\ll M
We mogen hen nooit vergeten
Je moet daar keuzes maken
Landbouw
zorgt voor
schonere
automotor
Cito-toets:
je leven
hangt er
niet van af
VVOEPiïw
ee" fêFA
HENK HAMMERARTS ZONDER GRENZEN:
zo los te knippen, of uit de krant te halen
U.UMUMi
9E JAARGAI
JAARGANG - NUMMER 2 - DINSDAG 14 FEBRUARI 1989
RILLAND-BATH - Onlangs werden
in Duitsland proeven genomen met
een heel bijzondere automotor. De
autotank was in dit geval niet ge
vuld met super of dieselolie, maar
met koolzaadolie. Een natuurlijke
olie, gemaakt uit koolzaad. Een we
tenschappelijk aardigheidje of een
serieuze zaak?
„Heel serieus," zegt Ad de Laat,
hoofd van de afdeling biotechnolo
gie van het zaadveredelingsbedrijf
Van der Have in Rilland.
„Het wordt steeds duidelijker, dat
de bekende energiebronnen- aardo
lie, aardgas en steenkool- niet onein
dig zijn. Deze uit planteresten ont
stane brandstoffen raken een keer
op."
Bij het verbouwen van landbouwge
wassen gaan we vaak slordig om
met de mogelijkheden, vindt hij.
„We gebruiken wel de tarwekorrel,
maar vaak niet het stro. Dat wordt
vaak verbrand. Maar de hele plant
zit vol met zonne-energie, die we er
uit kunnen halen."
Energie
Steeds meer blijken landbouwge
wassen (koolzaad, zonnebloemen,
suikerbieten en granen) een bijdra
ge te kunnen gaan leveren aan onze
energiebehoefte.
„Uit suiker kan bijvoorbeeld bio-
ethanol worden gemaakt. Een uit
stekende autobrandstof. Tachtig
procent van alle auto's in Brazilië
rijdt op deze brandstof. Een goede
zaak voor de verbouwers van riet
suiker, maar ook voor het milieu.
Als we de gewone benzine mengen
met 10 procent bio-ethanol levert
dat 50 procent minder luchtvervui
ling op. Giftige stoffen in de benzine,
zoals lood, worden dan overbodig."
Prijs
Landbouwgewassen als energie
bronnen. Goed voor de landbouwers
en goed voor ons milieu. Waar wach
ten we eigenlijk nog op?
„De prijs van de aardolie is nu nog te
laag. Pas als die prijs fors gaat stij
gen, wordt het ontwikkelen van
nieuwe energiebronnen aantrekke
lijker," zegt Ad de Laat.
Tanken bij de molenaar blijft dus
nog even toekomstmuziek.
CjEMASPÜjKE MOND!
MIDDELBURG -Als ik alleen naar mijn ge
voel luister, waren 'de twee van Breda' nooit
vrijgekomen. Die twee oorlogsmisdadigers
hebben in de Tweede Wereldoorlog zoveel leed
en ellende veroorzaakt, dat ze tot hun dood in
de gevangenis hadden moeten blijven.
Toch zegt mijn verstand dat hét goed is dat we
een einde gemaakt hebben aan hun meer dan
40-jarige gevangenschap. Nu ze weg zijn hoe
ven we niet meer over hen te praten. Het noe
men van hun namen zorgde er immers steeds
weer voor dat veel mensen alle pijn van toen
opnieuw voelden.
Ze zitten met zijn tweetjes in Duitsland in een
donker hoekje. Laat ze daar maar op de dood
wachten."
Al ruim 25 jaar draagt mevrouw A. A. Schel-
tens bij de dodenherdenking in Middelburg en
kele gedichten voor die veel mensen ontroe
ren. Haar stem maakt bij die gelegenheid op
sommigen zelfs zoveel indruk dat ze met moei
te hun tranen bedwingen.
„Dat heeft natuurlijk vooral te maken met de
gevoelens die in de gedichten onder woorden
gebracht worden. Dichters hebben de gave
woorden te vinden voor iets dat niet op een an
dere manier gezegd kan worden. Of niet zo
goed."
Bandieten
Mevrouw Scheltens was 30 jaar toen de oorlog
uitbrak en veel ellende heeft ze zelf gelukkig
niet meegemaakt, zegt ze.
„Maar toen het gemeentebestuur me destijds
vroeg mee te werken aan de dodenherdenking
op 4 mei heb ik graag ja gezegd. Het is belang
rijk dat we blijven praten over de miljoenen
mensen die in de oorlog omkwamen. We mo
gen hen niet vergeten, omdat ze niet vergeten
kunnen worden.
Tegelijkertijd moeten we de miljoenen slacht
offers van Hitier en zijn bandieten echter ook
Wijven herdenken om te voorkomen dat er hier
ooit nog zo iets verschrikkelijks gebeuren zal
als tussen 1940 en 1945."
Veel kinderen
Het valt mevrouw Scheltens al een paar jaar
op hoeveel kinderen bij de dodenherdenking
aanwezig zijn.
„En elk jaar zijn het er meer. Helaas heb ik
nooit een gedicht over de oorlog kunnen vin
den dat speciaal voor die kinderen bedoeld is.
Maar ik blijf er wel naar zoeken."
