DeVrije Zeeuw
Wat gebeurt er
making van
voor de droog-
Walcheren?
Eerste Jaargang - Nummer 9
Dinsdag 28 November 1944
DE HOOGSTE
7ATERSTAND OP
WALCHEREN.
Theorie van een
onderzoeker,
ns de Buitsche bezet
,eeft een tot nog to<
n gebleven Vlissinge
gelijkheid onder oogei
dat Walcheren dooi
zou worden over
d. Aan de hand van en
ren tevoren bekend ge
gegevens is h(j toe?
t cijferen gegaan O'
stellen, hoe hoog he
jedrongen zeewater
ie punten van Walche
'1 zou kunnen stijgen,
lovember a.s. is he
6 jaar geleden, dat ten
i van een stormvloei
gst bekende watorstan
sstkapelle werd gerr
rd. De Vlissingsche oi
eer is hiervan uitgi
,rn vast te stellen, lu
net water op bepaald
van Walcheren by ovr
ing zou komen te staa
bovenbedoelden storm
van 26 Nov. 1928 ba
het zeewater tegen dei
ippeischen dnk eer
van iM. N.A.P. D
lin ligt echter 7.20 -1
zoodat de vloed noj
hooger had moetei
om er overheen t
en. De normale water
bij vloed is te Westka1
chter gemiddeld slecht
N.A.P.
onderzoeker heeft vast
l op welke hoogte b«
gebouwen op Walch?
n gelegen en kwam tr
gende resultaten: d
ren van Westkapeli
4. NA..P., de ker
ioutelande 3 10 M.
de Lange Jan te Mi<
ï- 5.04 M. N.A.P., c
te Koudokerke 2.91 J
AP., h,et stadhuis i
burg 4.55 M. N.A.P
Jacobstoren te Vlissii
48 M. 4 N.A.P. en hi
Ten Halve tussche
burg en Veere) 0.17 J
AP.
Walcheren, nu de Wesl
scha dijk ls doorgebr
ipnieuw een storm vlot
jaar geleden zou bell
ou deze waterstand d
;enoemd,e punten h
de effect hebben:
?n den vuurtoren
apelle zou het water
1.67 M. 2.33 M. ho
tegen den voet v
ren der kerk te Zoi
0.99 M. hoog en teg
>et van den kerktor
idekerke 1.09 M. hot
tadhuig te Middelbul
oog blijven en als we
rhoogde gedeelte van
gingen staan, dan zd
e nog iets meer wat«
aan. De voet van d
Jan zou nog 1.04
den hoogsten storj
;and uitsteken. De j
toren te Vlissingen z
M. 2.48 M. 1.
het water komen
Huis Ten Halve
onder water sta^
er van dit café n
ïeer te zien zou zijn!
deze theoretische
ring is alleen' gerektj
■n dijkbreuk bij WestN
terwijl in werkeüjkh-
ilchersche zeewering
plaatsen is doorbrok
is bij deze theol
ekening gehouden n
oop. Zeer zeker zou
dakte, die een groot d
Walcheren thans bede
i stormvloed als 16 jj
nog hooger dan h?
aangenomen worden
'd. Het moet dan zt
betwijfeld, of m
e op het hoogste p
liddelburg, nog droJ
zou behouden.
n.eld zij ten slotte rj
e hoogste duintop
lisse zich 46.60 M.
bevindt en de Hil
irg 30.10 M. N.A
armalige top van i
Jan had een hooi
104 M. 1
D.
Het is begrijpelijk, dat na
den dag der bevrijding, alge-
meene belangstelling bestaat
voor de maatregelen, welke
genomen worden om Walche
ren zoo spoedig mogeljjk droog
te maken en om het gedeelte,
dat niet door de dijkdoorbra
ken is getroffen, voor verde
ren wateroverlast te bescher
men.
De optimisten onder de be
volking stelden zich voor, dat
[Walcheren wellicht droog zou
zijn en de huizen in de bui
tenwijken van Middelburg be
trokken zouden kunnen worden
in het voorjaar van 1945.
Het is wel zeker, dat een
zoo spoedige overwinning op
het water niet bevochten kan
worden; daarvoor zijn de in de
dijken geslagen gaten van
veel te groote afmetingen en
zijn de problemen, die aan de
dichting daarvan verbonden
zijn, van te moeilijken aard.
