uc
Herinneringen aan februari 1953
m
Première 'Water' in Delta Expo op Neeltje Jans
(HPffitMMS
klein
rat Kii
Excursie Boswachterij
Ellemeet alleen 's winters nog zoals het vroeger was
Zierikzee in cijfers
Vlaggen halfstok
Herdenkingsbijeenkomst
met Koningin Beatrix
Commissaris van de Koningin
brengt Bruinisse een bezoek
Tentoonstellingen Watersnoodramp
-fAUji BRUILOFTEN
t. --^V x RECEPTIES
CAPACITEIT
500 pers.
Grevelingen
Parallelweg 1
Grevelingendam
Brumisse
FAMILIE HAGENDIJK Telefoon 01113-1462
VERSCHIJNT WEKELIJKS HUIS-AAN-HUIS OP GOEREE-OVERFLAKKEE EN SCHOUWEN-DUIVELAND. 56e JAARGANG. TOTAALOPLAGE 30.500 EX.
ONS EILAND IS EEN UITGAVE VAN DE STEM-WEEKBLADEN. KANTOOR: OOSTDIJK 41-43 - SOMMELSDIJK - TEL. 01870-83722 - POSTADRES: POSTBUS 90 - 3240 AB MIDDELHARNIS.
701
DONDERDAG
21 JANUARI 1993
BURGH-HAAMSTEDE - De
theatergroep 'Het hondje van
de Ruyter' zal in 1993 zeven
maal het stuk 'Water' opvoeren
in Delta Expo. Op 31 januari
1993 is de première in Delta
Expo op Neeltje Jans. Deze
theaterproduktie past uitste
kend in het thema "40 jaar na
de overstromingsramp '53".
Hiertoe richt Delta Expo o.a.
een wisseltentoonstelling in en
kunnen lezingen worden ver
zorgd.
De eerste voorstelling is op de
historische datum, zondag 31
januari in Delta Expo op Neel
tje Jans. Deze voorstelling be
gint om 14.30 uur en duurt tot
rond 15.30 uur. Kaarten zijn
BURGH-HAAMSTEDE - De
Koninklijke Nederlandse Na
tuurhistorische Vereniging af
deling Bevelanden houdt zater
dag 23 januari een natuur-ex-
cursie door de Boswachterij
Westerschouwen.
Natuurgids van het Instituut
voor Natuur- en Milieube-
schermings Educatie, Jan Mi-
davaine, geeft extra aandacht
aan winterverschijnselen tij
dens deze ochtend-wandeling.
De vertrektijd is 10.00 uur van
af Hogeweg 112 in Westen-
schouwen. De duur van de
wandeling is ongeveer twee
uur. Er zijn geen kosten aan
verbonden.
uitsluitend verkrijgbaar bij
Theaterburo Bravo, Brielle, tel.
01810-13719. Ze kosten 5.-.
De kaarten geven tevens toe
gang tot Delta Expo.
Het verhaal
In de nacht van 31 januari op 1
februari 1953 trekt een zware
noord westerstorm over Neder
land. Het waterpeil stijgt on
rustbarend, dijken breken
door, bewoners van polders
brengen hun kostbare bezittin
gen naar de zolder, kinderen en
huisraad worden van de daken
gehaald... Veertig jaar later
ontmoeten drie mensen elkaar
bij het "tankstation" van Wisse
Braakman. Wisse schijnt het
geheim te kennen van het "Wa
ter". Pjoew, Bah en Tressant
zijn op zoek naar de energie uit
hun jeugd. Uren konden ze
toen over slootjes springen, de
duinen op- en afrennen of ge
woon kikkervisjes vangen.
Wisse blijkt echter geen gewo
ne pompbediende te zijn... De
jeugdtheaterproduktie "water"
is een poëtisch verhaal over het
water, de invloed van het water
op mensen en op kinderen in
het bijzonder. "Water" is ook
het verhaal van kinderen tij
dens de watersnoodramp van
1953,...
Deze voorstelling is een collage
aan herinneringen aan de wa
tersnoodramp, het plezier van
water, het ontdekken wat niet-
mag maar wei-kan en het gaat
over de onstuimige energie van
kinderen met prachtige beel
den, (historisch beeld- en ge
luidsmateriaal) projecties, mu
ziek, zang en spel.
