NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VAN WESTELIJK ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
N'. 67.
Twaalfde Jaargang.
A°. 1871.
Vrijdag 1 Sept.
de loonen zijn te laag
Politiek Overzicht.
SLIISCH
Dit Weekblad verschijnt iederen Dinsdag en Vrijdag.
Prjjs per drie maanden voor het voormalig 4de district van
Zeeland ƒ1,15; voor de overige plaatsen des Rijks, franco
per post f 1,30.
Prijs_der Advertentiën van 1-5 regels AO,75 elko regel
d^ofDqvëJYAl-2%. Groote letters naar het getal gewone
regels dia'zjp beslaan.
Afzonderlijke Nummers ƒ0,05.
Ingezonden Stukkeu en Brieven, de Redactie betreffende, benevens Advertenliën en gewone Berichten ol Mededeelingeu van Correspondenten,
te bezorgen bij den Uitgever dezer, alles FRANCO.
III.
Vereeniging van kapitaal
en arbeid met vereeniging
van orde_, de godsdienst,
zijn de middelen tot verbo
ring van bet lot van den
werkman.
Art. 6. Progr. der Ver-
eeuigde Werklieden.
V
Ziedaar een tweetal punten in een artikel
van het programma, welke, onzes inziens,
onder de tegenwoordige omstandigheden eene
eerste plaats op dergelijke programma's
verdienen 't is evenals het edelste op aarde,
van tweeledige natuur: stoffelijk en geestelijk,
en toch, wondere samenstelling, weer geheel
een,-» het denkbeeld orde omschreven.
Orde I Kent gij de veelzeggende dui
zendvoudige beteekenis van dit rijke, krachtige,
korte woord?
Orde is vrede; orde is het hoogstdenkbare
van eendracht; orde kweekt liefde. Alles is
vergeefsch zonder orde. Het geheele wereldge-
derikbeeld, hel denkbeeld vau orde, en de be
lijdenis van ieder redelijk denkend ontwikkeld
wezen, is omtrent God, dat hij een God
van orde is. De toestand reeds de fa
belleer van den voortijd leert het de
toestand van onze aarde vóór de schepping
wordt geschetst als ordeloos, als een bajert,
een chaos, een mengelklomp I
Opmerkenswaardig is het voor ieder die
zien wil, wat de oorzaak van Frankrijks
val b. v. in onzen tijd is. 't Is immers die
grenzenlooze wanorde, die alle begrip te
boven gaat Wanorde in alle takken van
bestuur, van het hoogste tot het laagste.
Weinigen onzer lezers hebben wellicht
zoo vaak en zoo lang, de holeu, hutten en
kamertjes onzer plattelandsarbeiders en werk
volkswoningen bezochtmet hunne varkens
hokken voor de deur, hunne konijnenhokken
onder de venstershunne geitenstallen en
duiventillen aan de gevels, om niet te ge
wagen van konijnen onder de bedsteden en
den aardappelenvoorraad er naast.
O, dat is vaak een walglijk schouwspel!
Die massa van onreinheid en onzindelijkheid,
die daar is opgehoopt, en wier uitwerkselen bij
hitte en tijdens de verpestende en uitmerge
lende najaarskoortsen zichtbaar zgn in gees-
telooze oogen, fletse wangen, opgezette
buikeD en wormzieken uitslag en Llieren-
broeiende kindeikens. t Schouwspel is wal
gelijk maar, helaaswaar, en peilt men
de wonde nietdan is geuezing onmogelijk.
Daarom, orde in de eerste plaats, en
vroeg men ons: Wat dan verder?, wij
zouden haast uitroepen Nog maar wat orde.
Die varkens- en geiten- en konijnenhokken
weg; verre, zoo verre mogelijk van de
woningen, die aardappelen met hunne
ziektesporenhun uitzweetenhun ver-
rottingsbeginsel in de kuilen die hoop afval
naar de mestvaalt of den brandstapel die
ellendige raampjes vergrootwater is goed
koop die lage muren ten minste gewit
kalk is niet duurl Licht en lucht wekken
tot orderoepen orde binnen. De minste
der arme vrouwen kan toch wasschen een
streng gareu kost een paar centende
eerste losse steken moeten vastgemaakt
worden't eerste kleine gat met een lap
bedekt.
Gij spreekt van de plattelands werkmans
bevolking. Zeker. Eerst en vooral; immers,
ze is onze naaste omgeving, We kennen
ze en ze oefent haren, meestal schadelijken
invloed uit op de meer gegoeden.
