Onthulling Monument Watersnood
CS
Winnaars opstelwedstrijd
'Een zichtbaar teken opdat wij hen, die zijn verdronken niet zullen vergeten'
ONDERNEMEN EN INFORMATIE
ACCOUNTANTSKANTOOR
DRS. C.M.S. STRATER
Registeraccountant
Boekje Sporen door
het water verschenen
Herhaling Herdenking ramp
Negende deeltje RTM-stoomtram verschenen
ONS EILAND VAN DONDERDAG 4 FEBRUARI 1993
719
STELLENDAM - Zaterdagmiddag 30 januari ont
hulde oud-burgemeester van Goedereede en Stellen
dam, J. Baron van Knobelsdorff, onder enorme
belangstelling, een monument ter nagedachtenis aan
de slachtoffers van de watersnoodramp in 1953,
waarbij in de gemeente Goedereede 69 mensen ver
dronken. Het monument is in brons uitgevoerd en
stelt een moeder met een kind voor, vluchtend voor
de hoge golven tijdens de stormramp in de nacht van
31 januari op '1 februari 1953. Het staat bij de
rotonde, waar men Stellendam binnenrijdt, aan de
Eendrachtsweg. Twee overlevenden van de ramp en
inwoners van Stellendam, mevrouw M. Keijzer-Bree-
derveld en de heer D. Boshoven, legden een krans bij
het monument. Hierna volgden enkele minuten stilte
om de slachtoffers te gedenken.
Muziekvereniging De Hoop
speelde 'Ruwe stormen moge
woeden, alles om mij heen zij
nacht, God, mijn God, zal mij
behoeden, God houdt voor mijn
heil de wacht. Te voet ging de
menigte naar het Haagse Huus
aan de Haagsestraat in Stellen
dam. Burgemeester van Goede
reede, G. van Velzen, vond het
bijzonder dat zoveel mensen op
de uitnodiging waren ingegaan
om een dag als deze, de slacht
offers van de watersnoodramp
van 1953 te herdenken. Hij
richtte zich allereerst op de
nabestaanden van degenen, die
zijn verdronken in Stellendam.
'Ik kan mij voorstellen, dat het
voor u een dag is waarop oude
wonden weer worden openge
reten. Het gebeurde staat im
mers in uw geheugen gegrift en
zal bij u emoties losmaken.
'Daarom hebben wij als ge
meentebestuur van Goedereede
gedacht om een zichtbaar te
ken op te richten voor hen, die
zijn verdronken in de
rampnacht'.
Gevolgen
Van Velzen bedankte de ma
kers van het monument, Jean
en Marianne Bremers uit Hel-,
voirt, (N.B.) voor hun weergave
van de vluchtende vrouw met
kind. 'Men kan direct zien wat
er bedoeld wordt met het mo
nument', aldus Van Velzen,
'voor het monument is een cen
trale plaats in Stellendam ge
kozen. De watersnoodramp van
'53 en de gevolgen daarvan zijn
nog steeds een waarschuwend
teken, want de krachten van de
natuur zijn groot en sterk. De
uitvoering van de Deltawerken
heeft er gelukkig toe bijgedra
gen dat de veiligheid voor Goe-
ree-Overflakkee bevorderd is'.
Baron van Knobelsdorff, bur
gemeester in de periode
1947-1960 in Goedereede en
Stellendam, had zaterdag het
idee dat er iets 'afgemaakt'
was. 'De onthulling van dit
monument moest gewoon ge
beuren, vooral op een dag als
vandaag, een dag van geden
ken'. Hij vertelde dat er zich
tijdens de ramp in Stellendam
hartverscheurende taferelen
afspeelden. Hij herinnert de
ramp als de dag van gisteren.
Baron van Knobelsdorff: 'De
Spuipolder was als eerste vol
gelopen met water. De dijken
rondom Stellendam braken, de
Grevelingen stormde binnen.
Het water kwam van alle kan-
Oud-burgemeester J. Baron van Knobelsdorff onthult het monument.
ten. Er was geen contact meer
met de buitenwereld. Geen te
lefoon, geen electrisch. In Ne
derland kwamen de berichten
van de ramp langzaam op
gang. In die tijd waren er nog
geen journaals. Veel mariniers
Twee van de overlevenden, mevrouw M. Keijzer-Breederveld en
een krans.
de heer D. Boshoven legden
foto's cees kamp
hebben zich ingezet voor het
behoud van het dorp Stellen
dam'. De oud-burgemeester
prees de vele helpende handen
van de bevolking. Volgens hem
zijn meerdere inwoners van
Stellendam slachtoffer gewor
den van de zee, maar nog nooit
zoveel tegelijk als in die fe-
bruari-nacht, veertig jaar gele
den.
