Zeeuws-Vlaamse folklore.
.SANATOGEN
ENGELSE LES
Weer oen spits pp Je luren van Groette.
II.
Paptaarten? Ja, die zijn er nog, maar
met folklore hebben ze niet veel meer
te maken Vroeger wel, want dan zag
je ze alleen met Pasen, Pinksteren,
kermissen en boerenkoopdagen. Na de
eerste wereldoorlog was het een ge
woon gebak geworden, dat je iedere
week bij de bakker halen kon, zoals
krentenkoeken bijv. En hoe staat het
met de „sukerwaofeltjes?" Vijftig - en
misschien ook nog minder - jaar gele
den werden die zo tegen Nieuwjaar
ieder gezin gebakken, 't Moest al een
heel arm gezin zijn, dat zich die luxe
niet veroorloofde. Door het verschil
maatschappelijke welstand en ook ten
gevolge van de meerdere of mindere
zuinigheid (of was het wat anders?)
der huisvrouw liep de kwaliteit sterk
uiteen. Maar ze waren er, en een
knappe jongen, die er vóór Nieuwjaars
dag een te pakken kreeg. Ze kwamen
niet eerder voor de dag Nu echter is
het nog niet zo lang geleden, dat ze
mij midden in het jaar gepresenteerd
werden. Ze smaakten best, en toch
er haperde iets aan Er was weer e
stukje folklore ter ziele gegaan.
Nu we toch over Nieuwjaar bezig
zijn, wordt er nog „stroopjannever'
geschonken Dat laatste woord is fei
telijk nog niet eens juist, want het al
oude gebruik eiste, dat die drank uit
een kom werd geschept in glaasjes'zon
der voet.
Wordt er bij de boeren nog altijd
,,oestkoeke" gebakken, als de witte
vruchten" binnen zijn. En „Sintemèrt-
wafels" Sint Maarten, 1 1 November,
was destijds een van de hoogtij-dagen
in het boerenbedrijf, zodanig, dat een
oude boerenarbeidersvrouw destijds(pl.m.
60 jaar geleden) niet zei, d-°t ze op
1 3 November jarig was, maar de derde
,,Sintemèrten".
Ook met betrekking tot gevallen van
droevige aard bestonden vroeger tal van
folkloristische gebruiken, die grotendeels
verdwenen zijn, zoals bijv. bij sterfge
vallen. Merkwaardigerwijze bestond in
dit opzicht een grote mate van over
eenkomst tussen de verschillende delen
onzer provincie, Rouw sluiten zal nog
wel gebeuren, zeker op het sterfhuis
zelf. Maar wie doet het nog zes weken
lang En wie draait de spiegel nog om
en zet de klok nog stil Dat dergelijke
gewoonten in onbruik geraakt zijn, zul
len velen wel niet zo erg vinden, want
zij maakten de toch al droevige sfeer
nog drukkender.
Een oude gewoonte was ook, dat de
buren van links, rechts en tegenover,
de overledene naar de laatste rustplaats
droegen. Dat was burenplicht. waaraan
niemand zich onttrok. Gebeurt dat nog,
of zijn er tegenwoordig ook al betaalde
dragers, zoals in de steden, waar de
begrafenisondernemingen elkaar becon
curreren en zodoende van een begrafenis
een soort van handelsartikel maken.
Schrijver dezes is al zo lang uit zijn
geboortestreek weg, dat hij niet zeker
weef, wat er van al die folklorische
gewoonten (en er waren er nog veel
meer) overgebleven is. Vandaar die tel
kens terugkerende vragende vorm Maar
de tijd doet zijn werk, en eenmaal zal
het zover komen, dat van al die karak
teristieke dingen niets meer overgebleven
karakteristieks - iets, dat een huis tot
een tehuis maakte en grond tot een
tuin - ontstaan.
Ze hadden goedmoedig gekibbeld
over de beste plek voor een rozen
pergola en toen de kwestie eindelijk
naar beider tevredenheid was opge
lost, was de leegte, die daarop in
Herricks snelle gedachtengang was in
getreden, plotseling gevuld met de
herinnering aan Carols aangelegenhe
den. Die had eens zo graag een rozen-
pergola op een bepaalde plek in Mort-
lake willen hebben en Sir Francis had
natuurlijk besloten, dat die heel ergens
anders moest komen - met het resul
taat, dat de rozen vergeefs bloeiden.
Niemand wandelde daar ooit, de groene
bogen wortelden in te veel bitterheid.
De gedachte aan dat voorval dat Ca
rol haar eens verteld had, leidden Her
ricks gedachten in nieuwe banen.
