Kaalslag iepen dreigt
Varkensblaas ronkt het jaar uit
Chrysopilus
Kever en schimmel slopen bomen
heeft de iep verloren?
Kijk nog maar eens naar die boom
met die gele stip. Want al gauw zal
hij omgezaagd worden. Geen be
dankje, niks. Gewoon weg.
Een boom is echt een kunststukje
van Moeder Natuur. Hij maakt de
omgeving mooier, zorgt dat duizen
den vogels en insecten een huis heb
ben. En of dat niet genoeg is, maakt
hij ook nog de zuurstof die wij inade
men.
„Bomen kunnen veel verdragen",
vertelt Lucien Kalle. Lucien woont
in Terneuzen, is natuurbeschermer
en bomenfanaat. „Ik ken bomen
waar al 50 jaar flinke granaatscher
ven in zitten. Die bomen herstellen
zich en groeien door, Het gekke is
dat soms iets kleins een boom kan
laten sterven. Zo is het ook met de
iepen".
naar boven kan. Gevolg: boom gaat
dood.
Luzien: „Die schimmelziekte is zeer
besmettelijk. Iepen geven het aan
elkaar door via de wortels. Maar de
grootste boosdoener is de iepespint-
kever. Die is verzot op de bladsteel
tjes van de iep.
In hun vraatzucht kunnen ze heel
snel heel veel bomen ziek maken.
De kever is sterk en moeilijk te be
strijden. Je moet er echt heel vlug bij
zijn. Is een boom besmet: meteen
omzagen, zodat hij in ieder geval
geen andere meer kan besmetten.
Je moet dus regelmatig alle bomen
inspecteren. Door bezuinigingen
kan dat steeds minder. Je ziet het re
sultaat. Straks is half Zeeland kaal".
De iep (ook wel olm genoemd) is een
typisch Zeeuwse boom. Hij kan na
melijk goed tegen de wind.
Rietjes
Lucien: „Een piepklein schimmeltje
maakt de boom ziek. Onder de
schors zitten honderden vaten. Een
soort dunne rietjes. Hierdoor brengt
de boom zijn voedsel van de wortels
naar de bladeren. Als een boom ziek
wordt, probeert hij zich te bescher
men. De iep doet dat, door zo'n buis
je af te sluiten. De schimmel kan
ach dan niet verder verspreiden.
Alleen, die schimmel is snel, voor de
iep zo'n buisje heeft afgesloten, zit
die schimmel alweer in een andere.
Dus gaat de iep dat buisje ook dicht
maken, enzovoort.
Op den duur zijn er zoveel buisjes af
gesloten, dat er geen voedsel meer
In de gemeente Westerschouwen is
het echt mis. Janine Lekkerkerk
van de plantsoenendienst: „Er staat
al op 10.500 iepen een gele stip. In
1977 was het ook heel erg. Ik denk
wel dat bomen het in deze tijd moei
lijker hebben, bijvoorbeeld door de
lagere grondwaterstand.
Het is net een soort griep. We heb
ben wel ontzettend veel iepen, maar
meer dan tienduizend ineens weg, is
wel een erge kaalslag.
Frans van de Eerste Yersekesche Koenckelpot Fanfare.
foto Pieter Honhoff
In Yerseke hoor je al meer dan 100
jaar het geronk van koenckelpotten
op oudejaarsdag. Kinderen bespe
len dan hun koenckelpot in ruil voor
een extra zakcentje. De meeste win
keliers houden die dag een bakje
met kwartjes achter de toonbank.
Rinus Scheele is onderwijzer op de
Prinses Beatrixschool. Hij is mede
oprichter van de Eerste Yerseke
Koenckelpot Fanfare.
- Wat is nu eigenlijk, een koenckel
pot?
Rinus: „Dat is een groot verf- of con
servenblik. Dat bespan je met run-
der- of varkensblaas. Als een soort
trommelvel dus. Midden op die
blaas maak je met een touwtje een
dun stokje vast. Als je met je hand
op en neer wrijft op dat stokje hoor
je een typisch geronk."
Slager
Het lijkt makkelijker dan je denkt.
Want hoe kom je bijvoorbeeld aan
zo'n varkensblaas. Daarvoor moet
je een slager hebben die zelf slacht.
Die blaas moet je nat opspannen.
Als hij droogt trekt hij strak.
Je hand moet vochtig zijn als je te
gen het stokje wrijft. Als een blaas te
oud wordt droogt hij uit en barst. Je
kunt hem dus pas op het laatst ma
ken.
- Waarom een fanfare van koen
ckelpotten?
