Stormvloed
overspoelt
Nederland
De Nederlander eet zijn
boterham met tevredenheid
9 5 0
9 6 0
1
1
Nasser komt
gesterkt uit
Suez-crisis
Trouw
Een revolutie van twaalf dagen
Trouw
VRIJDAG 31 DECEMBER 1999 PAGINA 33
JAYNE MANSFIELD
'Mannen zijn
j wezens met
twee benen
en acht handen.'
ALFRED HITCHCOCK
I 'Televisie heeft moord
weer in de huiskamer
j gebracht - waar ze
i hoort.'
CHARLES DE GAULLE
i 'Niets illustreert
autoriteit
beter dan
stilte.'
MAO ZEDONG
'Laat honderd
bloemen bloeien en
honderd gedachten
wedijveren.'
Door Hans Masselink, met bijdragen van: Margriet van den Berg (cartografie), Onno Blom, Joep Engels, Cécile van der Harten (fotoredactie). Lex Oomkes, Jan Visser. Opmaak: Misja Steinmetz. Eindredactie: Harriet Salm, Willem Schoonen.
Meer dan 1800 mensen vinden
de dood; 70 000 dakloos
Van onze verslaggever
OOSTERLAND - Een waters
noodramp treft in 1953 onver
wacht het zuidwesten van Ne
derland. Delen van Zeeland,
Zuid-Holland en Noord-Brabant
staan op zondag 1 februari on
der water nadat de voorgaande
nacht een zware en langdurige
noordwesterstorm het Noord
zeewater heeft opgestuwd.
Halve dorpen verdwijnen in het
water. Zeker 1835 mensen komen
om het leven, zo'n 70 000 mensen
raken dakloos, honderdduizen
den koeien, paarden en varkens
verdrinken. Het zeewater over
spoelt 175 000 hectare grond. Het
zal nog jaren duren voordat het
land weer bebouwd kan worden.
Bijna 50 000 huizen en boerderij
en zijn getroffen.
Op zaterdag 31 januari wappe
ren de vlaggen nog voor de ver
jaardag van kroonprinses Beatrix.
Niemand vermoedt dat de aange
kondigde storm zo'n verwoes
tend effect zal hebben. De volgen
de dag hangen de vlaggen op
nieuw uit, in heel Nederland, hal
verwege de mast.
In de eerste krant na de ramp,
op maandag 2 februari, schrijft
Trouw in een commentaar onder
de titel 'Gods adem':Als ons volk
nu maar begrijpt dat God in deze
storm was, dan zou de enorme
materiële schade niet alleen het
nationale solidariteitsgevoel ster
ken, maar ook geestelijke winst
kunnen betekenen."
De eilanden Schouwen, Goeree
en Overflakkee, Tholen en St-Phi-
lipsland zijn nagenoeg geheel
overstroomd. Van Voome-Putten
en de Hoeksche Waard lopen het
zuidelijk en oostelijk deel groten
deels onder, van Noord- en Zuid-
Beveland en Walcheren en van de
Belgische kust kleinere delen. De
Biesbosch staat geheel onder wa
ter, evenals een groot deel van
Rozenburg en het eiland van Dor
drecht. Ook op het aangrenzende
Noord-Brabantse vasteland lopen
verscheidene polders onder.
Een rampenplan is er niet.
Plaatselijke notabelen improvise
ren. Trouw houdt een dagboek bij
van de burgemeester van Ooster-
land-Sirjansdam, twee dorpen op
Duiveland, één gemeente. „Zon
dag 1 februari - Alarm in Ooster-
land. Dijkbreuk. De klok ging lui
den. In aller ijl verzamelden we
mannen met schoppen en zakken
in de kom van het dorp Ooster-
land. De grote dijk was niet meer
te houden. We wilden proberen
de doorgangen in de slepersdijlc
te dichten. Welk een illusie!"
De burgemeester neemt zeven
tien mensen op in zijn ambtswo
ning. De benedenverdieping staat
onder water. Iedereen zit boven
in de slaapkamers. „De vloed
lichtte het kamerzeil op. Hoger
moesten we, naar de vliering. Het
dorp was één binnenzee." Rond
om bezwijken de huizen waar ge
vluchte gezinnen toevlucht had
den genomen.
Op maandag ziet de burge
meester boeren hun schuren in
brand steken. „Korte tijd laaide
het vuur boven het water op,
brand en rook om de aandacht te
trekken. Er moest hulp komen.
Oosterland dreigde met mens en
dier te vergaan." De burgemees
ter staat die dag zelf op het dak
om de aandacht te trekken van
rondcircelende vliegtuigen. Maar
er komt geen hulp, terwijl de fun
deringen van de huizen inzakken.
De Oosterlanders gaan een angsti
ge nacht in. De buitenwereld be
seft niet hoe hoog de nood is.
