Oude T
Damvereniging ENE0'52
Melissant
Uitslagen Damclub
"Denk en Zet"
Abonneert U op
Eilanden-Nieuws
PAGINA 9
EIIAüDEfl-tllEUWS
VRIJDAG 25 OKTOBER 2002
De Ramp van 1953
Uitslagen van maandag 21 oktober, tweede
bekerronde:
J. Non-J. Looij 0-2
A. Doom-B. van Nimwegen 2-0
A. Visbeen-B. Grootenboer1-1
C. Visbeen-H. van Heukelen2-0
B. Visbeen-T. de Geus2-0
T. Goedegebuur-E. v.d. Slik 1-1
H. Visbeen-P. Kom 1-1
Twee partijen konden door afwezigheid van
de spelers geen doorgang vinden en zullen
daarom op een later tijdstip worden inge
haald. J. Non zette tegen J. Looij zijn beste
beentje voor. maar kon niet verhinderen dat
hij half in de partij een schijf achter kwam.
Non liet de moed een beetje zakken, waarna
Looij de partij in zijn voordeel afmaakte. A.
Doorn moest tegen B. van Nimwegen heel
goed bij de les blijven. Om uit de hekstelling
te komen moest Bemadette echter een schijf
offeren die ze niet meer terug kon halen. Ze
ging daarna erg aanvallend spelen waardoor
Doom alles nodig had om de partij onder
controle te houden. Bij de 51e zet had Ber-
nadette echter geen goede voortzetting meer
en kon ze een doorbraak van haar tegenstan
der niet meer verhinderen.
A. Visbeen en B. Grootenboer lieten zich
niet van de wijs brengen. Zij speelden een
gelijk opgaande partij die tenslotte voor bei
den uitmondde in de helf van de winst. C.
Visbeen speelde deze avond tegen H. van
Heukelen niet zijn sterkste partij. Ook Van
Heukelen liet verschillende remisekansen
voorbijgaan, waardoor Visbeen toch nog tot
winst kon komen. Van Heukelen haalde nog
wel een dam, maar kon deze gelijk weer
inleveren.
B. Visbeen was voor T. de Geus duidelijk
een paar maatjes te groot. De tegenstand die
mevrouw De Geus bood was wel goed, maar
niet voldoende om de partij in evenwicht te
houden. T. Goedegebuur liet tegen E. v.d.
Slik half in de partij een lelijke steek vallen.
Door eenvoudig een schijf te offeren kon hij
met een drieslag de damlijn bereiken waar
door de partij gelijk uit had geweest. Hij zag
echter deze winstkans over het hoofd, waar
na Evelien in het eind van de partij bijna de
winst nog binnen haalde. Maar beiden gaven
te kennen met een puntendeling tevreden te
zijn. P. Kom liet zich tegen H. Visbeen van
zijn sterkste kant zien. Hij toverde een
prachtige dam tevoorschijn, die alleen met
schijfverlies door Visbeen kon worden afge
pakt. Kort daarna werd de partij voor remise
gehouden. Waarom? Zag Kom met een
schijf voordeel toch geen winst meer?
Middelhamis Sommelsdijk
21 oktober:
Afdeling 1.
H.H.Verolme - J.A.Dekker0-3
I.Mackloet - M.Klink3-0
A.v.d.Veer - J.v.d.Ouden1-1
A.Verolme - C.Spee1-1
C.Polder - W.Vroegindeweij 1-1
Afdeling 2.
J.Jordaan - B.du Pree 3-0
M.Prins - J. A.Nipius0-3
J.Groenendijk - D.A.Doomhein .0- 3
I.Koese - G.Zaaijer3-0
H.Bijdevate - R.Jacobs0-3
In afdeling 1 is J.A.Dekker in een uitsteken
de vorm, hetgeen hij weer liet zien in zijn
partij tegen H.H.Verolme. De partij ging
lang gelijk op, tot dat Dekker een combina
tie naar dam ontdekte van liefst 6 zetten
diep, het koste hem wel een stuk achterstand,
maar maakte de partij op een degelijke
manier winnend af. Zo bleef Verolme weer
met lege handen.
l.Mackloet en M.Klink speelden de langste
partij van de avond. Na een spannende en
eerst een gelijk opgaande partij, kwam Mac-
kloet met degelijk spel en een foutje vanwe
ge tijdnood van M.Klink op 2 stukken voor
sprong.De stand werd 4 om 2 stukken en
allebei nog een dam, waardoor M.Klink het
verlies niet meer kon
ontlopen. A.v.d.Veer en J.v.d.Ouden begon
nen met een gelijke stand zoals gebruikelijk
aan de partij, en zo eindigde de partij ook,
hetgeen voor J.v.d.Ouden als debutant in het
eerste team een knappe prestatie is. A.Verol
me speelde tegen C.Spee die het dit seizoen
weer goed doet, maar A.Verolme bood dus
danige tegenstand tegen C.Spee dat hij zijn
goede spel niet in winst om kon zetten en
met remise genoegen moest nemen.