Zomerse taferelen aan de wa
terkant, bevroren stilte in een
winternacht bij het meer, de
onbeschrijfelijke koude tijdens
de watersnoodramp en histori
sche beelden uit 1953 worden
met elkaar verbonden door
grappige, intieme en informa
tieve spelmomenten.
Water heeft grote aantrek
kingskracht op kinderen, (in
plassen, vissen, zwemmen, ijs-
schotsje springen etc...) Water
is per definitie spannend Je
wordt ervoor gewaarschuwd
door ouders, reddingsbrigades,
etc., en toch is het interes
sant om te onderzoeken wat er
allemaal mogelijk is aan de
waterkant, in een bootje, op
een vlot.
1 Theatergroep "Het hondje van de Ruyter"
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllll
ELLEMEET - Hun boer
derijtje stond waar nu de
witte molen staat die El
lemeet onderscheidt van
de overige dorpen in de
buurt. De grond er om
heen heeft Jan Besuyen
bewerkt tot in 1975. Nu
woont hij samen met zijn
vrouw Koos je in het
dorp. In een kleine wo
ning aan de Dorpsstraat
die eeder bewoond werd
door zijn zoon Daniël.
Onder het genot van een
kop koffie met een bolus
willen zij best vertellen
over het verleden. Over
de overstromingsramp
van februari 1953, over
hun redding door een he
licopter. Over hoe hun
leven zich daarna voort
zette: Hun isolement in
het Zeeuwse Ellemeet
werd door de ramp door
broken maar het lijkt of
ze dat tot op heden nau
welijks beseffen. Toch is
er heel wat gebeurd sinds
die maandag 2 februari
waarop ze te horen kre
gen dat de dijk doorge
broken was.
„Die eerste dag leek het alle
maal niet zo erg. We kregen het
bericht dat de dijk het niet
gehouden had, maar het was
toen net laag water dus je
denkt: „Wat een drukte om
zo'n beetje vocht5'. We zijn
zelfs nog gewoon melk gaan
halen bij de boer. Maar 's mid
dags piepten we wel anders.
Het water bleef stijgen en we
moesten verhuizen naar de zol
der van de schuur om droog te
blijven". Op het moment van
de ramp werd de boerderij be
woond dor Jan, zijn vrouw
Koosje, hun twee kinderen en
opa. De wereld buiten Schou-
wen-Duiveland had voor hen
geen betekenis.
„Je kwam in zierikzee om de
oogst te verkopen, in het Huis
van Nassau. Als je in een dorp
woonde kon je wel eens weg,
maar een boerderij kon je niet
alleen laten". Jan is afkomstig
van Ellemeet en Koosje uit het
aangrenzende Eikerzee. „Een
goede vrouw vind je onder de
rook van de schouw", citeert
Jan een oud spreekwoord. Op
de boerderij hadden ze een
trekpaard, een dikke Zeeuw,
waarmee de acht bunders land
bewerkt werden die zij beza
ten. yerder hadden ze een var
ken, dat in de herfst door Jan
zelf geslacht werd. Koos zoutte
het. „Wel vier weken lang zat
het in een grote ton met zout",
licht ze toe. Poezen, konijnen
en kippen completeerden de le
vende have waarmee het gezin
zich in die tijd omringde. Elek
triciteit was er nog niet „Er
stond een olielamp op tafel".
Op zolder
Terwijl het water bleef stijgen
in de nacht van de ramp, vaag
de het tevens vele herinnerin
gen van het gezin weg. Toen zij
naar de zolder evacueerden na
men zij in hun haast lang niet
alles mee dat ze hadden willen
behouden. „Alles ging te snel.
Tussen de bedstee, boven het
linnenkastje bijvoorbeeld, hing
een foto van mijn ouders", zegt
Koosje, „die is in het water
terecht gekomen. Zo ook de
boeken en fotoalbums. Sigaren
van opa, ja die hebben we dan
weer wel meegenomen". Ze bi
vakkeerden twee dagen op de
Tussen Ellemeet op de voorgrond en Eikerzee links-achter molen 't Hert. foto van 4 februari 1953.
zolder van het inmiddels zwaar
gehavende huis. „Een ragebol,
met daaraan gebonden een
kussensloop moest aangeven
dat er nog mensen in verble
ven. 's Nachts gebruikten we
het gewoon als beddegoed!".
Wanneer er vliegtuigen over
kwamen zwaaiden ze ermee.
Op de ochtend van de derde
februari was in de verte het
geronk van een motor te horen.
