Bijwerkingen
blijken vaak
pas in praktijk
„Niemand wil mijn
werk hebben"
DE AUTO VAN ÉÉN JAAR
GOEDKEURING MEDICIJN
BIEDT GEEN WAARBORG
Ritsko van Vliet ontgoocheld over
uiteenvallen variétécollectie
Abrupte rem op verkoop Taiwanees merk
vrijdag 22 januari 1993
DE TELEGRAAF
T 5
door RENÉ STEENHORST
AMSTERDAM, vrijdag
Met het internationale schandaal rond het slaapmiddel Halcion en de berichten
over het uit de handel nemen van de pijnstiller Glifanan nog vers in het geheu
gen, is deze week opnieuw tumult ontstaan over de ongewenste bijwerkingen
van maar liefst twee gloednieuwe geneesmiddelen. Amper een jaar geleden wer
den ze toegelaten tot de Nederlandse medicijnmarkt. De meldingen over ern
stige gevolgen voor de gebruikers ervan, zoals hartinfarcten of zelfs hun dood,
wisselden elkaar in rap tempo af.
In het eerste geval ging het
om Imigran, een binnen zeer
korte tijd populair geworden
middel tegen migraine, waar
aan ineens de geur van twijfel
hangt sinds een 47-jarige Ne
derlandse vrouw een half uur
na gebruik door een hartin
farct werd getroffen.
Middel nummer 2, Cento-
xin (tegenbloedvergiftigingen
septische shock), eerder ge
propageerd als een 'absolute
doorbraak', werd gisteren
zelfs onmiddellijk door de fa
brikant uit de markt genomen,
nadat in de Verenigde Staten
een fors hoger sterftecijfer
was geconstateerd bij patiën
ten die het middel kregen toe
gediend. Of het ooit nog in de
handel komt is buitengewoon
twijfelachtig.
Wat is er toch aan de hand
met de bewakers van onze vei
lige geneesmiddelen? Zijn ze
ingeslapen? Of juist te snel
met het goedkeuren van pre
paraten? Dr. André Broek
mans, de nieuwe directeur
van het College ter beoorde
ling van Geneesmiddelen in
Rijswijk, zegt het begrijpelijk
te vinden dat mensen zich die
vragen stellen. „Ik kan me hun
gevoel ook goed voorstellen.
Maar, hoe merkwaardig dat
wellicht ook in de oren van
menigeen zal klinken: in het
dagelijks gebruik blijkt pas
hóe een geneesmiddel precies
werkt en welke de bijwerkin
gen zijn. Goedkeuring en regi
stratie zijn slechts een mo
mentopname in de
ontwikkeling van een medi
cijn. Wij kijken als college of
de balans 'schadelijkheid
werkzaamheid' gunstig is."
Misverstand
Directeur Broekmans wil
daarmee zeggen dat een ge
neesmiddel eigenlijk nog niet
'af' is op het moment dat het
formeel is goedgekeurd. Het
College ter beoordeling van
Geneesmiddelen is vooral een
instantie die het onderzoeks
dossier van de geneesmidde
lenproducent uitpluist en
kijkt of aan alle regels voor we
tenschappelijk verantwoord
onderzoek bij patiënten is vol
daan. Op grond van hetgeen de
fabrikant aan onderzoeksre
sultaten levert wordt door het
college een middel goed- of af
gekeurd.
Het is een misverstand dat
de leden van het college de sa
menstelling van een middel
zélf analyseren en het bij pa
tiënten uittesten.
Dr. Broekmans: „Een
middel dat voor registratie
wordt aangeboden, is uitvoe
rig uitgetest bij een groep van
gemiddeld duizend patiënten.
Dat wil zeggen dat bijwerkin
gen die slechts bij 1 op de
10.000 patiënten zullen optre
den zó worden gemistMet an
dere woorden: de praktijk zal
het 'profiel' van het genees
middel bijstellen. Er kunnen
niet voorspelbare ongunstige
effecten aan het licht treden,
die niet eerder waren opge
merkt. Maar er kunnen ook
nieuwe toepassingsgebieden
worden opgemerkt, zoals bij
het aspirientje. Dat bleek niet
alleen tegen hoofdpijn te
werken, maar ook (vanwege
het bloedverdunnend effect)
een goede invloed te hebben
op het onder meer voorkomen
van stolsels in de kransslag-
aderes rond het hart."