Wethouder van de gemeente
Goedereede, L. Visser, be
schreef de verschrikkelijke
storm die er woedde op 31
januari 1953 en de gevolgen
daarvan: 'De vissers uit Stel
lendam waren nog niet direct
ongerust, zij waren immers op
gegroeid met de zee. Zij kenden
toen nog geen angst en gingen
die nacht rustig slapen. Maar
ik niet, ik ging na de nieuwsbe
richten van 1.00 uur 's nachts,
naar de dijk in Stellendam en
hoorde van de mensen op de
reddingsboot, dat de zee op dat
moment een hel was. Ik was in
1953 commandant bij de
brandweer. Het hele brand
weerkorps werd ingeschakeld.
De redders gingen de dijk op.
Op weg naar huis kwam ik in
de Voorstraat het water al te
gen. Op eigen boerderij zaten
in de stormnacht veertig gered
de mensen op zolder. De gered
den wisten niet wat er met hun
familie gebeurd was. Ik dacht
aan Noach en komt het water
nog hoger? Je moet zelf die
diep menselijke ellende meege
maakt hebben om te voelen hoe.
onmacht voelt. Ik hoor nog het
roepen en schreeuwen van de
mensen in doodsnood en het
huilen van kinderen. Maar je
staat machteloos, want je kunt
er niet bij. Slachtoffers, stro en
vee dreven door de straten.
Toen het water niet meer ver
der steeg, gingen we met man
en macht mensen redden. Ons
roeibootje reikte tot aan de
dakgoten van de huizen in
Stellendam, we voeren langs
zolders, waar veel mensen zich
bevonden. Via de noodgolf op
de reddingsboot werd er con
tact gezocht met het ministerie,
maar het duurde tot maandag
2 februari, eer de mariniers
arriveerden. Zij verrichten veel
werk, samen met de brandweer
en de politie. Sommige mensen
bleven alleen over, hun hele
familie verdronk voor hun
ogen'. Visser vond de zwaarste
'opdracht' in zijn leven het ber
gen van de lijken, die in de
polder rondom Stellendam la
gen. Grote bewondering had
hij dan ook in zijn toespraak in
het Haagse Huus voor de hel
pers in en rond Stellendam.
Vooral luitenant Bottema van
de marine prees hij voor zijn
inzet en de godsdienstonder
wijzer Bouman, die alle begra
fenissen leidde in Stellendam.
'In mei '53 was Stellendam min
of meer herrezen, voor zover je
dat kunt zeggen. Maar de litte
kens bleven. In dit dorp vielen
69 slachtoffers en dat heeft
diepe wonden geslagen bij de
bevolking. Maar ondanks alle
ellende was er sprake van grote
saamhorigheid. Daarom is het
nieuwe monument een symbool
van gedenken. Gedenken aan
de doden van de watersnood
ramp'.
Makers
Het kunstenaarsechtpaar Jean
en Marianne Bremers uit Hel-
voirt, maakte het monument in
opdracht van de gemeente
Goedereede. Zij studeerden sa
men kunstgeschiedenis aan de
KU in Nijmegen en werken
samen aan hun beelden van
brons. Beelden van hun handen
zijn onder andere: Het stand
beeld van Prins Bemhard voor
het stafgebouw van de Konink
lijke Luchtmacht in Den Haag,
een dansend meisje in park
Clingendael en een olifant voor
de paleistuin in Soestdijk. Ver
der bevinden zich werken van
de Bremers in Brussel, Geneve,
Wenen en Monaco.
(ADVERTENTIE)
Het is een tijd van vele veranderingen. Veranderingen
van voorkeuren van consumenten, produkten, pro-
duktietechnieken, belastingwetgeving, financierings
mogelijkheden, etc...
Op deze telkens wisselende omstandigheden zal een
ieder zo goed mogelijk willen inspelen.
Dit is echter alleen mogelijk indien u tijdig over
betrouwbare informatie over uw financiële positie
beschikt.
Dit geldt zowel voor een ondernemer, een vrije be
roepsbeoefenaar, een leider van een non-profit orga
nisatie als voor een particulier.
Alleen op basis van tijdige en betrouwbare informatie
over uw huidige positie kan een koers worden uitge
zet naar een doel in de toekomst.
De medewerkers van accountantskantoor Strater
kunnen u bij het realiseren hiervan op de volgende
manieren van dienst zijn:
- Snelle en accurate verwerking van uw administra
tieve gegevens.
- Het op basis hiervan opstellen van een duidelijk
overzicht van uw huidige financiële positie.
- Het opstellen van begrotingen op korte en lange
termijn.
