-'ook noodgedwongen enigszins moe
nacht was hersteld, kon nog in 1953 ten worden overschreden. Voor het
met het definitieve herstel wordenverhogen van de veiligheid is dit ech-
begonnen. waarbij in het bijzonder iter zeker niet verontrustend.
i i<=j geen ucic.M wau.ii iiuiu-uuuoiiu, mag worden herinnerd aan de bouw Op Goeree-Overflakkee is nagenoeg
Hoek van Holland) was dus geen dan gelden dezelfde richtlijnen alsvan twee dijkvakken -p Goeree-Over-j alles gereed. Weliswaar is de veilig-
punt van uitgang, evenmin de super-1voor Zeeland. Wel is in een gesprek [flakkee in totaal 22 km lang en dejhc-id hier nu goed verzekerd, maar
storm (4 m boven N.A.P. te H.v.H.), idat wij mochten hebben met ir. A. G. [aanleg van een nieuwe dijk langs de door de subsidiepolitiek van de over-
maar de waterstanden opgetreden bij Bruggeman, hoofdingenieur vanjzuidzijde van de Hoeicse Waard, bei-'heid zitten vele dijkbeheerders met
de zwaarste stormvloed vóór 1953. provinciale waterstaat in Zuid-Hol-[de bestaande uit een zandlichaam; grote financiële problemen in verband
Deze visie van rijkswaterstaat wordt land, gebleken dat zijn dienst bij het;de eerste afgedekt met asfalt, de met de krappe kapitaalmarkt, een
gerechtvaardigd door de uiterst ge-[aanvaardbare risico voor de over-laatste met een dikke kleilaag. Ook [verschijnsel dat zich sedert het na-
ringe kans dat ons land in de over-gangsti jd tot de voltooiing van het [het stelsel van binnendijken, in het [jaar van 1956 in steeds sterkere mate
gangsperiode nogmaals getroffen zal Deltaplan een hogere norm zou wil-bijzonder op Goeree-Overflakkee, heeft doen gevoelen. Hier zijn nog
worden door zo'n superstormvloed. Jen aanhouden dan rijkswaterstaat, werd ingrijpend herzien. twee korte dijkvakken niet voorzien.
Toch wordt deze mening, zoals wij jDe provinciale waterstaat zou de dij- In maart 1955 heeft provinciale wa- namelijk een klein stukje ten westen
de veiligheid zeker niet in gevaar
brengen.
Voor het dijkherstel op de Zuid
hollandse eilanden is een bedrag no
dig geweest in 1953 en 1954 van circa
73 miljoen gulden. In 1955 en 1956
werd voor ruim 27 miljoen gulden
verwerkt aan versterking van zwak
ke schakels; over 1957 hebben de kos
ten voor deze werken ongeveer 8 mil
joen gulden belopen.
Van grote betekenis voor de bevei
liging van het vasteland van Zuid-
Holland is de bouw in de inmiddels
[bedrijfsklaar gekomen stormvloed
kering in de Hollandse IJssel ge
weest, waarmede een begin werd ge
maakt in januari 1954. Tegelijk daar-
[mede is een provisorische voorzie-
'ning getroffen door verhoging aan de
rivierzijde van Schielands Hoge Zee
dijk. Het plan tot definitieve verho
ging en verzwaring van deze dijk tus
sen Rotterdam en de stormvloedke
ring is thans in een vergevorderd
stadium van voorbereiding. Het over
leg tussen provinciale waterstaat en
rijkswaterstaat is nog niet geëin-,
digd. Wel hoopt men hiermede dit j
Toen hel water toesloeg werd de molen
I ran Nieuwerkerk tot een symbool. Hij
hield stand, hoeseer ook vloed en eb aan
zijn voet knaagden. Vandaag it hij het
middelpunt van een nieuwe bebouwing.
jaar een begin te kunnen maken.
Vaststaat dat hiervoor vele huizen op
en direct achter de dijk zullen moe
ten verdwijnen.
Ook aan de Brabantse oever wordt
gewerkt. Deze werken worden uitge
voerd door het hoogheemraadschap
de Brabantse Bandijk met medewer
king van rijkswaterstaat. De verzwa
ring van het dijkvak tussen de Tho-
lense brug en Bergen op Zoom is vol
tooid, dat bij Nieuw-Vossemeer is in
een vergevorderd stadium. De tra
jecten tussen Nieuw-Vossemeer en de
Slaakdam evenals tussen Nieuw-Vos
semeer en de Tholense brug hoopt
men dit jaar onderhanden te nemen.
Daarna zal ten slotte het dijkvak
langs de Volkerakpolder onderhan
den worden genomen.
