Oude T
Damvereniging
ENE0'52
Informatieavond
Roemenië comité
EiiAnoEn-niEiJws VRUDAG 8 NOVEMBER 2002
De Ramp van 1953
(FÓRTS.)
Een geweldige ravage werd aangetroffen op de Oudelandsedijk nabij het watergemaal
thans watergemaal De Haas van Dorser). Op de voorgrond het wiegje van de kleine Wouter Ouwens
naast hel cadaver dat nog niet is geruimd. De zoekende figuren zijn v.l.n.r. Toon Pieterse
en Koen Ouwens. (De foto is overgenomen uit het Zweedse SE Magazine nr. 7 1953).
Uitslagen van maandag 4 november:
Afdeling 1:
C. Visbeen-B. Visbeen0-3
B. v.d. Spaan-T. Goedegebuur0-3
A. 't Jonk-A. Visbeen 1-1
H. Visbeen-J. Looij 1-1
Afdeling 2:
H. v. Heukelen-B. Grootenboer1-1
J. Non-J. Koppelman1-1
E. v.d. Slik-P. Kom 0-3
H. de Geus-T. de Geus3-0
In de eerste afdeling ging de partij tussen C.
Visbeen en B. Visbeen in een sneltreinvaart
van start. Binnen een kwartier waren ze de
helft van hun stenen al kwijt. Na een op het
eerste oog onschuldige afruil door B. Vis
been, bleek het addertje onder het gras van
daan te komen. C. Visbeen liep in de val en
broer Bert kon met een mooie combinatie
doorbreken naar de damlijn. Dit betekende
tevens het einde van de partij.
T. Goedegebuur had niet veel tijd nodig om
zijn tegenstander B. v.d. Spaan op de knieën
te krijgen. V.d. Spaan lette even niet op en
Goedegebuur kon zijn slag slaan. Dit lever
de hem twee schijven voorsprong op en
even later de winst van de partij. A. 't Jonk
en A. Visbeen maakten het elkaar niet al te
moeilijk: alhoewel 't Jonk steeds op zijn
hoede moest zijn voor de valstrikken van
Visbeen. Maar 't Jonk bleef alert. Geen van
beiden hadden schijnbaar daarna nog zin
om verder in de worst te bijten, want met
allebei nog tien!Schijven op het bord werd
remise overeengekomen. H. Visbeen en J.
Looij speelden eenevenwichtige partij en
waren aan elkaar gewaagd. Gevaarlijke
situaties deden zich dan ook niet voor en zo
konden zij beiden tevreden zijn met de hal
vering van de winst.
In afdeling twee beheerste H. v. Heukelen
het grootste deel van de partij tegen B.
Grootenboer. Maar in de slotfase had
Grootenboer de meeste winstkansen met
zelfs doorbraak naar dam. Beiden lieten het
echter zo ver niet komen en vonden een
puntendeling voldoende.
J. Non voelde zich deze avond weer als een
vis in het water. Met een mooie 'drie om
drie' wist hij al spoedig door te breken naar
de damlijn van zijn tegenstander. Non liet
zijn dam echter te opvallend op het bord
staan waardoor Koppelman deze zonder
schijfverlies weer kon afnemen. Daarna
was het Koppelman die met een leuke dam-
zet het spel volkomen ging beheersen. Toch
kreeg Koppelman geen kans om de partij in
winst om te zetten. Het werd tenslotte remi
se. De vorig jaar uit de eerste afdeling
gekomen P. Kom is zich kennelijk aan het
voorbereiden om daar weer in terug te
keren. Deze avond liet hij weer een winst
partij op zijn naam schrijven, nu tegen E.
v.d. Slik. Met twaalf punten uit zes wed
strijden gaat hij nog ongeslagen aan de lei
ding. Bij de tiende zet kwam Kom al een
schijf voor waarna hij ook sterk in de aan
val ging. In de eindfase kreeg Kom. door
een misrekening van Evelien, de ruimte om
door te breken wat tevens het einde van de
partij betekende.
H. de Geus was het er alles aan gelegen om
deze avond wat puntjes binnen te halen om
de nul weg te kunnen werken. Dat dit ten
koste ging van zijn vrouw T. de Geus was
een (on)gelukkige bijkomstigheid. Mevr. de
Geus stond er een hele tijd beter voor, maar
het sterk aanvallend spel van H. de Geus gaf
hem de mogelijkheid door te breken naar de
dam. Mevr. De Geus dacht nog een licht
puntje te zien om nog een dam te halen,
maar zij kwam de 'lange lijn' niet meer
over.