- Het organiseren van uw administratie zodat u
hieruit tijdig en snel de benodigde informatie kunt
putten.
- De tijdige signalering van problemen en knelpun
ten en het aandragen c.q. begeleiden van oplossin
gen hiervan.
Bent u van mening dat u behoefte heeft aan een snel
ler en beter inzicht in uw financiële positie dan zijn
wij gaarne bereid de mogelijkheden hiertoe in een
persoonlijk gesprek met u door te nemen.
Voorstraat 31, 3247 CD Dirksland
Telefoon 01877-2566/2176
Ook de NS ondervond veel hinder van het water.
ZEELAND - Op 1 februari
verscheen het boek Sporen
door het water van Jan Mat-
thijsen bij de Stichting Rail
Publicaties in Rosmalen. Dit
boekje gaat over de Nederland
se Spoorwegen en de Waters
noodramp van 1953.
Oud-machinist Jan Matthijsen
geeft in dit boek een overzicht
van de gevolgen van de storm-
SOMMELSDIJK - De her
denkingsbijeenkomst die 1 fe
bruari in de N.H. Kerk van
Oude-Tonge werd gehouden
wordt zaterdag 6 februari in de
N.H. Kerk van Sommelsdijk
herhaald.
Deze herhaling gebeurt in
nauw overleg met het Comité
Herdenking Watersnood en
dient vooral om die mensen die
1 februari verhinderd waren,
alsnog gelegenheid te geven de
ze herdenking bij te wonen.
Het programma is nagenoeg
gelijk aan dat van 1 februari.
Alleen voert deze keer van de
vier burgemeesters op Goeree-
Overflakkee mevrouw J.G.
Sleurink- Rabbinge van Mid-
delharnis het woord. De medi
tatie wordt verzorgd door ds.
P.J. Teeuw van de N.H. ge
meente van Oude Tonge, decla
matie door mevrouw Teuni
Knöps. Het koor, samengesteld
uit leden van alle christelijke
koren op Goeree-Overflakkee
staat onder leiding van dirigent
Jaap de Geus. De muzikale
begeleiding berust bij organist
Paul Kieviet, die voor de offi
ciële herdenking een eigen be
werking schreef over psalm 93.
Deze bijeenkomst begint om
19.30 uur. De toegang is gratis;
wel wordt een collecte gehou
den. het geld dat na aftrek van
de onkosten over blijft gaat
naar Rampenfonds van het Ro
de Kruis.
OUDE TONGE - Klazina Groen uit Middelharnis en-Martha Vlielander uit Stellendam zijn
winnaar geworden van de opstelwedstrijd over de watersnoodramp die uitgeschreven was door
het Waterschap.
Klazina Groen was de beste in de categorie middelbare scholieren en Martha Vlielander in de
categorie basisschoolleerlingen. Zij en de andere prijswinaars krgen de oorkonde op maandag 1
februari uitgereikt door dijkgraaf Van Kampenhout in De Grutterswei in Oude Tonge.
Op de foto zitten de beide prijswinnaars op de achterste rij, Klazina Groen uiterst rechts en
Martha Vlielander uiterst links. Midden op de achterste rij zit Sanne Dolislager, tweede bij de
baisschoolleerlingen. Op de voorste rij zitten vlnr Marlies de Penning uit Goedereede (derde bij
de basisschoolleerlingen), Arnold van Lenten uit Dirksland en Albert de Bakker uit Dirksland
(beide derde bij de middelbare scholieren) en Corinne van Essen uil Rotterdam (tweede bij de
middelbare scholieren). foto ffians bakelaafi
KLAASWAAL- Bij Uitgeve
rij Deboektant in Klaaswaal is
het negende deeltje in de serie
over de RTM-stoomtram ver
schenen. Samensteller Bas van
der Heijden nam deze keer als
onderwerp de watersnood van
1953. Hij benaderde deze ramp
als stoomtramliefhebber. Het
water bracht in 1953 ook de
stoomtram een doodsteek toe.
De RTM speelde een grote rol
bij de evacuaties, ook al stond
veel materieel onder water. Er
ontstonden nooddiensten
waarbij ook de schepen van de
RTM werden ingezet om eva
cue's van Schouwen-Duive-
land, Goeree-Overflakkee en
de Hoekse Waard te vervoeren
naar andere plaatsen in Neder
land. De RTM probeerde onder
moeilijke omstandigheden met
de bschikbare middelen zo
goed mogelijk hulp te verlenen.
Het fotoboek volgt de tramlij
nen vanuit Rotterdam. De di
verse lijnen en de daarmee sa
menhangende bus- en boot-
De lijn Middelharnis-Ouddorp stond heel de maand februari nog onder water.
diensten komen stuk voor stuk
aan bod.