Zooals bekend, bestaat het
eiland Walcheren waterstaat
kundig uit een groot westelijk
gedeelte, dat in hoofdzaak be
hoort tot den polder Walche
ren en uit een kleiner ooste
lijk gedeelte, dat tot verschil
lende polders behoort. Voor
zoover laatstbedoelde polders
niet rechtstreeks op de
Zeeuwsche stroomen afwate
ren, loozen zjj hun water op
den polder Walcheren.
Het kanaal van Vlissingen
naar Veere loopt door den
polder Walcheren. De weste
lijke dijk van dat kanaal vormt
de oostelijke begrenzing van
het grootste gedeelte van den
polder, van welk gedeelte de
waterloozing geschiedt door de
spuisluizen te Vlissingen en te
Veere en door het electrische
gemaal „Boreel" te Middel
burg. In de zeewaterkeeringen
van dit poldergedeelte zfjn op
drie plaatsen groote gaten ge
slagen, nl. ten noordwesten
van Veere, waar over een af
stand van ongeveer 1 km.
gaten zijn gemaakt van te za-
men circa 640 m., ten zuiden
van Westkapelle, waar de ga
ten gezamenlijk ongeveer 500
m. groot zijn en ten westen
van Vlissingen, waar bij den
Nolledijk gaten zijn ontstaan
van 250 m. lengte.
Met de droogmaking van
het westelijke gedeelte van
het eiland kan niet worden
begonnen voor deze drie groe
pen gaten, althans tot de
hoogte van 4 m. 4. N.A.P.
zijn gedicht.
Ten oosten van het kanaal
door Walcheren werd het ge
bied van den polder ten zui
den van den spoorweg ge
ïnundeerd door in de zeewe
ringen geslagen gaten bij
fort de Ruiter en bij Ram-
inekens. Eerstgenoemde be-
schadiging is van betrekkelijk
geringe beteekenis; de lengte
van het gat kan op 70 m.
worden gesteld. Bij Ramme-
kens hebben de gaten een ge
zamenlijke lengte van onge
veer 700 m.
Door deze grooté openingen
werd de aehtei gelegen kom,
die in verhouding tot het deel
van den polder Walcheren ten
westen van hit kanaal, van
geringe oppervlakte is, in
korten tijd gevuld, zoodat reeds
spoedig na het bombardement
het water nabij het spoorweg
emplacement te Middelburg
stond. Tot deze spoedige vul
ling heeft ongetwijfeld ook
het feit medegewerkt, dat ach
ter de gaten ten oosten van
Vlissingen lage gronden wor
den aangetroffen, terwijl zich
achter de gaten te Veere en
te Westkapelle veel hoogere
gronden bevnden, die dus
eerst bij aanmerkelijk hoogere
buitenwaterstanden een vulling
van de kom mogelijk maken.
Behalve de vorengenoemde
dijkvakken hebben de bom
bardementen den dijk van het
zoogenaamde eiland te Vlis
singen over ongeveer 250 m.
vernield. De gaten op het
eiland hebben geen invloed op
de overstroomingen in den pol
der Walcheren, doch zij ma
ken de toevloeiing an zee
water in het havengebied van
Vlissingen mogelijk en verhin
deren, ook indien de sluizen
te Vlissingm en te Veere on
beschadigd zouden zijn, dat het
kanaal door Walcheren op het
gewensente peil wordt gehou
den. Herstelling van dezen dijk
is uit dien hoofde dringend
noodzakelijk, doch minder
urgent dan de dichting van
de dijkgaten, die de invloeiïng
in den polder veroorzaakten.
In den vooroever ter weers
zijden van de eigenlijke gaten
zijn door de bommen onder
scheiden beschadigingen van
de steenbekleeding ontstaan.
Dat ook deze vernielingen be
langrijk zijn, moge blijken uit
het feit, dat volgens voorloo-
pige opnamen van het dijkvak
nabfl Westkapelle, aldaar on
geveer 60.000 ton zetsteen
noodig zal zijn voor herstel.