C.Polder en W.Vroegindeweij hielden
elkaar van het begin tot het eind in even
wicht, zodat ook hun partij in remise eindig
de. In afdeling 2 speelt J.Jordaan tot nu sterk
hetgeen B.du Pree dan ook ondervond en
met een nederlaag genoegen moest nemen.
M.Prins en J.A.Nipius is een partij uit de
onderste helft. Nipius die nog geen enkele
punt had deed er alles aan om de nul weg te
werken hetgeen ook lukte met een overwin
ning, proficiat.
J.Groenendijk en D.A.Doomhein zijn
behoorlijk aan elkaar gewaagd en bestrijden
elkaar met wisselend
succes, ditmaal was het de beurt aan Doorn-
hein die met de eer ging strijken, waarmee
Doornhein ook zijn
eerste punten binnenhaalde, knap gedaan.
G.Zaaijer die het vorig seizoen wegens ziek
te heeft moeten missen,
speelt weer behoorlijk sterk, maar I.Koese
die aan een sterk seizoen bezig is was toch te
sterk voor G.Zaaijer
en hij moest zijn meerdere erkennen in
I.Koese die met deze winst de eerste plaats
bezet. H.Bijdevate en R.Jacobs ontliepen
elkaar niet veel in de partij, maar langzaam
aan kwam R.Jacobs wat voordeliger te staan
en wist hij de winst naar zich toe te halen.
(deel 22)
Geruime tijd geleden schreef
ik eens een artikeltje in
Eilanden Nieuws over bijna
men van dorpsbuurten. Mid
delhamis kent de Balkan,
Dirksland Egypte, Sommels
dijk de Helleketel enzovoorts.
Een heel toepasselijke naam
in deze serie had Vluchtheu
vel kunnen zijn. Die vond
men in Middelharnis onge
veer tegenover de Binnenweg
van Sommelsdijk.
Jacob Knöps was gehuwd met Jannetje
Looij uit Sommelsdijk. Zij hadden een
dochter, Janny. Hun adres was Nieuw
straat 53, een van de woninkjes van de
Luchtbal. Daar stonden enige blokjes
van vier woningen en zelfs nog een
blokje van zeven woningen in dubbel
tal die door een kielgoot met elkaar
verbonden waren. De woningen hadden
geen beste kwaliteit. Een eensteens
muurtje vormde de scheiding tussen de
woningen en er werd wel gezegd dat
men de buren in de bedstee kon ver
staan. Gezellig toch?
Maar van gezelligheid was er in Oude
Tonge op zaterdag 31 januari weinig
sprake. Men sprak over hoge waters
tanden en de storm die in noordwest
Europa die dag was opgestoken, gierde
door de straten van Oude Tonge. Janny
Knöps was 's avonds met haar vriendin
Adne Koert van de Stationsweg naar
het dorp geweest. Zij was een uur of
acht thuis gekomen, ook Adrie was
naar huis gegaan. Thuis bij Knöps
stond beneden een ledikant, want Jaap
moest zes weken gaan liggen van een
maagzweer. Een mens kan niet zo lang
zonder nachtrust dus gingen ze ook bij
Knöps die avond gewoon naar bed.
Twee huisjes verder woonde Cor de
Koning en die kwam de familie Knöps
wekken op een ongehoord tijdstip in de
nacht. Hij riep zijn buren toe: "kom der
uut, 't waeter stroamt al over de die
ken!"
In slechts korte tijd waren ze uit bed
gestapt en aangekleed. Jaap wilde eerst
nog naar de Kaai gaan maar moest daar
ogenblikkelijk van afzien want het
water stroomde de straat al binnen. Er
viel beneden niet veel meer te doen.