Door het dakvenster was een
helicopter te zien die het huis
naderde. Vanuit de zolder werd
eerst opa, die toen al de respec
tabele leeftijd van 76 jaren be
reikt had, omhoog gehesen. De
dochter en zoon waren daarna
aan de beurt. Na zo'n twintig
meter omhoog getrokken te
zijn, verdwenen ze in de buik
van het toestel. Met spanning
keken Jan en Koosje hoe het
vervolgens koers zette om zijn
lading naar veiliger oorden te
brengen. Zijzelf bleven alleen
achter in het nu stille huis.
Omringd door een uitgestrekte
watermassa, in afwachting van
de terugkeer van hun redder.
Toen de helicopter voor de
tweede keer boven het dak
hing, en Koosje veilig binnen
gehaald was, was de beurt aan
jan. Het trekken gebeurde om
zichtig, maar toch kon niet
voorkomen worden dat hij, bo
ven aangekomen, door het los
schieten van de gesp een val
van twintig meter maakte. Om
laag, in het koude water. Hij
kwam terecht in zijn voortuin
tje, bovenop de heg. Lang hoef
de hij niet op hulp te wachten,
want van bovenaf was het hele
verloop nauwkeurig gevolgd,
en Jan werd nog eens keurig
opgehesen. In Zierikzee kreeg
de hele familie droge kleren.
„Dat was wel nodig ook, want
met dweilen konden ze het wa
ter opvegen dat van ons af
droop". De man die hen gered
had, bleek Gerard de Trémérie
te heten, hij was piloot bij
Sabena. Samen met 36 andere
piloten redde hij 1720 mensen
uit hun benarde positie.
Na Zierikzee volgde, alvorens
het gezin in een Zweedse nood
woning gevestigd werd, een
aantal logementen in een drie
tal andere plaatsen. Pas na een
jaar kon de grond rond Elle
meet weer opnieuw bewerkt
worden. Bij de acht bunders
land, kwamen er door herver
kaveling vier bij. Het „boeren"
was echter niet makkelijk.
Verzilting
Door de overstroming was de
grond sterk verzilt. scheepsla
dingen gips moesten worden
aangevoerd om deze weer
bruikbaar te maken. Sommige
gedeelten hadden wel tien jaar
nodig om te herstellen. Het
paard had toen al plaats ge
maakt voor een klein, grijs
tractortje en zo deed de moder
ne tijd ook hier zijn intrede
„Door de herverkaveling na de
ramp was de grond makkelij
ker te bewerken. Niet meer van
die losse stukjes". Maar ook op
andere wijze brak voor de fa
milie Besuyen na de overstro
ming een nieuwe tijd aan. De
zoon volgde nog wel de land
bouwschool, maar zocht zijn
vrouw niet meer in het dorp.
Zij, een tandartsassistente,
voelde er niets voor om zich als
boerin te vestigen. „We hadden
er ook niet met z'n beiden van
kunnen eten", zegt Jan. Het
stuk land bracht voor twee ge
zinnen te weinig op. Ook de
dochter bleef niet in Ellemeet.
Zij trouwde met een groente
man en heeft tegenwoordig een
luxueuze groentezaak .gespe
cialiseerd in exotische gewas
sen in Zierikzee.
Vrieërskoepeltje
Terwijl Jan en Koosje vroeger
op vrijersvoeten gingen in het
„Vrieërskoepeltje aan het
strand van het naburige Scha-
rendijke, gaat de jeugd van nu,
zo ook de kleinkinderen van
het echtpaar naar de disco
theek van Renesse. Maar ook
de contacten buiten „het ei
land" .zijn nauwer geworden.
Was Zierikzee nog de verste
plaats waar Koosje ooit kwam,
nu komen mensen van heinde
en verre naar haar geboorte
dorp. Wat begon met een Bel
gische piloot en een Zweedsë
noodwoning heeft gevolg ge
had: Het grootste deel van de
huisjes van het onbedorven,
lang gëïsoleerde dorpje Elle
meet wordt nu bewoond door
toeristen. Deze tweede wonin
gen geven in het zomerseizoen
een drukte van belang, 's Win
ters is het er stil en herleeft de
herinnering aan hoe het vroe
ger geweest moet zijn.
Jan en Koosje hebben in 1975
het boeren voor gezien gehou
den. Hun zoon bewoont nu het
Zweedse huis waarin zij vroe
ger woonden. Zij verhuisden
naar zijn woning aan de
Dorpsstraat. Een oude foto aan
de wand, gereconstrueerd,
toont nog de boerderij die drie
maanden na de ramp instortte.