Het Roemenië comité te Stellendam houdt
op D.V. 14 november a.s. haar jaarlijkse
informatieavond. Op deze avond krijgt u
een kleurrijk verslag van het werk dat door
het comité is georganiseerd in Roemenië.
De Nederlandse Hervormde gemeente van
Stellendam doet veel werk vóór en in Roe
menië. In het voor- en najaar zijn transpor
ten georganiseerd naar diverse plaatsen in
Roemenië. Door dit werk zijn veel mensen
in Roemenië blij gemaakt en is de last
voor de winter verlicht. De zustergemeen-
te van de Hervormde kerk Stellendam is
de Reformatus Kerk te Kökös. In de afge
lopen zomer zijn drie jongeren vanuit de
Hervormde gemeente Stellendam naar
Kökös geweest om daar het kerkenwerk
bij de Reformatus Kerk te Kökös vorm te
geven en uit te breiden.
Het Roemenië comité belegt op 14
november een avond waarin zij u verslag
doet van de transportreizen en de evange-
lisatiereis. Zij zullen u middels kleurrijke
beelden hun avontuurlijke verhalen vertel
len over alle belevenissen. Maar dat niet
alleen. U zal ook de dankbaarheid van de
Roemeense bevolking getoond worden.
Door deze avond wil het Roemenië comité
u bedanken voor alles wat u hebt gedaan
om dit werk mede mogelijk te maken. Tij
dens deze bijeenkomst is ook een ver
kooptafel aanwezig. De opbrengst daar
van en van de collecte is eveneens
bestemd voor het werk in Roemenië.
Iedereen is van harte uitgenodigd. De
avond wordt gehouden in verenigingsge
bouw 'De Rank', Bosschieterstraat 6 te
Stellendam (naast de Hervormde kerk).
Aanvang 19.45 uur. Wanneer u meer infor
matie wenst over het werk van het Neder
lands Hervormd Roemenië comité te Stel
lendam, kunt u bellen naar het secretariaat:
0187-491209.
(deel 24)
Op 30 april 1909, de geboor
tedag van prinses Juliana,
werd door de Rotterdamse
Tramweg Maatschappij,
R.T.M. een tram-bootverbin
ding op Goeree-Overflakkee
in exploitatie gebracht. De
dag ervoor hadden de Flak-
keese bobo's al een proefrit
mogen maken. De verbinding
liep vanaf het Havenhoofd
van Middelharnis naar Mid-
delharnis-dorp alwaar de lijn
zich in twee richtingen split
ste. De ene lijn liep tot aan
Ouddorp, de andere liep
naar Ooltgensplaat. Langs
het laatst genoemde traject
lag onder andere het station
van Oude Tonge. De
opheffing van de tramdien
sten vond plaats in 1956. Die
werden vervangen door bus
diensten van dezelfde Maat
schappij.
De beheerder van het tramstation van Oude
Tonge ten tijde van de Ramp was Koen
Ouwens. Hij was gehuwd met Margaretha
Bockhove uit Dirksland. Zij hadden toen
een kind van negen maanden oud; zijn
naam was Wouter. Ouwens oefende ook
het beroep uit van commissionair. Hij han
delde alleen in uien. Ook bezat hij een per
ceel bouwland van bijna drie ha gelegen bij
de watertoren van Zuidzijde.
In de wachtkamer van het station waren
meestal wel een paar mensen aanwezig.
Zeker was dat het geval bij aankomst en
vertrek van de tram die volgens een vaste
dienstregeling van dorp tot dorp reed. Men
kon er koffie verkrijgen en bier en limona
de, geen alcoholische dranken. Mevrouw
Ouwens, gewoonlijk Gre genoemd, had het
eigenlijk op het station niet zo naar haar
zin. Erg hinderlijk vond zij het bijvoor
beeld als iemand met modderklompen aan
naar binnen stapte nadat zij pas de vloer
helemaal schoon had gedweild. Maar het
kon er ook gezellig zijn en dan werd de
narigheid weer gauw vergeten. Op een
warme zomerdag zou er.een partij worst op
het station worden bezorgd voor vervoer
met de tram. Koen had van tevoren
gevraagd of Gre de worst zodra die
gebracht werd binnen te willen zetten en
niet op het perron laten staan met die
warmte. Ja, dat zou ze doen. De worst
werd afgeleverd, maar Gre vergat haar toe
zegde aandacht voor het artikel. Een poos
later was er een hond op afgekomen en
daar was niet op gerekend. Er zijn wel
meer van die dingen gebeurd maar die had
den geen gevolg. Achteraf werd er soms
om gelachen.