„Mac," zei ze, toen ze samen in
de tuin stonden, overgoten door het
heldere Maartse zonlicht, „heb je de
laatste tijd geen verandering bij Carol
opgemerkt? Ze is zoveel stiller dan
vroeger, net of ze met haar gedachten
ver weg is".
Doe een voorraad gezondheid op.
Maak van Uw lichaam een voorraadschuur
van gezondheid. Voed elke cel met Sanatogen,
dat zwakte overwint met pure kracht en U
verlost van zenuwklachten.
Het Zenuwsterkende Voedsel
is. Ze hebben hun dienst gedaan, gaven
kleur aan het leven in een tijd, dat
men in kleinere gemeenschappen leefde
Dat hebben we te aanvaarden, zij het
dan ook vooral wat de ouderen
betreft met een gevoel van wee
moed om veel, wat verloren ging uit
een tijdperk, toen het leven van alle
dag nog zoveel huiselijker en daardoor
intiemer was.
Anonymus.
BURGERLIJKE STAND.
Gemeente SCHOONDIJKE
over de maand September 1950.
GEBOORTEN 2, Tanneke Adriana,
d. van C. D. Kotvis en J. T. de Groote;
2, Adriana Tanneke, d. van C. D.
Kotvis en J. T. de Groote; 14, Marian
Emelie, d. van P. Naeyaert en S. M.
Debbaut.
HUWELIJKEN 7. P. de Ie Lijs, 29
j. en W. A. Remijn, 28 j.; 28, O. R.
J. De Witte, 24 j. en I. L. Tournois,
23 j.; 28, H. J. de Bliek, 25 j. en M.
van der Meulen 17 j.
OVERLIJDEN 7, E. G. S. Wijffels,
77 j.; 22, J. van Male, 76 j.
INGEKOMEN 2, J. de Bree van
Groede; 6, J. A. Backerra van Maas
tricht; 16, W.A.Remijn van Kruiningen,
16, J. P. Glerum van Kruiningen; 18,
J. S. A. Verschelling van Makassar
(Indonesië); 18, P. Risseeuw van Makas
sar (Indonesië); 18, M. Risseeuw van
Makkassar (Indonesië); 22, M. F.
Glijnis van Uitgeest; 28, J. C. Huigh
en gezin van Groede.
VERTROKKEN 4, D. Goethals naar
Wageningen; 8, P. A. van den Broeke
naar Amsterdam; 30, A. I. Salomé
naar Utrecht; 30, M. J. M. Loomans
naar Nieuwer-Amstel.
Gemeente BRESKENS
over de maand October 1950.
GEBOORTEN: 10, Johan Bert, z. van
Joltann A. Smits en van Alida A.
Schreij; 22, Marinus Pieter, z. van
Marinus W. Verschelling en van Eliza
beth J. Brakman; 25, Hendrika Maria,
d. van Hubrecht P. de Smidt en van
Johanna Verdouw.
HUWELIJKEN Christiaan Dijl, oud
25 j. en Maria C. Vergouwe, oud 24
j., wonende te Breskens.
OVERLIJDEN 8, Anna Schijve, oud
83 j., echtg. van Pieter M. Catsman;
23, Pieter van Meenen, oud 96 j.,
wedn. van Cornelia M. van Bortel.
INGEKOMEN 5, Susanna E. Ver
gouweBambacht van Rotterdam naar
Boulevard 10; 9, Johannes Israël en
echtg. van Groede naar Vogelenzang 6;
9, Imelda L. De WitteTournois van
Schoondijke naar Dorpsstraat 36; 10,
Ary Bijl van Hulst naar Dorpsstraat
74; 19, Neeltje A. de VuijstLand
man van Amsterdam naar Scheldekade
28; 21, Maria J. WisseFremouw, van
Zuidzande naar Nijverheidstraat 7; 20,
Cornelis M. Haan en gezin van Ter-
neuzen haar Molenwater (woonw.); 26,
Hij knikte met een plotselinge ernst
in zijn ogen.
„Ja," zei hij kortaf, „ik heb het ge
merkt" en voegde er even later bij:
Misschien zal ze alles wat makkelij
ker vinden als Jent werkelijk weg is".
Herrick wendde zich om en keek
hem stom verbaasd aan.
,,Als Jem weg is," herhaalde ze.
„Waarheen? Wat bedoel je?"
„Wist je dat niet? ik dacht dat Ca
rol het je verteld had. Hij heeft vrij
wel besloten om uit St. Heriot weg te
gaan - althans voor een poos - waar
schijnlijk tiaar 't vasteland".