Al direct de eerste dag na de
ramp werd met man en macht
door het RTM-personeel ge
werkt om de diensten zo ver
dat kon te onderhouden. Tram
banen werden hersteld en in
sommige gevallen reden trams
eerder dan het wegverkeer.
Open wagons reden af en aan
met grond, zand en grint om de
banen te herstellen.
De samensteller heeft in het
boekje veel aandacht besteed
aan de evacuatie. Al op 2 fe
bruari werden er tussen Mid-
delharnis-Haven en Hellevoet-
sluis mensen overgebracht. De
eerste dagen na de ramp stond
bij het station van Hellevoet-
sluis een verwarmd tramstel
klaar om de mensen op te van
gen. Bussen brachten hen naai
de Ahoyhal in Rotterdam.
Het boekje bevat veel foto's
van de chaos op Voome-Putten
en Goeree-Overflakkee, in de
Hoekse Waard en Zeeland. De
Het eindpunt van de tramlijn op Schouwen-Duiveland met verschillende nooddienstrege-
achter de watertoren nog enkele goederenwagons. lingen die in het boekje zijn
opgenomen geven een beeld
van de moeite die de RTM deed
om zoveel mogelijk verbindin
gen te onderhouden. Om het
geheel te verduidelijken is een
kaartje opgenomen van het
verkeersgebied van de Rotter-
damsche Tramweg Mij. De ge
bieden die onder water stonden
werden hierop donker gekleurd
aangegeven. Behalve in Zee
land, waar op 1 februari de
tramdiensten werden gestaakt
werden de andere lijnen weer
geleidelijk aan ingesteld. In
Zeeland werd mede op verzoek
van de toenmalige regering de
tramlijn opgebroken en werd
de tram vanaf toen vervangen
door busdiensten. Nog vier
deeltjes zijn in voorbereiding:
De stoomtram tijdens de oor
log. De stoomtram en de veer
havens, De stoomtram en het
goederenvervoer en logisch als
laatste boekje De stoomtram
uit de rails. Het gebonden foto
boek 'De stoomtram tijdens de
watersnood (ISBN
90-71802-89-2) is bij iedere
boekhandel verkrijgbaar. Het
telt 84 pagina's en kost 34,90.
vloed voor het spoorwegbedrijf
en noteerde een groot aantal
belevenissen van spoormannen
en -vrouwen die betrokken wa
ren bij de Watersnoodramp en
de daarop volgende herstel
werkzaamheden. Ook wordt er
stilgestaan bij de zogenaamde
'badkuip-spoorweg' door de
ondergelopen Kruiningenpol-
der, waarmee bij laag water
goederen naar het geïsoleerde
Zuid-Beveland konden worden
vervoerd. De autenthieke sfeer
die Jan Matthijsen weet te
schetsen, krijgt een extra di
mensie door de vele unieke fo
to's, waarmee dit boek is geïl
lustreerd. Het boek bevat 120
bladzijden in formaat 21 X
29,7 cm met vele foto's. Het
boek kost 59,-.
Het boek is te bestellen door
overmaking van 59,- op
postbankrekening 514376 of
bankrekening 14.45.55:700 van
Stichting Rail Publicaties in
Rosmalen onder vermelding
van 'Watersnood', ISBN
90-71513-11-4.
Onderwijsbijlage
MIDDELHARNIS - In de On
derwijsbijlage bij Ons Eiland
staat op de eerste tekstpagina
een artikel over de basisvor
ming. Uit de laatste alinea van
dit verhaal zou de lezer op
kunnen maken dat Lts, Lhno
en andere scholen niet meer
bestaan na invoering van de
basisvorming. Aan de school
typen wordt echter niet ge
tornd. Alle Lbo-scholen het nu
scholen voor Voorbereiden be
roeps onderwijs Vbo. De ene
Vbo-school met technische af
delingen en de andere met bij
voorbeeld verzorgende of ad
ministratieve richting.
Documentaire
Watersnoodramp
GOEREE-OVERFLAKKEE/
SCHOUWEN-DUIVELAND -
In opdracht van de Evangeli
sche Omroep heeft STS Video
Produktie een documentaire
gemaakt van de Watersnood
ramp van 1953. Het program
ma wordt uitgezonden op 4
februari op Nederland 2 om
20.20 uur. In dit docudrama
komen vooral de eerste uren
van de ramp in beeld.
Deze eerste uren zijn aan de
hand van ooggetuigenverslagen
en interviews gereconstrueerd.
Met acteurs en figuranten zijn
de reddingsoperaties in beeld
gebracht.