En tegensprekend: „De be
volking als proefkonijn voor
een nieuw geneesmiddel?
Nee, dat gaat me toch te ver.
Maar, het hele leven is in zeke-
Dr. André Broekmans:
„De bevolking als
proefkonijn? Nee. Maar
het hele leven is één
groot experiment."
Ellen 't Hoen: „Test
resultaten van nieuwe
medicijnen zouden
bekendgemaakt moeten
worden.
Peter de Klerk, Consu
mentenbond: „Meer
openheid."
re zin één groot experiment en
zit vol risico's. En daar zullen
we mee moeten leren leven."
Health Action International
door ALBERT VAN KEIMPEMA
LEEUWARDEN, vrijdag
Nog nooit in zijn jarenlange carrière heeft variété-ar
tiest Ritsko van Vliet (70) zo veel ineens weg moeten goo
chelen als nu. De Leeuwarder zit midden in een verhui
zing naar een onderkomen dat te klein is voor zijn
variété-verzameling.
(HAI), een wereldwijd ver
breid netwerk van consumen
tengroepen die de geneesmid
delenmarkt kritisch volgt, is
het eens met de formulering
dat „het leven van een genees
middel pas begint op het mo
ment dat het geregistreerd is."
Maar moeite heeft de organisa
tie met de, volgens haar be
staande, sfeer van gesloten
heid die de ontwikkeling en
beoordeling van nieuwe of
vernieuwde geneesmiddelen
omgeeft.
Ellen 't Hoen, coördinator
voor Europa van HAI: „Uiter
aard hebben we er begrip voor
dat de exacte samenstelling
van een middel het geheim
van de fabrikant dient te blij
ven. Maar consumentengroe
pen, patiëntenorganisaties en
samenwerkingsverbanden
van artsen en apotheken zou
den de kans moeten krijgen
vooraf kennis te nemen van de
onderzoeksresultaten bij pa
tiëntengroepen. De (bijlwer
king van een middel zou dan
wellicht beter kunnen worden
doorgrond."
Meer openheid
Ook de Consumentenbond
in Den Haag is voorstander
van meer openheid rond de
ontwikkeling van geneesmid
delen en in het verlengde daar
van een sterk verbeterde mel
ding en registratie van de
bijwerkingen. Zij zal hierover
binnenkort een brief sturen
aan staatssecretaris Simons
(Volksgezondheid). De bond is
toegetreden tot de Raad van
Toezicht van de LAREB, de
Landelijke Registratie en Eva
luatie Bijwerkingen van ge
neesmiddelen.
Peter de Klerk, beleidsme
dewerker gezondheidszorg
van de bond, zegt: „Zodra een
middel is geregistreerd zou er
een vorm van openbaarma
king moeten plaatsvinden.
Bijvoorbeeld via verplichte
publikatie in een daartoe geëi
gend tijdschrift of terinzage-
Tegging. Nu worden slechts
enkele gegevens openbaar."
Deze collectie, de groot
ste privé-verzameling van
ons land, moet de Fries
versnipperen over ver
schillende adressen, want
het totaal raakt hij aan de
straatstenen niet kwijt.
De grijze eminentie van
het Nederlands variété zit
bij de pakken en veertig
koffers antieke goochelat-
tributen neer. „Jammer
genoeg was ik gedwongen
te verhuizen. Op mijn ou
de adres leefde ik dag en
nacht in het lawaai van de
buren. Mijn leven lang
stond ik zonder planken
koorts voor publiek, maar
dit werkte mij danig op de
zenuwen. Mijn gezond
heid was toch al niet zo
best ik ben hartpatiënt
en heb last van hyperven
tilatie dus vond de dok
ter het raadzaam om een
andere woning te zoe
ken."
Omvangrijk
Al vanaf zijn vijftiende
verzamelt Ritsko van Vliet
alles op het gebied van va
riété. Óf het nu om acroba
ten, fakirs, boeienkonin-
gen, goochelaars, sterke
mannen of conferenciers
Ritsko van Vliet met
een paar van zijn
schatten. De helm
('Pickelhaube') was het
favoriete hoofddeksel
van de Duitse komiek
Valentin.