TERNEUZEN - Bij dokter Henk
Hammer in Temeuzen stonden de
koffers al gepakt. Op weg naar een
hulppost in Soedan of Kenia mis
schien?
Nee, nu is het een gewone vakantie
voor het hele gezin. Maar het had
makkelijk anders gekund. Want
Henk Hammer is niet alleen huis
arts. Hij werkt ook als één van de
'Artsen Zonder Grenzen'.
Dat is een organisatie die hulp
biedt bij natuurrampen, epide
mieën, hongersnood. Ze kijken
dan niet naar huidskleur, nationa
liteit en geloof. De afgelopen twee
jaar zat hij reeds drie keer in en om
een Afrikaans rampgebied.
Dokter Hammer: 'Soms duik je
midden in een hongersnood. Maar
'Artsen Zonder Grenzen' gaan ook
vaak als een soort verkenner op
pad. Uitzoeken waar over een
"poosje beslist problemen zijn.
Als ergens bijvoorbeeld een bur
geroorlog woedt. Dan moet je we
ten waar de vluchtelingen naar toe
gaan. Niet een stuk of tien maar de
vele duizenden.
We bekijken dat het liefst vanuit
de lucht. En dan maar hopen dat
de rebellen de andere kant uitkij
ken. Eigenlijk vind ik dat een onge
trouwde arts die geen praktijk
heeft dit beter kan doen'.
Flying Doctors
Het is wel even iets anders dan de
Flying Doctors van de tv-serie. Be
rekenen waar je het best alvast een
hulppost kunt oprichten, en ver
derop, en nog.
Je moet vooraf weten waaraan het
meest gebrek is. Hoe slecht zijn die
mensen er aan toe? Dreigt er ook
nog malaria, cholera, dysenterie of
wie weet alles tegelijk? Voor welke
aantallen kom je te staan? En na
tuurlijk zorgen dat alle voedsel en
medicijnen op tijd op de juiste
plaatsen komen.
Daarna gaan de verkenners vaak
naar huis. Andere artsen zonder
grenzen voeren de plannen uit.
Kiezen
Dokter Hammer: 'Geneeskunde in
de derde wereld is volkomen an
ders dan hier. Ginds kun je niet ie
dereen helpen. Je moet keuzes ma
ken. Dan begin je bij de kinderen.
Plus wie een echte kans maakt.
Maar als er veel dieren zijn loopt
alles anders. Ze hebben dan veel
liever dat er een veearts komt. Ba-
bytjes worden immers altijd wel
weer geboren. Maar zonder de kud
de is iedereen verloren.
Dus willen we de kinderen ergens
tegen inenten, best. Maar dan
eerst de hele kudden een prik te
gen de runderpest'.
Artsen Zonder Grenzen bestaat nu
haast vijfjaar. Ze krijgen meer vrij
willigers dan ooit. Toch is er geen
salaris. Je wordt onverwacht opge
trommeld. In 1987 zat Hammer
maar liefst zes maanden in Soe
dan. Geen douche, geen WC, sla
pen op een stuk karton.
„Ik doe dit vanuit mijn geloof,"
zegt hij. „Gewoon de handen uit de
mouwen steken. Dat kun je niet al
leen. Mijn collega's pakken zo
maar mijn werk erbij. Daarom kan
ik weg. M'n vrouw Atty werkt zelf
al jaren voor SIMAVI. Zij laat me
met liefde gaan.
En de kinderen brengen ook een of
fer. Die zitten echt weieens in
angst om hun pa. Zo helpen we al
lemaal."
MIDDELBURG - Wat na de basis
school? Gelijk een vakopleiding of
toch eerst algemeen vormend on
derwijs? Een moeilijke keuze waar
bij de Cito-toets een duwtje in de
juiste richting kan geven. Cito-baas
Uiterwijk: „Je moet er serieus mee
omgaan, maar je leven hangt er heus
niet van af'.
Veel kinderen van twaalf jaar heb
ben er nog geen flauw idee van wat
ze willen worden. En ze weten nog
niet precies wat ze kunnen en ken
nen.
Gelukkig hoef je die beslissing niet
in je eentje te nemen. Er is hulp van
je leerkracht, van je ouders en... van
de toets!
Deze week is het weer zover: dan
doen 95.000 leerlingen mee aan de
bekendste: de CITO-toets.
De Cito-toets wordt zorgvuldig op
gesteld. Uiterwijk: „Voor het maken
van de toets van dit jaar zijn we be
gonnen in januari 1987. We nemen
dan één jaar de tijd om hem te ma
ken en één jaar om hem uit te probe
ren. Na een laatste controle van des
kundigen is de toets pas klaar".
Uitslag
Enige tijd na het maken van de toets
volgt de uitslag. Bepaalt die naar
welke school je zal gaan?
Uiterwijk: „De waarde van de toets
wordt soms overtrokken. Onderwijs
en ouders kijken dan eerst naar het
advies van de toets. Ik vind dat niet
juist.
Als het goed is hebben school, ou
ders en het kind al met elkaar over
legd voordat het advies van de toets
er is. Dat betekent ook weer niet dat
je het advies zo maar naast je neer
moet leggen. Het telt heus wel mee".
Er zal toch een keer gekozen moeten
worden. En een toets of een test kun
nen je daarbij best helpen. Maar een
goed overleg met je eigen leerkracht
en je ouders is misschien nog wel het
beste advies.