Dinsdagmiddag zien de bewo
ners met betraande gezichten de
helikopters landen. De korenmo
len verdwijnt in de golven. Vrou
wen met opgezette benen van het
zeewater worden van de daken
geplukt. „Ik wist niet wie er leef
de, wie er verdronken was, wie er
vermist was. Ik moest weer terug,
want niet ieder wilde vrijwillig
weg. Ik moest na deze dagen van
uitputting en beproeving de men
sen overreden. In naam van de
regering, in naam van de Konin
gin, het eiland werd ontruimd."
Van de 1820 mensen van Oos-
terland-Sirjansdam zouden er,
volgens de burgemeester, onge
veer vijftig zijn verdwenen.
Heel Nederland is begaan met
de slachtoffers van de overstro
mingsramp. Duizenden vrijwilli
gers gaan naar het rampgebied.
Miljoenen guldens aan baar geld
stromen binnen. In verzegelde
vuilnisemmers wordt het be
waard. Het onttrekken van zoveel
geld aan de economie veroor
zaakt volgens sommigen 'een
ramp in een ramp'.
Al snel wordt de Deltacommis
sie opgericht om te bezien hoe
een herhaling kan worden voor
komen. Dit leidt tot het kostbare
Deltaplan, dat het zuidwesten
van Nederland moet beschermen
tegen grillen van de natuur.
Marilyn Monroe, ware naam
Norma Jean Baker, is het seks-
symbool van de jaren vijftig. Het
hart van menig man deed ze
bonken. Monroe's leven zal in
1962 eindigen. Door zelfmoord.
Sommigen zeggen echter dat ze
werd vermoord, vanwege te in
tieme relaties in te hoge Ameri
kaanse kringen.
DNA als fuga
Het gaat gepaard met de no
dige kinnesinne, maar in 1953
melden Watson en Crick dat
ons erfelijk materiaal, het
DNA, de structuur heeft van
een ellenlange, dubbele wen
teltrap. Bacterie én mens blij
ken niet meer dan een einde
loos variërende fuga van
slechts vier bouwstenen.
Wereldtentoonstelling
Talloze Nederlanders lopen in
1958 trots met een speldje op
hun revers van de Wereldten
toonstelling in Brussel. Er ko
men in totaal meer dan 41
miljoen bezoekers op af. Het
Atomium geldt als hét sym
bool van de expo.
Poëzie verpulverd
Bijna 50 000 huizen en boerderijen worden door de watersnood getroffen.
FOTO SPAARNESTAD, HAARLEM
Het demasqué van een rode tsaar
Wat werkelijk van historische waarde is ge
weest in het voorbije decennium, valt nu, op
de drempel van de jaren zestig, nog nauwe
lijks te bepalen. Maar het lijdt voor ons wei
nig twijfel dat daartoe in elk geval de destali
nisatie in de Sovjet-Unie moet worden gere
kend.
Chroesjtsjovs bekentenis, op het twintigste
partijcongres in 1956, dat Stalin een wrede ti
ran was die talloze onschuldigen de dood in
joeg, betekende ook voor sommigen in het
Westen een heilzame schok. Heilzaam, om
dat ze zich al te lang hadden laten begooche
len door de bijkans religieuze mythe van de
Sovjet-Unie als een maatschappij die, zij het
met vallen en opstaan, onderweg was naar
een paradijs op aarde.
In die maatschappij zelf wisten vele miljoe
nen ongetwijfeld beter. Voor hen moet
Chroesjtsjovs demasqué van 'vadertje Stalin'
- al spoedig een publiek geheim, ofschoon
het partijcongres besloten was - een verade
ming zijn geweest. De verering, in en kort na
de oorlog, van 'de geniale leider en grote stra
teeg' die de Russen verenigde tegen een geza
menlijke vijand, was begrijpelijk - al zal ze
de bittere herinnering aan de Grote Terreur
van de jaren dertig bij menigeen niet hebben
uitgewist.
Ook wij mogen er trouwens de ogen niet
voor sluiten hoezeer we onze bevrijding óók
aan Stalins Sovjet-Unie te danken hebben.
Maar dat is geen reden om de diabolische
aard van zijn regime, die na 1945 weer on
miskenbaar aan het licht kwam, te ontken
nen of zelfs maar te relativeren. Evenmin als
Chroesjtsjovs gedeeltelijke erkenning daar
van een reden kan zijn om in de Sovjet-Unie
van de late jaren vijftig een respectabele staat
te begroeten.
Zeker, het bestel is er enigszins geliberali
seerd. De levensomstandigheden voor de be
volking zijn verbeterd. En ook in Oost-Europa
gloort hier en daar hoop op een minimum
aan burgerlijke vrijheden. Maar het neer
slaan van de opstand in Hongarije - in het
zelfde jaar waarin Chroesjtsjov Stalin ont
maskerde - heeft aangetoond dat Moskou
zijn vazalstaten in een ijzeren greep houdt.