FOTO: JOOP FENSTRA
door MILCO AARTS
RIDDERKERK,
vrijdag
Zelden of nooit is een nieuw
automerk zo snel geaccele
reerd naar een punt achter de
Nederlandse horizon. In die
zin heeft de Yue Loong Fee
lings geen concurrenten ge
kend. In 1991 op de AutoRai
geïntroduceerd, ruim een jaar
later alweer verdwenen als
merk. Ook weinig mededin
gers waar het om verkoopcij
fers gaat: tien in 1991 „maar
toen hadden we aanlooppro
blemen" en nog geen honderd
het afgelopen jaar. Yue
Loong, de naam staat voor ge
luk en voorspoed. De impor
teur heeft er weinig van ge
merkt: „Voor ons is dit een
behoorlijke blamage."
En „een donderslag bij hel
dere hemel" dat de Taiwanese
autofabriek zoals we gisteren
meldden plotseling besloot het
merk van de Europese, lees
U30IMG
(advertentie)
HOUT-BROX STAAT JE FAN
Uden/Veghel, centraal telefoonnummer 04132-64151 Arnhem, Eindhoven,
T A S T I S C H
Maastricht, Nijmegen, Utrecht
Nederlandse, markt te halen.
De nieuwe, strenge eisen voor
uitlaatgassen hebben het kar
retje de doodsteek gegeven, zo
luidt de officiële verklaring.
Oud-directeur A.G Karl van
importeur Eurimpo introdu
ceerde het model op de Auto
Rai van 1991. Hij zegt: „Met
een nieuw merk steek je altijd
je nek uit en in dit geval ge
beurde er iets onvoorziens.
Het overheidsbeleid inzake
uitlaatgassen veranderde zo
verschrikkelijk snel. Het bete
kent het einde voor de Yue
Loong, jammer, want het was
een prima wagentje."
Slechte start
Daar bleken deskundigen
het niet helemaal mee eens.
Deze krant vatte een kritische
recensie samen in de kop: 'Ou
derwetse dweil in de bocht',
een mening die zo ongeveer
door de gehele vakpers werd
gedeeld. Een slechte start,
want de blauwdruk van het
bejaarde Nissan Stanza-mo
del zou moeten opboksen te
gen andere 30-mÜlers als de
Citroën BX, de Alfa Romeo en
de Fiat Tempra. Met een afzet
van duizend auto's in het eer
ste jaar en dan snel doorstoten
naar de 5.000, schatte autover
koper Karl toen hij zijn mil
joenencampagne startte.
De uiteindelijke verkoop
cijfers spreken boekdelen, al
zijn zelfs die geflatteerd: de 35
medewerkers van Eurimpo
rijden in een Yue Loong. In
Oud-directeur A.G. Karl nog positief gestemd tijdens de
presentatie van de Yue Loong Feeling. Yue Loong, het zou
onder meer staan voor geluk en voorspoed. Karl: „Jam
mer dat hij weg gaat, want het was een leuk karretje. Ik
rijd er zelf in. Nooit problemen."
ARCHIEFFOTO
werkelijkheid zijn er nauwe
lijks tachtig wagens verkocht,
al moet aangetekend dat de
verkoop pas in 1992 echt van
start kon wegens technische
problemen. Zowel het bedrijf
als Karl, inmiddels als advi
seur op de loonlijst, beroept
zich op overmacht vanwege de
snel strenger geworden mi
lieu-eisen, maar deze verkla
ring roept vragen op. „Dat die
milieu-eisen strenger zouden
worden, was al minstens drie
jaar bij iedere auto-fabrikant
bekend," zegt Menno Timmer
namens de Rai, „als je weet dat
je auto niet aan de eisen vol
doet, ga je toch niet exporte
ren?"
Ook R. Rijkeboer van TNO-
Delft ziet het probleem niet
zo: „Elke fabrikant moet in
principe zonder al te veel pro
blemen en kosten een drieweg
katalysator in die auto kun
nen zetten. De vraag is alleen
of het interessant genoeg is
om dat te doen."