Het water dat de huizen nogal snel bin
nendrong noopte ieder naar boven te
gaan. Bij het licht van een petroleum
lampje konden ze gedrieeën twee din
gen doen, passief afwachten of actie
ondernemen teneinde hun onveilig ver
blijf daar boven op zolder te kunnen
verlaten. Jaap Knöps had door het
raampje in de kopgevel gekeken en had
gezien dat het hele blokje huizen van
nummer 54 tot en met 57 geheel was
ingestort. Dat bracht hem op het idee
om door een gat in de muur te slaan via
de nummers 52 en 51 naar nummer 50
te kruipen. Op 52 woonde Jan Donker
sloot, op 51 Goof van Oudenaren en op
50 Toon Knöps, een broer van Jacob.
Met een grote bijl hakte Jaap een gat
waardoor Jaap met zijn vrouw en zijn
dochter heen kropen en op de zolder bij
Donkersloot terecht kwamen. Opnieuw
werd de bijl gehanteerd en een gat
geslagen om bij Van Oudenaren te
komen. Er weer slopen zij als dieven in
de nacht door een geopend gat. Als
laatste werd een gat gehakt tussen 51
en 50. Drie gezinnen voegden zich
saam bij het gezin van Toon Knöps.
Waarom toch? De achterliggende
gedachte was dat de hoekwoning van
Toon een betere mogelijkheid zou bie
den in geval er reddingspogingen zou
den worden ondernomen van buitenaf.
Daar waren de buren onderling het wel
over eens.
De zolder bij Toon zat nu vol mensen.
Drie van Jaap Knöps, zes van Jan Don
kersloot, drie van Goof van Oudenaren
en zes van Toon Knöps zelf. Achttien
mannen, vrouwen en kinders.
Op een gegeven moment zag Mien
Donkersloot een stroklamp drijven. De
stormwind rukte aan de klamp en blies
tal van strohalmen door het luchtruim
van de Luchtbal. Maar Mien zag meer!
Op die klamp zaten Jan van Eek met
zijn vrouw en hun dochter Kitty met
haar verloofde Han de Ruijter. Die drij
vende massa botste tegen het huis van
Toon Knöps aan en dat bood de vier
opvarenden een goede gelegenheid
vlug van de klamp te springen regel
recht op het dak bij Toon. Zij klauter
den als apen tegen het dak op en moes
ten noodgedwongen plaats nemen op
de nok van het dak. Tweeëntwintig
mensen in en op het huis waar omheen
het water stroomde en de storm onop
houdelijk gierde. Het enorme lawaai
verhevigde tot een hels lawaai toen de
woning van Toon Knöps ineenstortte,
een gebeurtenis waarvoor men steeds
gevreesd had. Jaap Knöps trok in de
chaos een vrouw aan haar mantel en
legde haar op een plank. Hij dacht dat
het zijn vrouw Jannetje Looij was,
maar het bleek buurvrouw Lena van
Oudenaren te zijn geweest. Jaap bleef
nog enige tijd zoeken maar vond geen
spoor meer van zijn lieve vrouw. Hij
zag zijn dochter Janny tussen de brok
stukken ploeteren om het hoofd boven
water te houden. "Grijp die plank",
bulderde Jaap door alle geluiden van
geroep, geschreeuw en geloei heen.
Alle geluiden klonken boven het gehuil
van de felle noordwester storm uit.
Een eindje verderop stond in de
Nieuwstraat een dubbele rij woningen.
Het waren allemaal oude woninkjes
van slechte kwaliteit, ook naar de nor
men van 1953. In het voorste huis
woonde Bram Hartog. Aan zijn woning
was niet zo lang daarvoor een nieuwe
keuken met een plat dak gebouwd.
Het platte dak had een afmeting van
drie bij vier meter, mogelijk vier bij
vier. Wie van de bewoners uit de
Nieuwstraat konden dat platte dak, dat
net boven water is blijven staan, berei
ken?
1. Jaap en Janny Knöps.
2. Jan Donkersloot met zijn vrouw
Lena en vier kinderen.
3. Jan van Eek met zijn vrouw Kaatje
Dirkx en hun dochter Kitty met Han
de Ruijter (afkomstig van de nok).
4. Huib van Putten met zijn vrouw
Teuntje de Boed en hun kinderen
Adrie en Anneke.
5. Giel de Waal met zijn vrouw Rietje
Vervloet en hun kinderen John,
Dorus, Dien en Jan.
6. Hen Jonker met zijn vrouw Teuntje
van Nieuwaal en hun kinderen Hans,
Piet. Saar, Bep en Dick.
7. Jan van den Berg met zijn zoon Teun
plus de hond.
Welgeteld eenendertig mensen. Door
nat, onbeschermd, allen met de rug
naar de wind gekeerd in volkomen
duisternis aanhoudend belaagd door de
storm en omgeven door ijskoud water.
Een enkele misstap kon funest zijn.
Janny Knöps dacht dat het half zes was
toen alle woninkjes door de druk van
het water waren bezweken met als
gevolg dal de Luchtbal in een grote
ruïne was veranderd. Daar stonden nu
de mensen op het platte keukendak
van Hartog. Opeens dakloos geworden
terwijl dat nog niet eens het ergste
was... Het verlies aan mensenlevens,
ook die van de allernaasten. zou pas
later uil de cijfers blijken.