En de Sovjet-Unie zeifis nog lichtjaren ver
wijderd van de erkenning dat de god die faal
de, niet zozeer Stalin was als wel het totale
en totalitaire pantheon van Marx, Lenin en
hun gezamenlijke erfgenamen.
Koreaoorlog eist
4 miljoen levens
Van onze redactie buitenland
AMSTERDAM - Het communisti
sche Noord-Korea en het niet-
communistische Zuid-Korea ra
ken in 1950 met elkaar in oorlog.
Het is het eerste grote Oost-West-
conflict na de Tweede Wereldoor
log. In de oorlog, die drie jaar
duurt, vallen maar liefst vier mil
joen doden, onder wie 140 000
Amerikanen.
In juli 1951 beginnen vredesbe
sprekingen die 159 zittingen zul
len duren. Twee jaar later, op 27
juli 1953, sluiten de partijen een
wapenstilstand. De demarcatie
lijn tussen de Korea's valt samen
met de 38ste breedtegraad.
met paard en wagen, de schillen
boer, de visboer, zelfs de kruide
nier komt aan huis. In een boekje
schrijft hij de bestellingen op en
brengt die aan het begin van de
avond met zijn bakfiets. Betaling
geschiedt eenmaal in de week,
contant, met bruine papieren
guldens. Rollen wc-papier wor
den per stuk gekocht, de drogist
doet er een papiertje omheen;
het staat niet zindelijk met dit at
tribuut over straat te lopen.
De kapper wordt minstens één
keer in de twee weken bezocht,
een strenge scheiding brengt hij
aan, met de tondeuse scheert hij
het haar hoog op in de nek. 'Hé,
ben je van de trap gevallen?' De
mode verandert, sommigen dra
gen het haar op z'n Amerikaans,
een pleeborstel. De enkeling met
een vetkuif kan niet deugen; wel
licht is hij een nozem, die heftig
met zijn lichaam beweegt als hij
luistert naar muziek.
advertentie
Van onze redactie buitenland
AMSTERDAM - President Nasser
van Egypte besluit in juli 1956 het
Suez-kanaal te nationaliseren.
Het ergert de Egyptische leider
dat Groot-Brittannië en de Ver
enigde Staten geen geld ter be
schikking willen stellen voor de
Aswandam.
Met hulp van Israël beginnen
de Britten en Fransen een militai
re actie. De Egyptenaren brengen
schepen tot zinken in het kanaal
en maken de doorvaart onmoge
lijk. De Verenigde Naties dreigen
met interventie. De Verenigde
Staten zien niet veel in militaire
acties. De Britten en Fransen trek
ken zich terug. Bij het kanaal
komt een VN-vredesmacht.
De crisis versterkt de positie
van Nasser. En de Sovjet-Unie
krijgt grote invloed in Egypte. Pas
in juni 1975 komt het kanaal
weer beschikbaar voor de scheep
vaart.
Wim van fcst valt 70 Meter
en zegl:
Voedsel voor de vrijheidsstrijders, Boedapest 1956.
FOTO MATCH, PARIJS
Van onze redactie buitenland
AMSTERDAM - In Hongarije
heerst de stalinistische knoet na
een korte liberale periode onder
premier Imre Nagy, die in 1955
terzijde werd geschoven.
Studenten en arbeiders verza
melen zich in Boedapest dage
lijks op straat. De Sovjet-symbo
len worden uit de Hongaarse
vlag geknipt. De Hongaarse mili
tairen rukken de communisti
sche tekens van hun uniformen.
De veiligheidspolitie AVO blijft
echter de Russen trouw en be
gint met scherp te schieten. Ar
beiders delen wapens uit onder
de menigte. Op het Heldenplein
wordt het vijftien meter hoge
beeld van Stalin neergehaald. De
opstand verspreidt zich tot ste
den ver buiten Boedapest. Imre
Nagy, de nieuwe leider, ver
klaart Hongarije op 1 november
neutraal. De Russen trekken
zich terug.
Chroesjtsjov twijfelt, maar be
sluit uiteindelijk hard terug te
slaan. Op 4 november denderen
de tanks en pantserwagens Boe
dapest binnen. Burgers op straat
worden zonder pardon doodge
schoten. Nagy vlucht naar de
Joegoslavische ambassade. De
opstandelingen zijn niet meer
bestand tegen de overmacht.
Meer dan 200 000 mensen
vluchten naar het Westen. Tien
duizenden anderen worden op
gepakt en naar Siberië getrans
porteerd.
