NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
N°. 41.
Zevende jaargang.
A0. 4866.
V rijdag
12 Oclober.
DE COMMISSIE VOOII EE»E NIEUWE, WAÏEII-
LOOZING LMIETVOOIIfllljrtlEIIIlE
ADMINISTRATIEF DISTRICT VMZEELAAD
Dit Weekblad verschijnt iederen Vrijdag.Prijs per drie
maanden voor het voormalig 4de district van Zeeland 1,15;
voor de overige plaatsen des Rijksfranco per post f 1,30.
Afzonderlijke Nummers f 0,10.
Prijs der Advertentiën van 1-5 rogels f 0,75 elke rc-el
daarboven f 0,12'/,behatvo het zegol van f 0.35 voor iedere
plaatsing. Groole letters naar het getal gewone regels
die zij beslaan.
Ingezonden Stukken eu Brieven de Redactie betreffendebenevens
te bezorgen bij den Uitgever dezes, alles
4dvcrlcnU6n cu gewone Berichten of Mcdedecliugen van Correspondenten,
FRANCO, behalve dc bekende Correspondcnlicn.
heeft de eer ter kennis van de daarbij be
langhebbende Grondeigenaren te brengen
dat al de plannen welke met de uitvoering
in cenig verband staaneven als het plan
tot leening eerier som van ƒ420,000, thans
door de Rijks- en Provinciale besturen
even als door de gecommitteerden der
daarbij betrokkene Polders zijn goedgekeurd
dat ook op enkele uitzondering na
reeds de grondenbenoodigd voor de Zee-
en Wachtsluizcn en voor het Kanaaltot
aan den scheidingsdijk van de Diomede- en
Sophiapoldcrsin der minne zijn aangekocht
ot eerlang beschikbaar wezen zullen
dat alzoo tegen het begin van uitvoering
niets meer in den weg staat, dan de on
misbare geldmiddelen
dat zijmet het oog op de totaal ver
nietigde Uitwatering zoowel op bet Zwin
als op den Brakmanen de onberekenbare
schade, welke daaruit voor den Landman en
den Grondeigenaar spoedig te wachten is
durft vertrouwen, dat eene ruime deelneming
in de eerlang te openen geldleening haar
tot de dadelijke aanbesteding der werken
zal in staat stellen
dat die geldleening tegen eene rente van
5 pet.boven en behalve het behoud der
vruchtbaarheid onzer schoone landerijen
daarenboven, naar hare bcschcidene meening,
wel zooveel vertrouwen aanbiedt als zoo
vele aan den vreemde en op zeer onzekere
kansrekeningen verstrekte kapitalen; waarom
zij eenparig durft vertrouwennu de redding
als zeer nabij te beschouwen is, haar zoo
wen schel ijk werkdoor gebrek aan het
noodige kapitaal, niet zal moeten achterwege
blijven.
Waar dus door de algemeen bekende
oorzaken misschien minder geldelijke hulp
van elders te verwachten is roept zijin
de meening dat het kapitaal kan verstrekt
worden, U, grondeigenaren in het voor
malig 4de District toe Verstrekt gij ons
vooral de noodige middelen, om U persoon
lijk voor schade en waardevermindering uwer
eigendommen te vrijwaren, die bij de niet
uitvoering der Kanalisatiewcrkcn niet lang
zal achterwege blijven.
Ter inschrijving voor de eerste serie
dezer geldleening, ter som van 150,000,
eerst in Maart 1867 te storten, zal, van
Maandag den 22 lot en met Maandag den
29 October 1866's voormiddags van 9
lot 12 ure, ten kantore van de Hecren I.
C. O. Bentüijn, Voorzitter, te LJsendykc, J.
M. Henkequin Onder-Voorzitter, te Sluis
en J. Blindf.nbacii, Lid te Aardenburgeen«
bus geopend zijn en daarbij exemplaren
van het plan der geldleening verkrijgbaar zijn.
L'zekdijke 10 October, 1866.
De Commissie voornoemd
I. C. O. BENTEÏJN, Voorzitter.
J. M. ÏIENNEOUIN, Onder-Voorz.
J. C. HENNEQU1N,
A. ERASMUS
J. BL1NDENBACH Jz., Leden.
J. H. HENNEQU1N,
1». DE BRUINE,
J. BEKAAR,
D. BEKAAR, Lid-Secretaris.
Hoe zijn we aan onze koloniën gekomen?
Deze vraag moeten we trachten te beantwoor
den, alvorens we onze beschouwingen voortzetten
De grondwetschennende Fiups 11 kon de zenuw
van den oorlog der Nederlanders niet beier ver
lammen dan door een handelsverbod het echte
werk der tirannen door Bonaparte in later tyd
herhaaldbij overweldigde Portugal en verbood
den Nederlanders allen handel daarheen en alzoo
de vrachtvaart der Indische schatten. Het geliefd,
Help u zeiven werd echter door do vaderen in
praktijk gebrachtze zouden eenen nieuwen weg
bauen om de Noord en nog staart de wereld met
verbazing op de toen verrichte zedelijke en stoffe
lijke heldendaden, beide de pen des historieschrij
vers en de veder des dichters waardig. Heems
kerk, Barendsz, Linsciioten de Ri.ip, Tengnales,
ziedaar zoovele namen, die nog eerbied vorderen!