Hoewel de gaten door de
bijzondere omstandigheden
(Duitsche bezetting, tijdbom
men, landmijnen en ongunstig
weer) niet onmiddellijk na de
bombardementen konden wor
den opgenomen en dus niet
met zekerheid is te zeggen
hoeveel de dijkgaten sedert
het ontstaan daarvan zijn
vergroot, moest reeds worden
geconstateerd, dat afneming
van de intact gebleven dijk
vakken hier en daar is opge
treden en dat vorming van
vrij belangrijke stroomgeulen
heeft plaats gehad.
Redactie-adres: VLISSINGEN, Wal-
straat 58-60; MIDDELBURG, Gerechts
hof, Hofplein; GOES, Rimmelandplein 1.
Familieberichten 15 regels 1.65,
Iedere regel meer 0.30.
Abonnementsprijs per week 26 cent
In tamelijk ernstige mate
deed dit laatste euvel zich
gevoelen bij de dijkgaten te
Veere, waar de geul den bin
nendijk van den Kattepolder
zoodanig heeft aangetast, dat
ook deze polder onder water
kwam.
Tot behoud van den be-
staanden dijk van den Katte
polder werd een bekleeding
van rjjsbeslag en steenglooiïng
noodig geacht; met het aan
brengen daarvan werd reeds
begonnen.
Met de herstelling van den
dflk bij het fort de Ruiter,
welke met betrekkelijk eenvou
dige middelen kan worden on
dernomen, is reeds een aan
vang gemaakt. Door spoedige
uitvoering dezer werkzaamhe
den k5n vergrooting van het
dijkgat vrij zeker worden vóór
komen, terwijl de herstelling
van de in de steenglooiïng ge
slagen gaten het geschonden
weerstandsvermogen van dien
dijk tegen hooge waterstanden
en storm op de Westerschelde
zal verbeteren.
Het dichten van de groote
gaten is een uiterst ingewik
keld probleem. Aangezien door
de geleidelijke voltooiing van
het. werk, hoe men dit voor
elk der gaten ook moge aan
vatten en welke werkmethode
men ook toepast, de door-
stroomingsopening langzamer
hand kleiner wordt, zal de
stroomsnelheid naar evenre
digheid toenemen. De grootere
snelheid in het tenslotte ovér-
ebleven dijkgat (sluitgat ge
noemd) zal gevaren opleveren
voor uitschuring van den bo
dem en de zijkanten van het
gat. Het is noodig die uit
schuring door het aanbrengen
van een verdediging te voor
komen. De aard dier verdedi
ging, welke bijv. kan bestaan
uit rijsbeslag, al of niet voor
zien van steenbezetting, dan
wel uit zinkstukken, hangt af
van de stroomsnelheid in het
gat en van de grondsoort van
den te verdedigen bodem of
beloopen.
Teneinde een berekening te
kunnen opzetten naar de
grootste in het sluitgat te ver
wachten snelheden is het noo
dig nauwkeurige gegevens te
verzamelen over de grootste
[snelheden, welke het water
thans in de gaten verkrijgt
bij hoog- en bij laag water
buiten en over de juiste lengte
en diepte van de gaten. Pei
lingen en stroommetingen zijn
daartoe onvermijdelijk; die me
tingen kunnen slechts geschie
den bij daglicht en niet te
ongunstige weersomstandighe
den. De tijd van het jaar be
lemmert uit den aaffH der zaak
deze werkzaamheden, terwijl
ook het feit, dat buiten en
binnen de dijkgaten- op kwis
tige wijze landmijnen zijn ge
strooid, de waarnemingen be
langrijk vertragen.
Zoover de omstandigheden
het toelaten wordt het ver
zamelen der vereischte gege
vens krachtig voortgezet.
Een onderwerp, dat een af
zonderlijk punt van studie uit
maakt, betreft de aanvoer van
materieel en bouwstoffen naar
de gaten.