In het Westen heerst grote
woede. Haatgevoelens jegens al
les wat naar communisme riekt
nemen hand over hand toe. In
Amsterdam wordt het gebouw
van Felix Meritis, waar de CPN
zetelt, bekogeld.
Klein geluk
Hans Masselink
Het is een tijd van klein gelulc,
een tijd van proberen te verge
ten, de jaren vijftig. Klein geluk
omdat de wederopbouw na de
oorlog op gang begint te komen.
Proberen te vergeten, omdat nie
mand eigenlijk herinnerd wil
worden aan die bittere oorlogsja
ren. Duitsers heten moffen en
worden met argwaan bekeken
als ze de Hollandse stranden be
zoeken.
Thuis snort de kolenkachel, op
straat rijdt een enkele auto, kin
deren spelen vrijuit met de bal,
hun enige angst is de bink of de
juut die enkele malen per dag op
z'n fiets langskomt en het speel
tuig kan afpakken. Het gevoel
van tevredenheid wordt gekoes
terd.
De tijd van schaarste is niet
vergeten. Het eten gaat tot op de
laatste kruimel op, het bordje
wordt leeggegeten. Iedereen eet
zijn boterham met tevredenheid,
spaart bonnetjes, bij de margari
ne, de koffie, de winkelier. Voor
plaatjes van sporters, van Flipje
Tiel of Flip en Flap. Of verzamelt
suikerzakjes, sigarenbandjes, si-
garettenwikkels, melkdoppen of
postzegels. En bewaart alle kno
pen in een Ringersdoos.
De avonden zijn stil. Af en toe
hoor je in de verte een trein of
auto. De radio brengt vertier met
de Familie Doorsnee, of koude
rillingen met Paul Vlaanderen.
Eddie Christiani zingt 'Zonnig
Madeira'. En Sparta speelt op
zondag tegen Rigtersbleek.
De eerste welvaart begint te
komen, de mensen hebben weer
wat geld, kopen bijvoorbeeld een
goede grammofoon. Met de nieu
we 33-toeren langspeelplaten
past een symfonie van Beethoven
op één plaat.
De bromfiets komt in zwang,
een eitje gemonteerd op de fiets,
of een Solex. De buurman van
drie huizen verder rijdt in een De
Soto. Iedere dag verzamelen
mannen en jongens zich om de
glanzende Amerikaan, strelen
hem vol bewondering, beklop
pen het blik. Enkele jaren later
koopt meneer P. een echte zwart-
wittelevisie. Wel 895 gulden.
Zoon P. is meteen ieders vriendje.
De boffers mogen op woensdag
en zaterdagmiddag komen kij
ken. Een halfuur voor tijd is het
dringen voor de deur. De gordij
nen gaan dicht, de lichten uit,
het testbeeld is als een wonderlij
ke droom.
Jongens lopen met korte broe
ken en geruite kniekousen en
dragen Robinson-sandalen met
geharde neuzen voor het voetbal
len. Zwemmen doen ze in een ijs
koud zwembad in een lubberen
de tweka-broek.
Voor de boodschappen is er
nog geen supermarkt; de melk
boer, de bakker, de groenteman
Zeventig meter viel ik diep
M n hart stond stil
Maar m'n Pontiac liep!"
Inderdaad, een PONTIAC kan
tegen een stootje
De Vijftigers, tot wie Gerrit
Kouwenaar, Lucebert, Hugo
Claus en Remco Campert wor
den gerekend, verpulveren
met experimenteel geweld de
bestaande, hooggestemde en
|n zijn 'Ver-
de 50-ers', kust
...J., 'de blote
kont defr kunst'.
Martin Luther King
Bij het verlaten van de rechts
zaal in Montgomery wordt
Martin Luther King omhelsd
door zijn vrouw Coretta. De
Amerikaanse legerleider werd
veroordeeld wegens zijn ac
ties tegen de rassenscheiding
in het openbaar vervoer. King
zou in 1968 in Memphis wor
den doodgeschoten.
Ouderdomswet
ingediend
J. G. (Koos) Suurhoff, minister
van sociale zaken in het derde
kabinet-Drees, dient de Alge
mene Ouderdomswet in. Ze
biedt alle Nederlandse inge
zetenen een staatspensioen
vanaf het 65ste levensjaar.
Catastrofe
Het zuidwesten van het land
wordt in de nacht van 31 januari
op 1 februari 1953 getroffen
door een catastrofe: een zware
noordwesterstorm zet grote de
len van Zeeland en het noord
westen van Brabant onder wa
ter. De zomers zijn koel (kachel-
zomer 1956) maar de zomer van
1959 wordt er een om door een
ringetje te halen. In 1956 slaat
een Siberische koudegolf in fe
bruari alle records. De gemiddel
de temperatuur in De Bilt be
draagt -6,4. Normaal is dat +2,5.