De natuur ging boven de leer; het barre Noorden,
mocht hel al later bezwijken voor de nieuw ge
boren praktijk is ongeschikt voor een waterweg
naar het Oosten. Dat ondervond men bij herha
ling en men besloot stout weg den tocht naar
Indie om de Zuid spijt vijand cu stormen te
ondernemen: Eene maatschappij van Verre, onze
koene Zeeuwen aan 4 hoofdwerd opgericht om
eene uitrusting naar verre landen gereed te ma
ken: Een viertal hulken, in vergelijking met
de hedendaagsche zeekasleelensamen met 250
koppen bemand, werden uitgerustdc ondervin-
dingrijke Cornelis Houtman, met den titel van
koopman scheepte zich op ecu derzelve iu en
stak 2 April 1595, den koers naar de Zuid zet
tende, moedig in zee en kwam den 22 Juni 1596
dus na eene reis van bijna vijf vierendeel jaars
te Bantam op Java aan waar zich reeds in 1510
de Portugezen onder den onslcrfelijken Alru-
querqüe vestigden. Gevechten cn geschillen f
meestal door den onredelij ken Houtman veroor
zaakt waren de ecnige uitkomsten eenige na
tuurkundige beschrijvingen uitgezonderd* dezer
eerste reis van welke men, niet verlies van een
schip en ruim 150 man den 14 Augustus 1597
te Amsterdam terug was. Nu voegde zich Gerard
Bikker een echt Amslerdamschc naam bij des
maatschappij zij vercenigde zich met een ander
handelsgenootschap, meest uit Amsterdammer f
beslaande en rusltc in 1598 onder van Neck
Waarwijk, Heemskerk en de gebroeders Houtman
eene nieuwe vloot, nu van acht schepen, uit, die
door 's lands staten van geschutkruit cn lood
enz. voorzien werd.
In Indie aangekomen, vond men een goed ont
haal zoodat weldra vier schepen met de rijke
ladiug van 400 last peper 100 last kruidnagelen
en eene aanzienlijke partij muskaatnoten, foelie
cn kaneel, als de eerstelingen des handels, naar
het vaderland gezonden werden. Dc vier andere
schepen bezochten de Molukkendie latere parel
aan de kroon van Nederland. Daar was de land
zaat tegen den overmoedigeu Portugees in verzeg
gekomen en had men op Ternate in 1581 hunne
vesting ingenomen. Eene geringe ondersteuning
vau een viertal Hollandsche manschappen deed
den landzaat de onzen hoogachten; de koning van
Tcruale deed heu vyf man cn een jongen achter
laten om tegen eene volgende reis de specerijen,
op te koopen en ziedaar de eerste rechtvaardige
handelsvestiging der onzen iu het Oosten. Recht
vaardige noemen wij ze; want inderdaad handeldo
men zooals tusschen twee vrije volkeu behoorde.
Wel speculeerde de koopman om zoo goedkoop
mogelijk te koopen, doch houdt men in 'toog,
dat alle waarde slechts denkbeeldig is, dan deden
de Nederlanders den landzaten geen onrecht, met
dezen eenige stoffen en ijzerwaren af te staan
van veel mindere waarde dan deze specerijen
daar deze waren in het oog des inlanders eene
waarde hadden verre boven zjjne specerijen! Deze
eerste vestiging was een handelskantoor en hiertoe
had zich het gcheele streven der handelmaat
schappij moeten betalenkantorendes noods
versterkte logica ter beveiliging van koopman en
koopwaar, tegen vreemd geweld, waren, de on
dervinding heeft het later geleerdde eenige
middelen om voortdurend voorspoed en welvaart
te genieten cn te behouden het vervolg dezer
schets zal het ons overtuigend doen zien. Inmid
dels waren van elders almede een aantal maat
schappijen uitgerust; men had Brabaudsche, Hol-
jandsche en Zeeuwsche kamers; deze waren soms
weder gesplitst in Arasterdamsche en Rottcrdam-
eche. Rotterdam deed den tocht het eerst om de
West beproeven. Wel mislukte deze, doch do
Utrechtenaar Olivier van Noord bewees de mo
gelijkheid dezer reis, die tevens iu die dagen
eene reis om do wereld was. Het gevolg dezer
mededingingen zou geweest zijn het stijgen dei-
markt in gindsche gewesten. Dit bemerkten do
verschillende maatschappijen cn reeds op Sumatra
sloten zij met elkander een verdrag, waarbij be
dongen werddal men elkander niet af zou bie
den ten einde de peper op zekeren prijs te
houden. Alles werkte mede om den Nederlaud-
schen naam iu Indie te doen eercu't was te
vergeefs dat de Spanjaarden en Portugeezen de
ouzen in gindsche gewesten uilkroten voor God
loochenaars, ongeloovigen en onnatuurlijke zon
daars. AVelkc ruwe gasten en drinkebroers die
opvolgers der Watergeuzen naar dezer voorbeeld
ook mogen geweest zijn, in hunne gezelschappen
was eene kern welke, gelouterd in den strijd
bezield was met de edelste beginselen van zede
lijkheid: eerlijkheid eu goodc trouw stonden op
den voorgrond eu de eenvoudige en naïve wijze
waarop wc ze de godsdienst zien verrichten op
schip cu fuclorieis werkelijk roerendvormt zij