Voor de gaten bij Veere
kan dit probleem opgelost
worden geacht, doordat in' hét
tamelijk rustige Veergat aan
voer per schip meestentijds
mogelijk is. Voor de gaten
nabij Vlissingen, waaronder in
dit verband mede kunnen
worden begrepen het dijkgat
bij fort de Ruijter en dat bij
Rammekens, komt aanvoer per
schip bij de galen, dan wel
aanvoer in de Koopmanshaven
en verder vervoer per as in
atmmerking. Voor het dijkgat
bij Westkapelle is de aanvoer
bijzonder bezwaarlijk. Het dijk-
vak ligt uitermate sterk bloot
gesteld aan de stormen op de
Noordzee; herhaaldelijk komt
het voor, dat schepen, die in
het zomerseizoen materialen
voor het gewone onderhoud
aanvoeren, wegens opkomend
slecht weer naar Vlisingen
moeten vluchten zonder te
hebben kunnen lossen. De
aanvoer van de groote hoeveel
heden Stort- of zetsteen, die
voor het herstel van den
ithans zoo zwaar getroffen dijk
noodig zijn en die vele malen
het voor het onderhoud be-
noodigde overtreffen, is onder
die omstandigheden verre van
verzekerd te achten.
Nagegaan wordt of aanvoer
over land met behulp van
smalspoor mogelijk is.
Over de werkwijze, welke
bij de dichting der gaten zal
wordeh gevolgd, alsmede om
trent de volgorde, waarin de
gaten ten westen van het ka
naal zullen worden aangepakt,
kunnen thans, nu de bestudee
ring der omstandigheden nog
in vollen gang is, uit den aard
der zaak geen mededeelingen
worden gedaan.
Als vaststaande mag echter
wel worden aangenomen, dat
voor de herstellingen zeer
groot aannemingsmateriaal
noodig is, dat in het bevrijde
gedeelte van Nederland door
vernieling of diefstal van Duit
sche zijde, niet of in onvol
doende mate aanwezig is.
Het spreekt vanzelf, dat
hangende de uitvoeringen der
alsnog te verrichten peilingen
en stroomsnelheidsmetingen,
reeds krachtige pogingen in
het werk zijn en worden ge
steld om tijdig over zoodanig
materieel de beschikking te
verkrijgen.
Tenslotte nog een enkel
woord over de bemaling van
de vrpe polders ten oosten
van het kanaal.
Deze bemaling is van emi
nent belang voor de voedsel
voorziening van mensch en
dier op Walcheren. Door den
belemmerden waterafvoer,
door kwel door de binnendij
ken, die tengevolge van de
daarin gemaakte Duitsche
verdedigingswerken sterk be
schadigd zijn, en door den
grooten regenval van den
laatsten tijd, staan in die pol
ders vele met suikerbieten be
plante terreinen onder water
en zijn groote hoeveelheden
aardappelen onbereikbaar.
Wordt het water tijdig afge
malen," dan kunnen de bieten,
waarvan het vervoer naar de
suikerfabrieken vrjj zeker on
mogelijk is, voor veevoeder
worden geoogst, doch mocht
de vorst intreden, dan zijn de
ze voorraden waardeloos.
Voor het bewerken van den
grond en het zaaien van tarwe
waarvan voor een groot ge
deelte de voedselpositie van
de Zeeuwsche bevolking in
het komende jaar zal afhan
gen, is de tijdige droogma
king dezer polders eveneens
van bijzondere beteekenis.
Een tweetal pompen met
door benzine aangedreven mo
toren werd opgesteld, doch
BEKENDMAKING VAN
DEN WND. PROVINCIAAL
COMMANDANT VAN DE
PRIJZEN.
De wnd. ProvinciaaLCom-
mandant van de Prjjzen ves
tigt er de aandacht op, dat in
gevolge de op 18 September]
1944 door den Chef van den
Staf Militair Gezag uitgevaar
digde „Beschikking prijsstop",
de op dien datum geldende
prijsvoorschrïften en veror
deningen van kracht blijven.
Strenge contröle op de na
leving van bovengenoemde
voorschriften en verordenin
gen zal dientengevolge worden
voortgezet.
Het Bureau van den Pro
vinciaal-Commandant van de
Prijzen blijft gevestigd te
Goes, Leliestraat 68.
Klachten betreffende over
treding der prjjsvoorschriften
van eiken aard, kunnen, liefst
schriftelijk, worden ingediend
op het Provinciaal-Bureau
voor wat het eiland Walcheren
betreft kan men zich wenden
tot den wnd. Provinciaal-Com
mandant van de Prijzen, Mid
delburg, Molenwater 47.
Goes, 27 November 1944.