Ze moesten wachten tot het licht werd.
Pas dan kregen zij tenminste één
natuurlijk fenomeen in het voordeel,
want in het donker zou elke handeling
gedoemd zijn te mislukken zonder hulp
van anderen. Er brak geen paniek uit.
Tegenover de keuken stond op vrij kor
te afstand een tweetal woningen onder
een kap. Die woningen hadden het
watergeweld getrotseerd. In de ene
woning woonde Adrianus van Kampen
(de opa van de gelijknamige kleinzoon
uit deel 14) en in de andere woonde
Arjaan Osseweijer. Eén van de mannen
kwam op het idee om een lange balk
uit het water te vissen en die schuin
tegen de woning van Van Kampen te
plaatsen. Die balk was gauw gevonden.
Van de spanning ging men haast nog
meer bibberen dan ze toch al deden
door die ijzige en venijnige stormwind.
De balk werd tegen de rand van het
stenen kozijn van een raam geplaatst
en ziedaar de verbinding was tot stand
gekomen. Maar het was geen brug!
Men moest als een aap al klimmend het
raam proberen te bereiken. Hans Jon
ker klom als eerste naar boven, maar
hij viel bijna van de balk af. Hij kon
zich nog net vastklampen anders was
hij in het water gevallen. Met beide
handen en armen bewoog hij zich voor
zichtig naar beneden waar hij door Giel
de Waal werd opgevangen. Toch was
het weer Hans Jonker die een nieuwe
poging waagde om bij het raam te
komen en daar doorheen naar binnen te
stappen. Dit keer lukte het wel en de
ene ongenode gast na de andere klom
over of om de balk heen naar boven
zoveel mogelijk geholpen door de
anderen van de groep. Giel de Waal
had een kind van hem in een of andere
doek gewikkeld, nam het geheel tussen
zijn tanden en klom naar boven gelijk
een katachtig dier doet door het nekvel
te grijpen om het jong te verplaatsen.
Daarna keerde hij terug om de andere
kinderen te helpen. Dat is een hele
klimpartij geworden behalve voor Van
den Berg die zei: "ik blijf bij mijn
hond" en bleef pal op het dak staan.
Zijn zoon Teun (mogelijk ook zijn
zoon Piet) klom evenmin naar boven
en bleef bij zijn vader.
De kinderen werden boven bij Van
Kampen op bed gezet. De meesten
waren doornat. Ook in de tussenmuur
van de twee woningen werd een gat
gehakt waardoor men op de zolder bij
de familie Osseweijer die met zijn
vrouw en de tweelingdochters Nel en
Bep iedereen met open armen ontving.
Wat een hartelijkheid zo opeens na hun
doodsstrijd in de uren daarvoor!
De kasten werden geopend en alles wat
maar voorradig was werd zo goed
mogelijk onder de buurtbewoners ver
deeld om droge kleren te kunnen aan
trekken. Jaap Knöps kreeg een splinter
nieuwe broek die de vorige dag was
gekocht. Het prijskaartje hing er nog
aan. De familie Osseweijer had zelf
niets meer over. Maar is het niet zali
ger te geven dan te ontvangen??
Wat een toestand.
Die zondag arriveerde 's middags een
roeiboot in de Nieuwstraat maar het
bootje kon niet tegen de storm en niet
tegen de door de storm opgezwiepte
golven komen. Dat was voor de nog
maar half geredde mensen zeer teleur
stellend. Maar gelukkig, later op de
dag verscheen een grotere boot waarop
Arjaan Snijder, een brandweerman, met
enige andere mannen de bemanning
vormde. Met de eerste vaart gingen
vrouwen en kinderen mee. met de
tweede vaart ging onder andere Jaap en
Janny Knöps mee en met de laatste
vaart de overige mensen. De vaarroute
vanaf de Luchtbal ging door de Nieuw
straat, de Kerkstraat en de Kerkring tot
op het punt in de Voorstraat waar niet
meer gevaren kon worden. Jaap en Jan
ny kwamen terecht in het café van
Karei van de Tonnekreek. Daar zijn ze
de eerste nacht gebleven. Daarna zijn
ze ingetrokken in de woning van Jan
netje Fluit öp de Oostdijk. Deze vrouw
was niet thuis, zij logeerde bij haar
zuster in Nieuwe Tonge. Vele mensen
vonden in haar woning onderdak zoals
Arjaan Snijder met zijn vrouw en twee
zussen plus zijn vader en moeder en
nog vele anderen. Hutje bij mutje.