De televisie toont beelden van
nieuwe rampen, schrijnende
beelden van een wereld die
verder ligt: „In Afrika lijden de
mensen honger, terwijl hier ge
wassen op het land staan die
niemand meer wil hebben. Wat
dat allemaal worden moet weet
FOTO KLM AIRO-CARTO
ik niet", zegt Jan. „Ik geloof
nooit dat het goede voorteke
nen zijn".
(ADVERTENTIE)
f 5©Xf
ftriu*
Zie advertentie elders in de krant!
ZIERIKZEE - Zierikzee had op
1 januari 10.019 inwoners, 124
meer dan op de eerste dag van
vorig jaar. Er werden evenveel
kinderen geboren als er inwo
ners overleden, namelijk 92.
De groei wordt dus geheel ver
oorzaakt door het vestigings
overschot, er kwamen 510 per
sonen van elders in Zierikzee
wonen, terwijl er 386 verhuis
den naar elders. Er werden in
1992 94 huwelijken gesloten en
24 echtscheidingen ingeschre
ven.
In 1992 legden 18.972 zeil- en
motorjachten aan in de Zierik-
zeese haven. Dit zijn de ple
ziervaartuigen, die geen vaste
ligplaats hebben in Zierikzee.
Het aantal jachten dat vorig
jaar in de haven heeft over
nacht, is in vergelijking met
1991 ongeveer gelijk gebleven,
toen waren er 18.847 overnach
tingen.
MIDDELBURG - De commis
saris van de koningin in Zee
land heeft aan de burgemees
ters van de gemeenten in de
provincie gevraagd maandag 1
februari de vlaggen halfstok
uit te hangen in verband met
de herdenking van de waters
noodramp 1953.
Omdat koningin Beatrix dit
jaar op zondag (31 januari)
jarig is, zou het vlaggen voor
haar verjaardag naar de maan
dag moeten verschuiven. In de
algemene vlaginstructie is ge
steld dit jaar halfstok te vlag
gen in die gebieden waar her
denkingen worden gehouden.
De commissaris heeft de burge
meesters gevraagd te bevorde
ren dat van overheids- en be-
drijfswege en door de bevol
king in heel Zeeland op 1 fe
bruari halfstok wordt gevlagd.
De commissaris motiveert zijn
verzoek door te stellen dat de
watersnoodramp direct en in
direct de hele provincie heeft
getroffen.
DUIVELAND - Het pro
gramma dat is samengesteld
voor de herdenkingsbijeen
komst op maandagmiddag 1
februari en dat wordt bijge
woond door Koningin Bea
trix is in hoofdzaak voor ge
nodigden. Alleen de
kranslegging om 15.00 uur
bij de plaquette die herinnert
aan de sluiting van het laat
ste stroomgat op 6 november
1953 bij Ouwerkerk, kan
door het publiek worden bij
gewoond.
De overige onderdelen van
het herdenkingsprogramma
kunnen via de televisie wor
den gevolgd. In de Neder
lands Hervormde Kerk in
Nieuwerkerk voeren vanaf
13.45 uur de volgende perso
nen het woord: burgemeester
A. Bergshoeff van Duive-
land. Drs. W.T. van Gelder
commissaris van de Konin
gin in de provincie Zeeland,
minister van Verkeer en Wa
terstaat J.R.H. Maij-Weggen
en prof.dr. Selma Leydes-
dorff, hoogleraar-directeur
van het Belle van Zuylen-in-
stituut van de Universiteit
van Amsterdam. Vanaf 15.30
spreekt de Koningin in de
Nederlands Hervormde kerk
van Ouwerkerk met delega
ties uit de bevolking van
vijftig getroffen plaatsen in
Nederland. Ook deze bijeen
komst is besloten.
BRUINISSE - Vrijdag 22 ja
nuari brengt de Commissaris
van de Koningin een bezoek
aan de gemeente Bruinisse. Het
programma voor dit bezoek
ziet er als volgt uit:
12.30 uur: Ontvangst Commis
saris c.a. door het college van
burgemeester en wethouders in
SCHOUWEN-DUIVE
LAND - In diverse plaatsen
op Schouwen-Duiveland zijn
tentoonstellingen ingericht
die een beeld geven van de
gebeurtenissen van 1 februari
1953 en de periode daarna.