H.J. STUVEL
nog nader zullen zien, niet door alle [ken tot een zodanige hoogte willen
betrokkenen gedeeld. Het verbeteren .optrekken en heeft dit ook gedaan dat
van deze zwakke plekken is in Zuid-|de in 1953 opgetreden waterstanden
Holland nagenoeg voltooid, in Zee-^og juist gekeerd kunnen worden met.
land waar men heel wat meer op behulp van de dijkbeveiligingsorga-
het programma heeft, zijn deze wer
ken thans voor ruim de nelft uitge
voerd.
Als derde fase is te beschouwen de
categorie van de dijkversterkingen,
rifle tot de uitvoering van het Delta
plan behoren, met name dus langs de
oevers van de Westerschelde, de Wa
terstaat van Zuid-Holland in nauw van de schutsluis van Dirksland1 en
overleg met de betrokken dijkringen een stukje voor de kop van de haven
een driejarenplan opgesteld voor de [van Middelharnis. Deze twee zwakke
verbetering van wat men hier aan-,plekken zijn echter van ondergeschik-
duidt als zwakke schakels en voorge-|te betekenis. Met de dijkbewakihgs-
nisatie. Over dit verschil van inzicht;legd aan het rijk. Hoewel dit plan,organisatie achter de hand zullen zij
Kruiningen: twee foto's genomen van het
zelfde punt de kerktoren) af, met een
tijdsverschil i an vijf jaar. bewijzend hoe
het dorp de ramp te boven kwam.
heden, om een wat vreemd beeld te
gebruiken, tussen schip en kaai te
rechtgekomen en wij hadden óók
graag onze toren herbouwd gezien,
al is de vernietiging daarvan geen ge
volg geweest van de ramp; hij werd
namelijk door de Duitsers opgeblazen.
Onder de huidige omstandigheden
het woord bestedingsbeperking ho
ren ook wij zal van deze laatste
plannen wel niet snel iets komèn."
Zijn er nog andere wensen?
„De herverkaveling, daarmee zou
het wat vlotter kunnen gaan."
Wij vragen, of de burgemeester er
iets naders over kan zeggen daar wij
enige kritiek proeven.
„Ach, ik heb het gevoel dat die her
verkaveling niet altijd even doordacht
is uitgevoerd. Zelfs als leek durf ik
dat wel te zeggen. Indien een bepaal
de man geen grond kan krijgen bij
zijn oude plekje omdat er een nieu
weling" zit, dan geloof ik dat er er
gens een fout is gemaakt."
Gebrek aan grond wellicht?
„Geloof ik niet. Het Dijkwater is in
gepolderd en men houdt dat als reser
ve, dusEr schijnen nu plannen
te zijn om de gemiddelde grootte van
te saneren bedrijven te gaan optrek
ken van 8 tot 12 ha. En de oude her
verkaveling is nog niet eens voltooid!"
Wij vragen of de kwestie van een
delingsdijk in de gemeente nog onrust
heeft veroorzaakt?
„Niet zoveel. De hele zaak is in het
prestigevlak terechtgekomen en het
resultaat is een compromis in de
vorm van een soort verhoogde weg,
waarvan het nuttig effect uiteraard
heel gering is!"
Ten slotte zegt burgemeester Van
Eeten, op een vraag onzerzijds, dat
hij zich herinnert dat er indertijd plan
nen zijn geweest voor een monument
aan de Schelphoek. „Hier bij Öuwer-
kerk zijn echter óók caissons en voor
mij is Ouwerkerk hèt hoogtepunt ge
weest, omdat het de afsluiting was
van de eerste fase van de rampperio
de."
Wanneer wij wegvaren van het ei
land, worden we ons bewust dat het
verblijdende is, dat het alles weer zó
gewoon is op het zwaarst getroffen
eiland en kijkend naar de massieve
dijken herinneren we ons de woorden
van een bekende aannemer, die op een
kritiek ogenblik vol vertrouwen zei-
..De dijken zijn door geweld bezweken
door geweld komen zij weer dicht."'