Rinus: „Vroeger ging het een beetje
rommelig in ons dorp. Er liepen los
se groepjes door het dorp. Dit jaar
lopen alle kinderen gezamenlijk
achter de fanfare aan."
Er zijn al meer dan 30 leden. Een
bakker wil voor de fanfare en alle
kinderen gratis oliebollen bakken.
„Dan mag hij nou al wel beginnen."
Illustratie uit Gecamoufleerde dieren.
Wat niet kan lukt toch: er gaan
zeventien boeken in dit stukje.
Niet omdat het zulke kleine boek
jes zijn, datje ze binnen de zwarte
lijnen hier omheen naast elkaar
kunt leggen, maar omdat ze alle
maal erg op elkaar lijken. Je kunt
zien dat ze allemaal afkomstig
zijn uit dezelfde Engelse boeken-
fabriek van series Dorling Kin-
dersley. Ze hebben veel wit van
binnen en zijn stuk voor stuk geïl
lustreerd met duidelijke foto's en
heel precieze tekeningen.
Het grootste boek (27x36 cm) en
duurste is de Sesam junior atlas
van de dieren. Bij een atlas denk
je meteen aan een boek met kaar
ten, maar deze atlas heeft nog een
boel meer verrassingen. Er staan
meer dan driehonderd bijzondere
dieren in getekend en dan zo na-
boeken
tuurgetrouw dat je je ogen niet
gelooft: het is net of ze er 'ns voor
zijn gaan staan om op de foto ge
zet te worden.
Elk dier wordt in zijn eigen bio
toop afgebeeld. Dat wil zeggen
dat alle dieren die in een bepaald
gebied leven (in de woestijn bij
voorbeeld) bij elkaar op de blad
zijde staan. Een landkaart en fo
tootjes van het gebied laten zien
hoe het biotoop er uitziet. Korte
stukjes tekst vertellen net genoeg
over elk dier om nog nieuwsgieri
ger naar de plaatje te kijken.
Behalve hoe groot de dieren in
het echt zijn, kom je ook te weten
wat hun wetenschappelijke
naam is. En dat is nooit weg, want
wie weet hoe het nog eens van pas
komt dat je van de Borneose
Slijkspringer kunt zeggen dat hij
ook wel Periophthalmus chryso
pilus genoemd wordt.
De 'Sesan Junior Atlas van de Dieren'
wordt uitgegeven door Bosch Keu-
ning, Baarn.
Het langst in Nederland verkrijg
baar is de serie Ooggetuigen. De
eerste boeken in deze informatie
ve reeks verschenen een jaar of
vier geleden en elk jaar komen er
twee keer vier delen tegelijk bij.
Kostuums, Ffilm, Paarden en
Schepen zijn de nieuwste parel
tjes aan dit snoer, dat zo mooi is
datje het liefst alle twintig kralen
ervan bij elkaar wilt sparen.
Dat de boeken er mooi uitzien is
belangrijk, maar belangrijker
nog is dat er op de knap uitge
knipte foto's bij de korte verhaal
tjes veel te ontdekken valt. Zo
veel zelfs dat je al kijkend een vrij
compleet beeld van een onder
werp krijgt.
'Ooggetuigen' wordt uitgegeven door
Van Holkema Warendorf Houten.
Elk deel kost 19,90.
Het goedkoopst zijn de boeken in
de serie Wondere wereld. Met de
onlangs verschenen delen Vlieg
machines, Auto's, Gecamou
fleerde dieren en Gepantserde
dieren zijn er nu zestien, die
15,90 per stuk kosten.
Vergeleken met de andere twee
series in dit stukje zijn ze minder
spectaculair geïllustreerd (over
zichtelijker) en beter te begrijpen
voor kinderen die lezen nog een -
beetje moeilijk vinden. Over de
Jacksons kameleon op de foto
hierboven wordt bijvoorbeeld ge
zegd:
„Van alle kleurveranderende
dieren hebben de kameleons de
meeste mogelijkheden. Om ze te
laten opgaan in hun omgeving
kan hun huidkleur zwart, bruin,
geel, groen, blauw en felrood wor
den. Ze veranderen ook van
kleur als ze het koud of warm heb
ben, bedreigd worden - of verliefd
zijn!
'Wondere Wereld' is een uitgave van
Standaard Uitgeverij, Antwerpen.
Jan Smeekens
Hg' tekenaar daarbove
je niks, beters
dexe kop hoort op
pagina twee van
u
n
e>
a
UI
Of
lü
S
y»
lL
J
O
Q
5
tL