Aan U danmeer gegoedenaan U dan,
werkverschaffendenis de taak der opofferende
liefde om op te treden en te helpen. Predikt
in de verblijven de» Turkmans orde; leert
desnoods die huismoeders het loon besteden;
jaagt die haveloozen van Uw hof en ver
oorlooft ze niet terug te keeren tot den
arbeidvóór het vuil van aangezicht en
handen gewasschen, de haarbos kort ge
sneden, de gescheurde kleederen genaaid
zijn. Welke behoeften er ook zijnhoe
arm men ook zijvuile gezichtensmerige
vingers, ongekamde haren, gescheurde
kleederen, behoeven niet geduld te worden,
moeten en mogen in ons land niet worden
gevonden.
Een feit. Nauwlijks is Jan de Vlegel met
vrouw en kroost in Amerika aangekomen
of in den eersten brief leest men reeds
van groote veranderingen in dat opzicht
en bij een volgenden zijn de photografieën der
nieuwe menschen eener uieuwew ereldgevoegd
en werkelijkmen waant HeereD- en Da
mesportretten te zien.
Dat wonder verricht de maatschappelijke
orde in Amerika.
Spaarzaamheid. Ziedaar een niet minder
schoone viucht van orde; doch we onthouden
ons om van haar te zwijgenomdat in
onze dagen de arbeider of niet, of veel te
weinig sparen kan want met groote letters
zetten wij 't hier
ze zijn niet in overeenstemming met de
prijzen der eerste levensbehoeften I
We willen dan over het geestelijk punt
spreken en wel over godsdienst en zetten
voorop godsdienst is niet: Gereformeerd
of Roomsch of Luthersch, of Mennistof
Joodsch zijn godsdienst is Gods-dienst,
de dienst van Godhet werkzaam zijn in
den dienst van God.
De theorievraag Kunnen we God dienen?
behoeft nu niet beantwoord te worden
aan onze godsvereering in geest en waarheid
ontbreekt veelonmachtwaardoor dan
ook veroorzaakt, is wel 't voornaamste be
letsel. Toch kunnen we God dienen in
dien dienst: waartoe we als bloot mensch,
als dierlijk wezen, geroepen zijn; want het
beoefenen onzer plichten als mensch en
burger behoort zeer zeker tot dea godsdienst,
tot den dienst van God.
Godsdienst moet er zijnzegt de afge-
trokkene bespiegelaar der Staathuishouding,
zegt de Staatsman, zegt de Vorst, zegt de
Minister, zegt de Burgemeester. Allen
getuigen uit éénen mond: Waar godsdienst
is, onder welken vorm ook, is orde.
Heeft nu de godsdienst reeds deze vrucht
voor de maatschappij, dan moet ze ook
terugwerkeu op den mensch op het men-
schenhart en hem vrede, geluk en welvaart
schenken. Is orde eene vrucht van den gods
dienst, welnu, dan volgt daaruit naarstigheid,
vlijtreinheid zindelijkheid eerlijkheid
nederigheid tevredenheid kortom al wat
maar deugd heeten de Koningde
Minister, de Burgemeester, de Werkbaas,
de Landman allen moeten zich verheugen
over godsdienstige onderdanen, godsdienstige
werkliedenals den hechtsten steun der
maatschappelijke orde.
't Is waar, ook de Koningde Minister,
de Burgemeester, de Werkbaas de Land
bouwer moeten godsdienstig zijn; doch,
stelt eensdat al de geregeerdenal de
werklieden godsdienstig warenzouden ze
de regeerders bestuurders en werkver-
schaffers op hunne beurt niet godsdienstig
maken
Wij gelooven ja ze zouden zich de
achting hunner meerderen verwerven.
Minderen Weest godsdienstig I Meer
deren I Weest godsdienstigen gij vormt
samen ééne harmonie, eene orde, die Yan
God is. Te recht, brave Haagsche Ver
eeniging eischt gij van uwe leden de on-
derteekening dezer zes punten. Met zulke
beginselen zult gij overwinnen. De toekomst
ligt voor U.
In de jl. Maandag gehouden zittiug der Fran-
sche Matiouale Vergadering is door een conser
vatief lid de opmerkzaamheid op de handelwijze
van den gemeenteraad van Lyonin zake van
het openbaar volksonderwijs, gevestigd. Die raad
heeft zich ten doel gesteld het door de Parijsche
Commuue verkoudigde beginseldat het lager
onderwijs uitsluitend een zaak van het gemeente
bestuur en een zaak van den leekenstaud is, in
uitvoering te brengen; hij heeft niet alleen de
geestelijke broeders en alle andere onderwijzers
van den kerkelijken stand uit de openbare volks
scholen verwyderd maar ook de behandeling van
godsdienstige onderwerpen en tevens de aan gods
dienstzaken heriuuereude voorwerpen, zooals
kruisbeeldenuit de lagere scholen geweerd. Bui
tendien heeft hij als om die verandering nog