„Uit St. Heriot weg? Maar, 0 Mac,
dat zou het einde van alles betekenen
voor Carol. Ik geloof nooit dat ze
haar leven zal kunnen dragen als Jein
weg gaat".
Kenyon keek nadenkend.
„Integendeel, ik- geloof, dat ze het
veel gemakkelijker zal vinden - als het
eerste verdriet voorbij is. De tegen
woordige toestand vraagt te veel van
menselijke krachten."
(Wordt vervolgd).
Leijntje A. Wagenaar, van O. en W.
Souburg naar Dorpsstraat 47; 26, Grietje
J. Geldhofvan IJsseldijk en kind van
Rotterdam naar Dorpsstraat 6r; 24,
Gosse Heegstra en gezin van Terneuzen
naar Langeweg 10a; 27, Anna B.
Flikweertde Ligny van Groede naar
W 9a; 30, Willem Verwijs v. Hontenisse
naar Dorpsstraat 74; 30, Jan de Pagter
van Koudekerke naar W ir.
VERTROKKEN 5, Pieter C. Wol
tering en gezin van Burg. Gerritsen-
straat 21 naar O. en W. Souburg; 9,
Engelina Woittiez van Dorpsstraat 24
naar Koudekerke; r8, Jacobus A. van
de Plassche en echtg. van T. F. Blanken
straat 7 naar Vlissingen; 20, Jannis
Verduijn en gezin van Noodplan E 1
(briefadres) naar Sas van Gent; 26,
Pieter J. de Visser van Molenwater
naar Rochester (VSA); 27, Johannes A.
Bentschap Knook en gezin van Nood
plan F 14 naar O. en W. Souburg.
haar is de rij-t bitter, bet werk is te zwaar
en ver van de bewoonde wereld leven zij in
een gebied van enkel rijbt. Het is een prach
tig en machtig filmwerk en wij vertrouwen
dat deze film de belangstelling zal genieten
die zij verdient.
Ridders van het zwaard".
Zondag wordt in Breskens de mooie en
avontuurlijke kleurenfilm de „Ridders van
het zwaard" vertoond. Een film die ons
brengt in het romantische tijdperk van de
Ridders en hun edelvrouwen, hun gevechten
en hun liefdes. In deze film wordt ons een
behoorlijk portie van dit alles opgeschept in
een zeer aantrekkelijke vorm van avonturen,
romantiek en liefde.
Les 6
In de 4e les hebben we geleerd, dat
in de 3e persoon enkelvoud van de
tegenwoordige tijd een s achter de
onbepaalde wijs komt.
Voorbeeld
spelen to play (toe plee)
hij speelthe plays (hie pleez)
In dit geval staat er voor de y een
klinker. Eindigt het werkwoord echter
op y en staat hiervoor een medeklin
ker (dat zijn alle letters, die geen klin
kers zijn, zie vorige les) dan verandert
y in ies in de 3e persoon enkelvoud
tegenwoordige tijd.
Voorbeelden
dragen to carry (toe kèri)
hij draagthe carries (hie kèriez)
trouwen to marry (toe mèri)
hij trouwthe marries (he mèriez)
Eindigt het werkwoord op een sisklank
(s, sh, x) dan komt er in de 3e persoon
enkelvoud es achter het werkwoord.
Voorbeelden
wensen to wish (toe wis)
hij wensthe wishes (hie wisjiz)
zegenen to bless (toe blés)
hij zegent he blesses (hie blèsiz)
kleden to dress (toe drès)
zij kleedt she dresses (sjie drèsiz)
Opmerking Na een sisklank wordt de
uitspraak in de 3e persoon enkelvoud
tegenwoordige tijd dus iz.
Er zijn ook woorden die eindigen
op e maar waarvan de uitspraak toch
een sisklank is.
Voorbeelden
dwingen, noodzaken, met geweld nemen,
openbreken, forceren- to force (toe fö-s)
de boer dwingt the farmer forces
(de faame f-ösiz)
sluiten to close (toe klooz)
hij sluit he closes (hie kloozis)
Eindigt het werkwoord op O, dan
krijgt de 3e persoon eveneens es.
Voorbeeld
gaan to go (toe gkoo)
hij gaat - he goes (hie gkooz)
Oefening 6
Vertaal in het Engels
De familie gaat naar een huwelijk.
Paul trouwt. Zij drinken met mate wijn.
Zij zijn vrolijk en spelen kaart. Alexan
dra houdt van de boer. De boer heeft
verscheidene slechte oogsten. Hij gaat
naar de priester en zegt „Ik verhuis,
maar ik heb geen geld". De priester
zegent de mensen. Hij had de achting
(respect) van de mensen. Het is geen
zonde om vrolijk te zijn (in 't Engels
is de volgorde om te zijn vrolijk).