Hij hield woord evenals zovele ande
ren die na hem kwamen en toezegden
alles te zullen doen wat in hun ver
mogen lag om te zorgen, dat de be
klemming zou wijken en een nieuw
leven mogelijk worden-
dijken. Voorts werd opnieuw het1
grote belang van een vloeiend dijk-
tracé aangetoond, bleek de grote be
tekenis van de aanwezigheid van
voorland buitendijks, gelegen boven
normaal hoog water. Bij de ramp
kwam ook aan het licht hoeveel ver
borgen gebreken onze oude dijken
hebben, hoe gering dikwijls de aan-
eenhechting is geweest tussen oude
en nieuwe specie bij vroeger aan
gebrachte verhogingen of versterking
van beschadigde dijkgedeelten. Ook
werd duidelijk van welk een beteke
nis een deugdelijk stelsel van bin-j
nendijken is, om de calamiteit te be-|
perken en het herstel van de buiten
kering te bespoedigen. Dat blijkt uit;
de vergelijking tussen het herstel opj
Goeree-Overflakkee en Schouwen-
Duiveland. Terwijl op het eerste
eiland een groter gebied (82 percent)
was overstroomd, kon het noodher-,
stel eerder worden afgesloten dan op
het zogenaamde vergeten eiland. De
ramp heeft ook geleerd dat er een
systematische dijkbeveiligingsorga-
nisatie moest worden opgebouwd. Een
snel en effectief werkende waar
schuwingsdienst zou veel persoonlijk
onheil kunnen voorkomen; een be
hoorlijk geoutilleerd dijkleger dat
door een goed alarmsysteem tijdig
op zijn post zou zijn, zou in vele ge
vallen de calamiteit van een door
braak kunnen voorkomen. Ook al in
verband met het bovenstaande bleek
concentratie in het beheer van de
nolders geboden. In dit opzicht kwam
de provincie Zuid-Holland het eerste
gereed. In Zeeland, waar men nog
altijd 133 dijkbeherende instellingen
kent, is men met de concentratie
plannen ongeveer halverwege. De
dijkringen Schouwen. Tholen en
Noord-Beveland hebben reeds de
sanctie van Provinciale Staten van
Zeeland, maar nog niet de goedkeu
ring van de Kroon. Oak op Zuid-Beve
land is men het met elkaar eens,
Den Bommel. Herstel van de buitendijk
met daaronderwaartoe dat herstel leidde.
terweg en de op de Deltadammen
aansluitende kustgedeelten. Ook
hiermede is reeds een begin ge
maakt.
Door rijkswaterstaat in Zeeland
werden voor de uitvoering van het
dijkherstel ongeveer 250 regie- en on
derhandse overeenkomsten gesloten.
De kosten van dit herstel hebben ca.
200 miljoen gulden bedragen. Dit be
drag is op grond van de Noodwet
dijkherstel-1953 volledig ten laste van
het rijk gekomen. Bovendien werd op
grond van deze wet nog een bedrag
van circa tien miljoen gulden geres
titueerd aan beheerders van hoogwa
terkeringen in Zeeland, die het her
stel zelf ter hand hadden genomen.
Het opmaken van de plannen voor
de versterking van de zwakke plaat
sen in de hoogwaterkeringen ge
schiedt in nauw overleg tussen de be
trokken beheerders, provinciale wa
terstaat en rijkswaterstaat. Na dit
overleg wordt door de betrokken be
heerder een ontwerp-bestek opge
maakt dat ter goedkeuring wordt
voorgelegd aan Gedeputeerde Staten
van Zeeland en aan de minister van
verkeer en waterstaat. Laatstgenoem
de stelt de voorlopige rijksbijdrage
vast, die in de kosten van het werk
zal worden verleend. Het vaststellen
van de definitieve rijksbijdrage zal
geschieden, zodra het onderzoek naai
de financiële draagkracht van het
gebied dat belang heeft bij de ver
sterking van de zwakke plaats, zal
zijn voltooid. De richtlijnen volgens
welke zal worden gewerkt zullen in
de eerder genoemde bijdragenwetten
worden vastgelegd.
Inmiddels zijn 46 zwakke plaatsen
in de primaire keringen van Zeeland
versterkt, waarmede een bedrag was
gemoeid van ca. 16 miljoen gulden.
ANDAAG vijf jaa»- gele
den sloeg het altijd ver
raderlijke water toe,
sneller en harder dan het
dat sinds mensenheugenis had ge
daan en te velen die zich achter de
van vader op zoon onderhouden
dijken veilig waanden, werden er
op fatale wijze door verrast.
Een herdenkingsartikel is eigenlijk
overbodig want sinds die rampnacht
is het gebeurde geen dag uit de ge
dachten van ons allen geweken. Van
de eerste uren vol vertwijfeling en
leed toen het leven van zovelen
snel wegebde in de onbarmhartige
vloed af, is het medeleven van on
ze hele natie, ja van een groot deel
der wereld, uitgegaan naar allen in
nood. Beden om hulp brachten heel
het volk op de been en de bereidheid
tot steun was een demonstratie van
eensgezindheid, een eensgezindheid,
die sindsdien ten aanzien van het ge
troffen Deltagebied is gebleven. Géén
dag dat dit gebied n i e t in het nieuws
tras.