De zaterdag voor de Ramp had Gre de hele
dag hard gewerkt, er waren die dag ook
nogal wat gasten geweest. Het stormde
geweldig hard! 's Avonds plofte de schoor
steen van het dak naar beneden. Men zou
de maandag erna de schade laten herstel
len. Ze gingen op tijd naar bed want ook al
was de schoorsteen door de storm naar
beneden gevallen, hij zou toch hard moeten
blazen om het hele huis omver te krijgen.
De kleine jongen werd voor de eerste keer
in een ledikantje gelegd. Hij was de wieg
bijna ontgroeid dus werd de wieg boven
gezet. Zij süepen beneden. Halverwege de
nacht werden ze wakker van veel lawaai en
toen zij uit bed stapten stond het water al
op de vloer van het huis!
Er zijn veel mensen in hun slaap volkomen
verrast geworden. Het water kwam name
lijk eerst geleidelijk aanstromen totdat die
metershoge vloedgolf er op zou volgen.
Ouwens met vrouw en kind vluchtten naar
boven. De kleine werd maar weer in het
wiegje gelegd. Maar toen het water met
zo'n geweld de Oudelandsepolder binnen
viel was er geen houden meer aan. De situ
atie was van toen af aan bijzonder gevaar
lijk. Het water klotste tegen de zolder aan.
Eerst kwam het gelijk met het luik te staan
maar het vloeide daarna zelfs op de zolder.
Waar was men nog veilig?
Kort na elkaar kwamen twee bewoners van
de Stationsweg aandrijven. Allebei hadden
zij kans gezien om door het kleine raam in
de zijgevel van de dienstwoning naar bin
nen te klimmen. Dat waren Bram van Wijk
(zie deel 16) en Hans Knoope. Het valt te
begrijpen dat het daar op zolder bijzonder
koud was. Koen en zijn vrouw hadden nog
droge kleren aan maar het vluchtende
tweetal dat zoëven naar binnen was geko
men, was geheel doorweekt. De omstan
digheden op die zolder werd met de minuut
gevaarlijker. De nog jonge Hans Knoope
en zijn buurtgenoot Bram van Wijk waren
al eerder uit de chaos van ingestorte huizen
weten te ontkomen. Zouden zij opnieuw op
de proef worden gesteld?
Elk ogenblik viel te verwachten dat ook het
stationsgebouw zou instorten. De golven
hadden vrij spel en de storm joeg de golven
hoog op. Alles wat drijvende was, werd in
één richting opgedreven. Om van de zolder
te geraken kon alleen door het dakraam.
Dat werd geopend. De één na de ander
nam zo gauw mogeüjk plaats op het dak.
Plotseling viel er geen seconde meer te
verhezen. Precies op het moment dat zij
alle vier het dak waren opgeklauterd kwam
er een grote hooiberg aandrijven die pal
langs het huis voorbij dreef. Het hele sta
tionsgebouw stond op instorten. Er was
geen tijd meer om na te denken. Alle vier
sprongen zij op de hooiberg waarop een
grote kat reeds had plaatsgenomen. Ook
een dier is bang voor de dood. Met zijn
reflecterende ogen keek hij de mensen aan
en verroerde zich niet. Achter hun rug
stortte het stationsgebouw geheel in. De
gedachte aan het kind in de wieg op de ver
laten zolder van het woonhuis was om hys
terisch van te worden. Zo'n schaapje in wat
gevlochten materiaal zou geen enkele kans
op overleving hebben. De Ramp was op
dat uur in geheel Oude Tonge op zijn
hevigst. Oude Tonge, het eeuwenoude
plaatsje aan de Krammer dreigde geheel
onder te lopen. Vier mensen en een kat op
een niet zeewaardig vaartuig in de vorm
van een hooiberg dreef slechts één kant op.
Manoeuvreren kon niet, de opvarenden
waren stuurloos overgeleverd aan de
geweldige natuurkrachten die furieus te
keer gingen. Waar zou dit vreemde gevaar
te waaruit de geur van hooi toch nog
opsteeg, terecht komen? Was het een vraag
van de mensen die er toen bovenop zaten?
Angstige gezichten weerspiegelden de
hunkering naar zekerheid en die vastigheid
was op dat hooi niet te vinden. De berg
dreef voort, nergens viel een baken te
onderscheiden. Niet omdat het zo donker
was maar omdat het zeewater over
geploegde aarde heen golfde waar geen
vaarwegen waren uitgezet. Ineens bonkte
de hooiberg tegen de opgehoopte rommel
aan die langs de teen van de Oudelandse
dijk in een dikke laag was achtergelaten.