FILMNIEUWS
„Bittere Rijst".
Op Zaterdag 11 en Zondag 12 Nov. zal
resp. te Breskens en Sluis de prachtige film
van de Italiaanse regisseur Guiseppe de San-
tis worden vertoond, n.l. „Bittere Rijst," een
naam die reeds door millioenen monden is
gegaan, een film die een meesterwerk is van
de Italiaanse filmkunst, die overal ter wereld
een enthousiaste pers heeft ontmoet op zijn
zegetocht door de wereldsteden.
Het is de aangrijpende geschiedenis van
de vrouwen die in een hard en zwaar leven
op de rijstvelden van Noord-Italië de rijst-
planten scheiden van het onkruid. Over deze
vrouwen gaat de film in hoofdzaak. Voor
Dinsdag j.l. was het feest in Groede.
Het was precies een jaar geleden, dat
de spits van de eeuwenoude gemeente
toren in vlammen opging. Thans ech
ter staat op de toren een nieuwe spits,
naar veler mening, een schonere dan
tevoren.
Toen deze Dinsdagavond, hel ver
licht, van nieuwheid stond te blinken
en te zeven uur de klok een feestlied
begon te beieren, waren op het Groese
gemeentehuis tal van belangstellenden
bijeengekomen, die door woord en daad
er toe hebben bijgedragen, dat de
nieuwe spits reeds na een jaar gereed
kon komen.
Geen wonder dus eigenlijk, dat het
gemeentebestuur deze gelegenheid aan
greep, om speciaal de torenbouwers
te huldigen voor hun moeilijke en ge
vaarlijke arbeid. In zijn toespraak her
innerde de burgemeester van Groede.
de heer J. C. Everaars, met dankbaar
heid aan de medewerking, van diverse
instanties ondervonden, wel in het bij
zonder van de Heer Commissaris der
Koningin en tevens aan de vele giften
en blijken van medeleven, die ook van
buiten Groede mochten worden ont
vangen, o.m. van de heer Hammacher
te Utrecht, die aldaar voor de Groese
toren succesvol gelden inzamelde,
waardoor het mogelijk werd het nieuwe
uurwerk electrisch te verlichten. Bloe
men werden aangeboden aan de dames
Hammacher en Messer en aan de am
bachtslieden sigaretten overhandigd.
Door Dr. M. W. Jongsma werd een
film van de torenbrand vertoond.
Voorafgegaan door het Groese fan
fare-corps E.M.M., trok men hierna
naar het Pr. Marijkeplein, waar door
enige ingezetenen spontaan een kleur
rijke feestverlichting was aangebracht.
De Burgemeester richtte zich hier in
een kort woord tot de bevolking van
Groede, die door haar houding en
steun altijd een onmisbare stimulans is
geweest voor het gemeentebestuur om
door te zetten en thans dit fraaie re
sultaat te bereiken.
Nadat het „Wilt heden nu treden"
was verklonken, werd door de heer
Hammacher de electrische verlichting
van de wijzerplaten ingeschakeld.
Het is te begrijpen, dat men in
Groede verheugd is, eerstens omdat
men er weer een „complete" toren
heeft, maar bovendien om de aanwinst
van een tijdaanwijzing, die, ook als het
donker wordt, zelfs op verre afstand
waarneembaar is.
De muziekvereniging werd nog ver
rast door de ontvangst van een enve
loppe met inhoud van de heer Ham
macher, zoon van wijlen notaris Ham
macher van Groede.
Carillon voor Groede.
In Groede schijnen plannen te be
staan voor de vorming van een carillon
fonds. Wanneer voldoende gelden zul
len zijn bijeengebracht, ligt het in de
bedoeling vier kleine Westminsterklok-
ken aan te kopen, die de namen zullen
krijgen van de vier prinsesjes.
Plaatselijk Nieuws
Breskens.
Aanbesteding.
Zaterdag werd alhier aanbesteed de
aanleg van het electrisch licht enz., voor
de woning van de heer M. v. Meenen.
Ingeschreven werd door
A. Brevet f 585,
I. de Visser f 575,
W. van der Walle f 567,
Fa. Schippers Nauta f 387,
Oostburg.
Het St. Nicolaas-feest.
De St. Nicolaas-com missie alhier
heeft na rijp beraad besloten, dit jaar
het St. Nicolaasfeest niet op de ge
bruikelijke wijze te organiseren, daar
aan diverse verlangens niet voldaan
kon worden. In verband hiermede ziet