Woensdag de vierde februari vertrok
ken weer vele Oude Tongenaren onder
wie Jaap Knöps met zijn dochter. Zij
voeren per schip naar Dintel waar zij in
een schoolgebouw werden verwelkomd
en opgevangen. Janny had verwondin
gen opgelopen aan voeten en benen die
daar vakkundig werden verzorgd. Ze
zijn daar niet lang gebleven. De vader
met zijn dochter werden per ambulance
vervoerd, eerst naar Roosendaal, daar
na naar Eindhoven. Knöps werd aldaar
in het Diaconessen Ziekenhuis opgeno
men tot eind maart. Op een dag stapte
bij Jaap Knöps op zaal een flinke
vrouw naar binnen. Zij was de directri
ce. In onvervalst Flakkees dialect sprak
ze op nogal luide toon: "ik zoeke hier
Jaop Knöps uit Ouwe Toenge". Dit
waren de woorden van Jo Kleinod uit
Dirksland. Een zeer leuke ontmoeting,
zij het dat de omstandigheden zelve
niet zo leuk waren.
Janny had haar intrek mogen nemen bij
dokter Roesingh in de Leeuweriklaan
te Eindhoven en werd daar heel goed
ontvangen.
Na vier weken werd Janny bij de dok
ter in de spreekkamer ontboden. De
telefoon had net gerinkeld. De dokter
had zojuist een zeer droevige bood
schap ontvangen. Oom Cor Boks had
het bericht doorgegeven dat Janny's
moeder was gevonden. Haar lichaam
was zelfs al begraven in het Massagraf
te Oude Tonge. Dokter Roesingh is die
avond nog met Janny naar haar vader
gegaan in het ziekenhuis. Jaap had
geen vrouw meer en Janny geen moe
der. Dat wisten ze eigenlijk al vanaf de
Rampnacht maar nu was het officiële
bericht gekomen. Ze troostten elkaar.
Beiden moesten verder gaan, het leven
in. Zij konden dat nog, maar oom
Anthony Knöps uit hetzelfde blokje
huizen in de Nieuwstraat was met zijn
vrouw en vier kinderen verdronken. En
in diezelfde Nieuwstraat waren vader
en moeder respectievelijk opa en oma
ook verdronken. Wat was er nog over
van de Nieuwstraat? Achtentwintig van
zijn bewoners vonden daar de dood en
dat was een zeer, zeer zware tol.
Na wat verhuizingen keerden Jaap en
Janny Knöps eind augustus 1953 terug
naar Oude Tonge en gingen wonen op
Oostdijk 3. Ze hadden niets meer.
"Alles moest nieuw worden gekocht,
maar eigenlijk was je nergens blij
mee", zo verwoordde Janny het met
tranen in haar ogen. Want in gedachten
zag ze het langgerekte Massagraf op de
Spuidijk van Oude Tonge waarin ook
haar moeder begraven ligt.
Thans woont Janny Knöps met haar
man Abraham de Korte in de Ruigrock-
straat te Oude Tonge. Zij hebben een
dochter. Anke, die met haar man en
twee dochtertjes in Zierikzee wonen.
(wordt vervolgd)
D. Hoogzand
De slachtoffers van de Nieuwstraat
Naam
Geb.jaar
Nieuwstraat
1. Wilhelmina Winkels
1881
7
2. Adrianus de Boet
1872
28
3. Lijgje Kreeft-de Boed
1928
29
4. Jacob Kreeft
1950
29
5. Dina Kreeft
1952
29
6. Maria Hartog-den Braber
1876
30
7. Adriaantje Hartog
1905
30
8. Paulus Stoop
1874
31
9. Jacomina Stoop
1880
31
10. Pieternella Buijs-Kerp
1882
32
11. Anthonij Knöps
1910
50
12. Neeltje Knöps-Kreeft
1909
50
13. Lijntje Knöps
1934
50
14. Willem Knöps
1938
50
15. Willempje Knöps
1939
50
16. Hillia Knöps
1947
50
17. Jannetje Knöps-Looij
1905
53
18. Jan Los
1878
54
19. Aagje Los-Tijl
1879
54
20. Aren Tijl
1874
57
21. Arendje Tijl-Polder
1875
57
22. Arendje Tijl
1902
57
23. Adriana M. L. Tijl
1913
57
24. Pieter D. Knöps
1878
65
25. Lijntje Knöps-van Prooijen
1881
65
26. Kaatje Holleman-van Noord
1888
76
27. Johannes Los
1883
80
28. Maria Los-Wesdijk
1882
80
I
De Nieuwstraat van Oude Tonge tf<>