De wnd. Provinciaal-
Commandant vnd.,
L. KOUWEN.
Provinciale Stoombootdiensten
In Zeeland te Middelburg
tjjdelijk gevestigd
Branderijmolengang 22.
De Directeur van den Prov.
Stoombootdienst vestigt .hier
mede de aandacht van alle
eigenaren van vaartuigen, wel
ke thans ih het overstroomde
gebied varen en nog niet zijn
geregistreerd, op hun verplich
ting dit alsnog onverwijld te
doen aan bovenstaand adres."
Niet nakoming kan zeer
ernstige moeilijkheden voor
betrokkenen ten gevolge heb
ben.
De eigenaars van gere
gistreerde booten moeten hun
kenteeken op de vaartuigen
aanbrengen.
De Directeur,
G. H. VIERHOUT.
het motorvermogen bleek te
gering om met de bemaling
te beginnen.
Verwacht mag worden, dat
met een sterkeren motor,
waarop de hand kon worden
gelegd, doch die voorloopig
nog elders moet worden ge
bruikt, de pompen kunnen
worden tewerk gesteld.
Indien het gelukt over meer
motoren te beschikken, zullen
zij eveneens voor dit werk
worden gebruikt, teneinde de
droogmaking der polders zoo
veel mogelijk te bespoedigen.
J. MOLL,
Hoofdingenieur van den
Rijkswaterstaat.
RAAD VAN ARBEID TE
MIDELBURG.
Het kantoor van den Raad
van Arbeid is geheel Intact
en de werkzaamheden zijn
steeds voortgezet.
Tijdens het isolement met
de Rijksverzekeringsbank wor
den de ongevalsuitkeeringen
fedurende de eerste zes weken
oor den Raad van Arbeid ge
daan. Ook de ziekengelduitkee-
ringen en de uitkeeringen van
kraamgeld voor de bij de
ziekenkas van den Raad van
Arbeid verzekerden, hebben
thans weer voortgang. Zij die
meenen rechten te hebben ge
lieven zich rechtstreeks ta
-wenden tot den Raad van Ar
beid te Middelburg of de daar
toe aangewezen buitendienst
ambtenaren.
Evacués, vooral ook invali-
diteitsrentetrekkers, gelieven
hun juiste adres te vermelden,
evenals hun vorig adres.
Het bijkantoor te Vlissingen,
Badhuisstraat 31, is lederen
werkdag geopend van 10—12
uur.
De zitdag te Goes wordt we
kelijks op Dinsdag gehouden
van 94 uur, adres Wilhelmi-
nastraat 25.
Werkgevers en arbeiders
worden verzocht de in hun be
zit zijnde rentekaarten, waar
van de vervaldatum verstre
ken is, ten spoedigste toe te
zenden aan den Raad van Ar
beid te Middelburg en op de
rentekaart to vermelden, aan
welk adres de rentekaart moet
worden verzonden.
Ook de loonlijsten over het
lste halfjaar 1944, voor. zoo
verre nog niet ingezonden,
wordéh ten spoedigste inge
wacht.
De Officier van Justitie bij
de Arrondissements-Recht-
bank te Middelburg deelt me
de, dat kunnen worden ge
plaatst omstreeks 100 man bij
de hulppolitie, bij de gemeen
tepolitie te Middelburg, Vlis
singen en Goes en bij de groe
pen van het Wapen der Ko
ninklijke Marechaussee op
Walcheren en Zuid-Beveland.
Het salaris bedraagt:
le". voor gehuwden 135.
per maand plus kindertoelage
van 8.per maand voor
ieder ongehuwd eigen kind be
neden den leeftijd van 18 ja-
ren.'De kindertoelage zal niet
Kerder strekken dan tot een
totaal van 8 kinderen;
2e. voor ongehuwden 115.—
per maand.
Aanmelding tot en met Za
terdag 2 Dec. a.s., indien
eenigszins mogelijk persoon
lijk, ten Parkette van den Of
ficier van Justitie voornoemd,
die tevens nadere inlichtingen
verstrekt.
Degenen die nog in het be
zit zijn van illegale bladen die
tijdens de bezetting zijn ver
schenen, worden beleefd ver-
zocht deze aan de redactie van
de Vrije Zeeuw te willen af
staan.