Aangespoelde rommel afkomstig van
totaal vernielde woningen en hofsteden als
wel de inboedel van de bewoners zelf hoe
schamel dit ook in enkele gevallen mag
zijn geweest.
Het viertal sprong van het hooi af en liep
zo vlug mogehjk over het veek dat nog
nooit in zo'n dikke laag aan de voet van
een dijk door het water was opgestuwd. Ze
begaven zich bovenop de dijt In de buurt
van het watergemaal waren ze terecht
gekomen. Een voettocht leidde hen naar
het dorp. Dat was de plaats waar hulp
geboden zou worden. Die hulp was erg
nodig want ze liepen blootsvoets. Koen
Ouwens had bovendien in een roestige
spijker getrapt. Het echtpaar Ouwens liep
naar Leen Kosten die met Neeltje Ouwens
was getrouwd. Zij woonden op de Molen
dijk. Beiden kregen droge kleren aange
reikt en Koen zou Koen niet zijn geweest
of hij ging meteen naar plaatsen waar hulp
kon worden geboden. Zo was hij met Cor
van de Tonnekreek ten nauwste betrokken
bij de mislukte reddingspoging van Lieven
de Vos uit de Jozefdreef die in een zeer
aangrijpend drama eindigen moest. Lieven
de Vos met zijn kinderen: Adrianus, Arend,
Adriana en Jan verloren daarbij het leven.
De moeder heeft zich op onbegrijpelijke
wijze weten te redden.
Koen en Gre Ouwens vertrokken als zove
le Oude Tongenaren via Dintel Sas naar de
Veehallen in 's-Hertogenbosch. Vanuit Den
Bosch reisden zij naar de familie Lijs te
Emmeloord maar daarvoor heeft Ouwens
nog een week in het ziekenhuis van Kam
pen gelegen vanwege zijn ontstoken voet.
Lijs dreef in Emmeloord een kolenhandel.
De handelsactiviteiten werden door de
komst van Koen Ouwens sterk uitgebreid.
Hij ging namelijk per fiets de boer op en
met name bij de buitenboeren verkocht hij
veel. Maar man en vrouw waren evacué's,
ze konden of wilden niet in Emmeloord
blijven en keerden terug naar Oude Tonge.
Daar lag hun toekomst. Het echtpaar
Ouwens-Bockhove kreeg na het smartelijk
verlies van hun eerste kindje met de Ramp
tot driemaal toe gezinsuitbreiding: 2 Lau-
rentia, 3 Wouter en 4 Margreet. Laurentia
is kleuterleidster in Den Bommel, Wouter
werkt bij Heerema Offshore te Leiden en
Margreet werkt op de secretarie van de
gemeente Oost-Flakkee.
Herinneringen aan de schilder
Enige tijd voor de Ramp hadden de schil
ders Piet Palingdood en Eliza Razenberg
het houtwerk van het stationsgebouw van
Oude Tonge opgeschilderd. Beiden waren
in dienst van de R.T.M. Gre heeft hen veel
koffie en zelfs soep geserveerd uiteraard op
haar kosten. Uit dankbaarheid heeft Eliza
Razenberg, die naast zijn beroep van schil
der ook amateurschilder was een fraai inte-
rieurtje geschilderd en dal aan Gre ten
geschenke gegeven. Dat schilderijtje is
uiteraard met de Ramp verloren gegaan.
Eliza beloofde haar een ander werkje. Nee,
het stelt geen golvende watermassa rond
Oude Tonge voor maar wel een zeer een
voudige weergave van een grijsaard in de
kleuren blauw en grijs. Het hangt aan de
muur van één van de aanleunwoningen bij
Ebbe en Vloed waar de weduwe Ouwens
thans woonachtig is.
wordt vervolgd) D. Hoogzand
Zevenendertig mensen die aan de Stations
weg hebben gewoond verloren in die
onvergetelijke winternacht het leven. Van
het echtpaar Toon Pieterse en Gerda Krou-
wer is het dochtertje Annie verdronken.
In deel 21 is dat onvolledig weergegeven.
Toen het huis Stationsweg 65 op instorten
stond zou de moeder met haar kleine Anna
op wat drijvend materiaal springen. Maar
zij sprong mis. het kind ontglipte haar en
zelf wist zij op wat wrakhout te klimmen
dat naar de Poterloods zou wegdrijven.