Heel Nederland leefde mee met het
dijkherstel, moeizaam voorbereid
maar allengs sneller tot uitvoering
komend met ten slotte, als onverge
telijk hoogtepunt in een der droefste
perioden van ons volksbestaan, „de
nacht van Ouwerkerk". Daarna: de
drooglegging, het in cultuur brengen
van het uitgeloogde land, schenkin
gen van huizen uit den vreemde, van
vee, van scholen en huisraad, ja van
wat al niet meer, opdat daar waar
weer geleefd kón worden ook geleefd
zou worden.
Adoptie van gemeenten, nieuwe han
den van vriendschap, een werkelijk
medeleven en pogingen om de droef
heid sneller te doen slijten. Milieu
veranderingen; nieuw leven op oud
land, eindelijk weer veilig tussen dij
ken, waarin blijvend vertrouwen
kwam. Naast weemoed en verdriet
over wat verloren ging, ten slotte toch
óók iets van trots over wat tot stand
kwam
j
VORIGE WEEK zijn we gegaan naar
Schouwen en Duiveland, waar het
water indertijd het hardst toesloeg;
naar Nieuwerkerk cn naar het nabij
gelegen Ouwerkerk, waarvan de
naam over heel de wereld ging toen
idaar de dijkdichting in moeizame
nachtarbeid kon worden voltooid.
Ouwerkerk. Het plaatsje lag bedol
ven onder een laag sneeuw die de
rust alom accentueerde. Op de fraaie
hoog gelegen Ring, te midden van
oude geveltjes, de nieuwe kerk als
een gloednieuw kleinood in een oude
zetting met daarnaast, in de steiger,
de toren in herbouw.
In de gave gevelrij slechts één ope
ning. Het oude pandje dat er eens
stond, is gesloopt, maar de uit 1688
daterende voorgevel steen voor
steen afgebroken is bewaard en
straks, wanneer de leegte zal zijn op
gevuld door een spiksplinternieuw
verenigingsgebouw, zal hij er weer
voor komen, waarmee dan het van
ouds vertrouwde beeld van rustieke
bezadigdheid zal worden hersteld.
In de straten slechts kinderen, zich
bezighoudend met sleeën en het
gooien van sneeuwballen.
Buiten de kern van het dorp: nieu
we woningen van vreemde makelij
en in pasteltinten, herinnerend aan de
buitenlandse gevers srewpon zijn
kleur in hun leven te brengen vooral
in de lange winter, wanneer de we
reld zo grauw en triest pleegt te zijn.
Burgemeester J. Romeijn, die men
zijn 61 jaren nauwelijks aanziet,
woont buiten het dorp. In de ramptijd
viel zijn zilveren ambtsjubileum zo
dat er weinig aandacht aan werd be
steed. Straks in juni, wanneer de der
tig jaren vol zijn, zal het wel anders
zijn. In zijn nieuwe woning met bre
de ramen waardoorheen zijn'blik zich
telkens weer richt op een paar don
kere strepen die zich tegen de witte
wereld aftekenen het zijn de reu-
zencaissons, waarmee het enorme
stormgat indertijd werd dichtgesnoerd
hadden wij een kort gesprek.
De vraag of de afgelopen vijf jaar
snel zijn vervlogen, leidde tot enige
aarzeling. Toen klonk het pas: „Een
moeilijke vraag. Aan de ene kant heb
ik het gevoel alsof het alles pas gis
teren is gebeurd, maar wanneer ik
mij voor de geest haal wat er alle
maal is geschied, dan is het alsof al
les al héél. héél lang geleden is."
Of de dag van de eerste februa
ri in Ouwerkerk nog op een bijzon
dere manier wordt herdacht?
„Ja. Op de erehoven die zowel hier
als in Nieuwerkerk zijn ingericht
voor de slachtoffers van de ramp,
zullen monumenten worden onthuld,
ons geschonken door de gemeente En
schede, die ons heeft geadopteerd, en
vervaardigd door de beeldhouwer Ma-
ri Andriessen. De plechtigheid zal
uiterst sober zijn; zij blijft beperkt
tot de direct betrokkenen."
Zijn er nog plannen voor een al-
Oude-Tonge. Hoe een tot puin geslagen
straat haar oude vorm grotendeels terug
kreeg.
gemeen monument, herinnerend aan
1 februari i953, hier .of elders?