Deze tentoonstellingen vor
men tevens een onderdeel van
de Herdenking Watersnood
ramp op Schouwen-Duive
land.
In Ouwerkerk heeft het Wa
terschap in het Dorpshuis aan
de Ring 42 een tentoonstel
ling ingericht die zaterdag 30
januari wordt geopend door
de heer ing. L. Becu, gepen
sioneerd technisch hoofd
ambtenaar bij de Deltadienst
van Rijkswaterstaat. De ten
toonstelling is te bezichtigen
van dinsdag 2 februari tot en
met zaterdag 6 februari, da
gelijks van 9 00 tot 21.00 uur.
Zaterdag 6 februari is de slui
tingstijd om 17.00 uur. De
toegang is gratis
De groepen 5 tot en met acht
van de basisscholen op
Schouwe-Duivelnad kunnen
de tentoonstelling onder les
tijd bezoeken.
In Bruinisse is van 1 tot 12
februari een tentoonstelling
te zien in de hal van het
gemeentehuis. Van 15 tot 26
februari is de tentoonstelling
te bezichtigen in de hal van
het bejaardenverzorgingste
huis In 't Opper.
Ook hier wordt op de basis
scholen in de groepen van de
bovenbouw aandacht besteed
aan de ramp.
In Kerkwerve opent burge
meester W. den Boer maan
dag 1 februari een tentoon
stelling in de Nederlands her
vormde Kerk. Van 1 tot en
met vrijdag 5 februari, iedere
avond van 19.00 tot 21.00 uur
is iedere belangstellende wel
kom. Op de tentoonstelling
zijn voornamelijk foto's van
Kerkwerve en omgeving te
zien, veel foto's uit particulier
bezit, die niet eerder tentoon
gesteld werden. Ongeveer
honderd foto's zijn van wijlen
de heer Ten Kate uit Zierik
zee
Behalve de foto-tentoonstel
ling wordt er elke avond een
videofilm vertoond met o.a.
Kerkwerve in het water. De
Christelijke basisschool 'Sa
muel' heeft over de ramp een
werkstuk gemaakt. Dit is op
de tentoonstelling te zien.
SEROOSKERKE - In het
dorpshuis van Serooskerke is
een expositie ingericht van'
fotomateriaal, krantenartike
len en video's. Aandacht
wordt vooral geschonken aan
die gemeenten die als adop
tiegemeenten persoonlijke en
materiële hulp verleenden.
Voor Serooskerke waren dat
Krommenie, Ruurlo en Wisch.
Amsterdam adopteerde ge
heel Schouwen-Duiveland.
De tentoonstelling loopt van
1 tot en met 6 februari en is
gratis toegankelijk. De ope
ningstijden zijn maandag tot
en met vrijdag van 14.00 -
16.00 uur en van 19.30 tot
21 00 uur Zaterdag van 14.00
tot 16.00 uur.
de hal van het gemeentehuis:
12.45 uur: Werklunch in com
missiekamer gemeentehuis.
Tijdens de lunch zal door het
college van burgemeester en
wethouders met de Commissa
ris van gedachten worden ge
wisseld over de volgende on
derwerpen: a. ruimtelijk ont
wikkelingsperspectief gemeen
te Bruinisse en dan met name
de onderdelen havens (waaron
der Werkhaven Grevelingen
dam) en glastuinbouw; b. visse
rij (mosselvisserij en palingvis
serij); c. 4e fase herinrichting
dorpskern (provinciale bijdra
ge uit de knelpuntenpot stads
en dorpsvernieuwing); d. aan
leg buitendijks fietspad langs
Grevelingen in aansluiting op
gerealiseerd fietspad op de
Grevelingendam; e. gemeente
lijke samenwerking en inde
ling.; 14.15 uur: Rondrit door
gemeente; 14.45 uur: Aankomst
bij haven en bezoek aan een
vissersvaartuig, voor een kort
gesprek - tijdens een kleine
vaartocht - met een delegatie
van het bestuur van de visserij
vereniging Algemeen Vissers-
belang; 15.15 uur: Bezoek aan
clubgebouw golfclub Grevelin-
genhout, waarbij door het
Bouwbureau Grevelingenhout
een toelichting zal worden ge
geven op het golf- annex woon
complex; 15.45 uur: Aankomst
bij gemeentehuis en gesprek
tussen Commissaris van de Ko
ningin en persvertegenwoordi
gers; 16.00 uur: Kennismaking
en informele ontmoeting met
raadsleden.