Toon Pieterse, haar man, is met de kleine
Bep, die twee-en-een-halfjaar was, in een
drijvende trog of voerbak voor paarden
gesprongen. Het kwam er op neer dat zij in
een soort kano zaten die eveneens naar de
Poterloods zou afdrijven. Het water
stroomde met grote snelheid en de golfslag
was er één van een ruwe zee! Toon, Gerda
en hun oudste kind Bep hebben op het dak
van de loods de Ramp overleefd maar
Annie die slechts negen maanden oud was,
verdronk jammerlijk.
Van de familie Adrianus Koert, Stations
weg 73, is alleen Adrie Koen gered kunnen
worden. Haar vader en moeder met twee
broertjes en twee zusjes zijn verdronken.
Adrie Koert was vriendin met Janny Knöps
(zie deel 22). Later is Adrie naar een tante
in Friesland gegaan.
Het drama van Abraham van Wijk zal ook
één van de ergste blijven uit de hele Ramp
geschiedenis. Niet dat hij tot tweemaal toe
van een huis dat op instorten stond moest
afspringen om zich opnieuw te redden,
maar vooral door de harde feiten. Zijn
vrouw met al haar kinderen, zeven in getal,
verdronken tussen de brokstukken van hun
woning Stationsweg 79. Hun naaste buren,
het gezin van Comelis Bruinse op nummer
81 ging in zijn geheel ten onder, niemand
van hen wist zich te redden.
Vervolgens op nummer 83 werd het gezin
van Wilhelmus Knoope met zijn vrouw,
twee zoons en een dochter zeer zwaar
getroffen. Alleen zoon Hans. een jongen
van zestien jaar. heeft zich kunnen redden
zoals in dit verhaal is gebleken. Hij was
samen met Bram van Wijk op het tramsta
tion terecht gekomen en toen dat ook een
prooi van de golven was geworden, spron
gen zij op de eerder genoemde hooiklamp
die hen naar de Oudelandsedijk van Oude
Tonge zou drijven. Hans Knoope is terecht
gekomen in café Esser op de Voorstraat.
Deze jongen is daar liefderijk in het gezin
van Esser opgenomen. Hij is inmiddels aan
een ernstige ziekte overleden.
De overlevenden van de Stationsweg
waren:
1Gre Bockhove
2. Corrie Huijer
3. Hans Knoope
4. Gerda Krouwer
5. Dies van den Ouden
6. Koen Ouwens
7. Toon Pieterse
8. Bep Pieterse
Van de redactie
In verband met de grote vraag naar levering
van extra Eilanden Nieuwsexemplaren met
afleveringen 'Dé Ramp van 1953'. van de
hand van de heer Hoogzand, delen wij u
mee dat deze niet meer voorradig zijn.
Volgend jaar echter hoopt de auteur een
boek uit te geven waarin al deze bijdragen
zijn verzameld.
De slachtoffers van de Stationsweg
Naam
Geb.jaar
Stationsweg
1.
Petrus M. Jacobs
1869
43
2.
Johanna M. Pieterse
1952
65
3.
Comelis Donkersloot
1879
71
4.
Willemina Donkersloot-Munters
1884
71
5.
Adrianus Koert
1910
73
6.
Jannetje Koert-Kamerling
1915
73
7.
Mac hiel Koert
1940
73
8.
Neeltje Koert
1943
73
9.
Marinus koert
1947
73
10.
Jannetje Koert
1949
73
11.
Comelis Koert
1873
75
12.
Jannetje Koert-van Noord
1873
75
13.
Jan van Nieuwaal
1886
77
14.
Elizabet van Nieuwaal-Osseweijer
1889
77
15.
Marie C. W. van Wijk-Stoop
1913
79
16.
Petrus G. M. van Wijk
1943
79
17.
Elizabeth A. van Wijk
1944
79
18.
Adriana G. van Wijk
1946
79
19.
Gerardus M. van Wijk
1948
79
20.
Abraham van Wijk
1949
79
21.
Johannes M. van Wijk
1950
79
22.
Adrianus W. van Wijk
1952
79
23.
Comelis Bruinse
1912
81
24.
Jannetje Bruinse-de Vos
1914
81
25.
Arendje Bruinse
1936
81
26.
Jacoba Bruinse
1940
81
27.
Adrianus Bruinse
1941
81
28.
Hendrik C. Bruinse
1945
81
29.
Jeremias Bruinse
1949
81
30.
Wilhelmus Knoope
1902
83
31.
Adriana W. Knoope-van Wijk
1909
83
32.
Petrus Joh. Knoope
1938
83
33.
Johanna AW. Knoope
1944
83
34.
Adriana Joh. P. Knoope
1950
83
35.
Gerardus van Bergen
1865
4
36.
Cornelia van Bergen-Willems
1865
4
37.
Wouter Ouwens
1952
56