Tegengewerkt
After Sales-manager R. Cor-
neliszen van Eurimpo nuan
ceert met gezwinde spoed:
„Met onze verklaring dat de
milieu-eisen te knellend wer
den, belichten we inderdaad
alleen de druppel die de em
mer deed overlopen. We moe
ten zeker niet de emmer ver
geten. Het lijkt erop dat
Nissan, de grote broer van Yue
Loong, niet geïnteresseerd
was in een nieuwe concurrent
in Europa. Toen we de wagen
gaat, maakt niet uit. Wat
zich sedert 1900 op het po
dium manifesteerde, is te
rug te vinden in zijn om
vangrijke archief.
Ritsko van Vliet: „Als
jongen had ik maar één
doel voor ogen: beroepsar
tiest worden. Maar ik stam
uit een streng gerefor
meerde grossiersfamilie
die geen hoge pet op had
van het artiestenleven.
Stiekem kocht ik van mijn
zelfverdiende zakcenten
kaarten voor voorstellin
gen. In het begin verzamel
de ik raambiljetten, adver
tenties en entreekaartjes.
Later kon ik beslag leggen
op vakbladen als 'Het
Amusementsbedrijf', 'Ci
nema/Theater' en het
Duitse propagandistische
blad 'Signal'. In binnen- en
buitenland kocht ik alle
boeken over het variété."
Ritsko van Vliet ontwik
kelde zich intussen tot een
verdienstelijk goochelaar,
conférencier en telepaat.
Door zijn werk bouwde hij
internationale vriend
schappen op en dat gaf een
impuls aan zijn verzame
ling. Hij laat zijn schatten,
foto-albums, handtekenin
gen en brieven van grote
sterren als Richard Tauber
en Houdini, vol trots zien.
Vernietigd
Zijn verzameling uit de
Tweede Wereldoorlog was
zeldzamer, maar dat ar
chief bestaat niet meer.
Van Vliet: „Omdat bijna
alle artiesten bleven
werken in oorlogstijd, dus
ook voor de bezetter, ver
zochten de nabestaanden
mij de gegevens te vernie
tigen. De lijsten van
'Vreugde en Arbeid' gin
gen dus naar de vuilver
branding."
Zijn archief telt 15.000
foto's van rondreizende ar
tiesten, die op him promo
tie-affiches vaak gedichten
voor hem schreven. Een
foto van Tommy Cooper is
zelfs gesigneerd en dat is
heel bijzonder omdat diens
impresario dat altijd ver
bood.
Het gaat hem aan het
hart dat zijn verzameling
niet meer op één plaats is.
Van Vliet had liever ge
zien dat zijn archief zou
worden overgenomen
door het Nederlands Thea
ter Instituut in Amster
dam. Van Vliet: „Helaas,
daar toont men geen be
langstelling. Ook al omdat
er ruimte noch geld voor
is. Het is triest dat mijn le
venswerk nu zo wordt ver
snipperd."
naar Nederland haalden, wis
ten we dat er nog knap wat
werk aan was, wilden we er
mee kunnen scoren. Als im
porteur willen we de fabriek
best helpen, maar misschien,
je kunt het niet hardmaken,
werd Yue Loong tegenge
werkt. De auto voldeed niet al
leen aan de milieu-eisen, maar
stond ook scheef op een aantal
andere reglementen. Dan
moet je zeggen: we kunnen be
ter terug naar de tekentafel en
opnieuw beginnen."
Wat wrang in dit verband is
dat Corneliszen de opvolger
van de Feeling, de Yue Loong
X 601, al heeft staan op zijn be
drijfsterrein in Ridderkerk. Er
is zelfs een tonnen kostende
kraam gehuurd op de komen
de AutoRai, maar ook deze
vierwieler voldoet niet aan de
normen. „Het is wrang dat het
zo heeft moeten lopen," zegt
Corneliszen. „We gaan de be
zitters schadeloos stellen, of
een andere auto aanbieden.
Ergens nog een geluk dat we
maar tachtig wagens hebben
verkocht."
(advertentie)
Tel.03403-59500