„Daar is indertijd wel sprake van
geweest. Men wilde op een van de
caissons waarmee het stroomgat van
Schelphoek werd gedicht, een beeld
plaatsen; als ik hot wel heb van een
dijkwerker. Ik heb er echter nooit
meer iets over gehoord."
Wij merken op, dat op het ogen
blik dat van bovenbedoeld plan spra
ke was, het ernaar uitzag dat' de
dichting van de Schelphoek het groot
ste probleem zou zijn. Men bevroed
de toen nog niet zo duidelijk dat
Ouwerkerk, waar men toen snel
scheen te vorderen, nog lang op zich
zou laten wachten.
De burgemeester knikt en zegt:
„Zowel bij de Schelphoek als hier
zijn nog voldoende caissons, dus
Op de vraag of de rust werkelijk
volledig is teruggekeerd, antwoordt
burgemeester Romeijn zonder naden
ken: „Ja. Aanvankelijk was men
en dat is begrijpelijk bijzonder be
vreesd. Wij komen hier nooit meer
terug, zeiden er velen en anderen: Als
we blijven, dan moeten er huizen op
terpen komen. De een na de ander is
echter teruggekomen, en ifiemand
heeft ten slotte meer gedacht aan
terpen.
Van de 565 mensen die hier woon
den, verdronken er 90. Kort. na de
ramp vestigden zich er twintig voor
goed in de Noordoostpolder. Het zie
lenaantal, dat dus 455 was geworden,
is inmiddels gestegen tot 495. Geen
duidelijker bewijs dat men zich weer
volkomen veilig voelt achter de her
stelde, verzwaarde dijk."
Ook als het stormt, zoals enke
le weken geleden, en ook wanneer het
hoog water is?
„Inderdaad. Men informeert wèl
hoe de waterstand is en men blijft
zich op de hoogte stellen van de af
gang van het water, maar dat is meer
een uiting van belangstelling dan van
vrees."
Indertijd is er nogal discussie
geweest over de vraag, of de delings
dijk die rijkswaterstaat dwars door
de polder Schouwen wilde aanleggen,
al of niet gewenst was. Tegenstan
ders voerden toen aan, dat men voor
alles aandacht diende te schenken
aan de buitendijken en dat een
delingsdijk bovendien tot gevolg zou
hebben dat de vloed-kom in geval van
een calamiteit, zou worden verkleind,
zodat het gevaar dus groter zou wor
den. Deze kwestie latend voor wat zij
is, zouden we willen vragen of het
simpele feit dat er discussie was, dat
er gesproken werd over voorbereiding
op een eventuele calamiteit de men
sen hier ook heeft verontrust?
„In zekere zin wel en een commis
sie waarin ik zat, heeft toen dan ook
zonder overigens stelling te kie
zen ten departemente de aandacht
gevestigd op de wenselijkheid van het
bewaren der gemoedsrust."
Het medeleven heeft, naar wij
weten, niet te wensen overgelaten,
maar zijn er nog verlangens onver
vuld gebleven; verlangens dan wel te
verstaan die rechtstreeks voortkwa
men uit de ramp?
„Eigenlijk niet. Een ieder woont
dank zij de 21 Noorse huizen die we
kregen beter dan voor de ramp.
De woningen zijn voortreffelijk en wie
er in zit, zegt nooit meer een stenen
huis te willen hebben!
Het enige wat ik zou wensen is dat
het verenigingsgebouw spoedig een
feit zal zijn en dat enkele herverka
velingskwesties die nog niet op bevre
digende wijze konden worden gere
geld, spoedig zullen zijn opgelost."
TAE burgemeester van Nieuwerkerk.
de heer A. A. van Eeten, die sinds
1934 in de gemeente is, legden wij la
ter ongeveer dezelfde vragen voor als
eerder gesteld. Hij meende, dat de
afgelopen vijf jaar héél snel zijn voor
bijgegaan: „Er moest zoveel gebeu
ren en er is zoveel gebeurd. Méér
dan anders in een halve eeuw."
De burgemeester verhaalt ons dan
van de plechtigheid op 1 februari en
voegt er aan toe: „Van de 1859 men
sen die hier woonden, zijp er 276 om
gekomen, alsmede nog tien mensen
die op de fatale dag hier waren. Wij
zijn inderdaad de zwaarst getroffen
gemeente
Is de hulp in ieder opzicht be
vredigend geweest?
„Dank past aan velen. Een verlan
gen is er echter nog: meer woningen.
Liefst 65 pet. van alle huizen ging
verloren. Gespaard bleven de hoogst
gelegene en dat waren de oudste en
minst florissante
Onze muziektent is door omstandig-
