Chocolade is er nu puur
Maak je eigen cadeaupapier
Een hele doos vol
Stichting garandeert eerlijke prijs voor bonen
Boek inspiratie
Max Havelaar
3
Jezelf verrassen met een cadeautje
in een feestelijk papiertje dat een
doos verbergt die acht boekjes be
vat, is een lekker gevoel dat nog
langer duurt als je die boekjes in de
doos laat zitten, omdat je het pa
piertje zo graag heel houdt.
Even geduld nog. Eerst iets anders
dat er wel mee te maken heeft. Al
sinds 1985 komt uitgeverij Ploegs-
ma in het najaar rond de Kinder
boekenweek met iets bijzonders.
Tot nu toe was dat steeds een inte
ressant boek dat er mooi uitzag en
toch weinig kostte. Dit jaar heeft
men een boek bedacht in de vorm
van een doos: De doos van
Duimpje.
Duimpje is het wereldberoemde
jongetje waarover de Franse schij-
ver Charles Perrault in 1675 in een
schrift een verhaal verzon, dat zo
begint:
'Er waren eens een houthakker en
zijn vrouw die zeven kinderen
hadden, allemaal jongens. De oud
ste was pas tien jaar en de jongste
was pas vijf. Het lijkt vertvonder-
lijk dat de houthakker in zo'n kor
te tijd zoveel kinderen had. Maar
dat kwam omdat hij een voortva
rende vrouw had, die er nooit min
der dan twee tegelijk kreeg'.
Precies, het jongetje van de kiezel
steentjes, de broodkruimels en de
zevenmijlslaarzen. Het sprookje
van Klein Duimpje zoals dat al
duizenden keren verteld werd, is
een van de acht boekjes in de doos.
De andere zeven vertellen een ver
haal datje nog niet kende. Ze wer
den geschreven door bekende en
minder bekende auteurs die in het
oorspronkelijke verhaal van Per
rault allemaal iets vonden dat hen
aan het fantaseren zette.
Over de reus (Koos Meinderts)
over zijn vrouw (Thea Dubelaar)
en over zijn vegatarische zoon (Si-
mone Kramer). Over de broer van
Klein Duimpje (Marian van dei-
Heiden), over zijn ouders (Jos
Lammers), over de burgemeester
van het dorp (Leonie Kooiker) en
over Klein Duimpje zelf, die wel
groter maar daarom nog niet aar
diger werd (Henny Fortuin).
De tekeningen op de buitenkant
en in de boekjes werden gemaakt
door Els van Egeraat. (De doos
van Duimpje wordt uitgegeven
door Ploegsma, Amsterdam en
kost f 15,00.)
Nog zo'n bijzondere uitgave is Spe
len met Architectuur van David
Eisen. Hij ontwierp een doos in de
vorm van een boek mét een boek,
vijfendertig rubber stempels en
een stempelkussentje. De doos
heeft aan de zijkant een magneti
sche sluiting en lijkt ook van bin
nen erg op Spelen met hiëroglie
fen, dat vorig jaar door de Griffel
en Penseeljury bekroond werd
met de Boekensleutel. Veel kinde
ren hebben dit spelpakket in een
luxe doos van Catharine Roehrig
cadeau gekregen (of zichzelf ca
deau gedaan), want het is intussen
al drie keer herdrukt.
boeken
Spelen met Architectuur- gaat
over wat je elke dag ziet, maar
waar je meestal niet bij stilstaat:
muren, ramen, deuren en daken.
Over huizen dus en over scholen,
winkels, fabrieken, kerken en an
dere grote gebouwen als kastelen
en wolkenkrabbers. Over steden
en dorpen en over wat architecten
met. hun werk willen.
In het boekje dat bij de doos hoort
wordt uitgelegd waarom gebou
wen er zo uit zien en niet anders.
Daardoor ga je ook snappen hoe
interessant architectuur is en hoe
belangrijk.
David Eisen leert je kijken, maar
daagt je ook uit zelf aan de slag te
gaan. Hij vertelt je hoe je beroem
de gebouwen als de Aya Sophia in
Istanboel kunt stempelen. Hij zet
je aan het fantaseren over de toe
komst. En het allermooist van al:
hij laatje zien hoe je met de vijfen
dertig stempeltjes en wat stevig
papier driedimensionale gebou
wen (je eigen huis bijvoorbeeld)
kunt maken. En als je die moeilij
ke stap eenmaal gezet hebt, voel je
je-zeker-weten-zelfs in staat een
hele stad te bouwen.
Spelen met Architectuur wordt
uitgegeven door Piramide. Am
sterdam en kost f 49,90.
Jan Smeekens
Illustratie door Els van Egeraat in De doos van Duimpje.
De Stichting Max Havelaar bestaat
sinds 1988 en helpt kleine koffie- en
cacaoboeren in de Derde Wereld.
Max Havelaar is de titel van een be
roemd boek uit 1860. De schrijver,
Multatuli, werkte in Indonesië. Hij
zag hoe daar (toen al!) de koffieboe
ren uitgebuit werden. Hij vond dat
verschrikkelijk en kwam voor ze op
door er een boek over te schrijven.
Omdat Max Havelaar de eerste was
die de boeren wilde helpen, heeft de
Stichting zijn naam gekozen.
Sinds kort bestaat de organisatie
ook in België. Frankrijk en Zwitser
land. En in Duitsland en Engeland,
maar dan onder een andere naam.
Dankzij Max Havelaar: werken voor eerlijk loon.
foto Chris Pennarts
De kinderboekwinkel in Amsterdam
had dit jaar een wel een heel leuk
idee: Ontwerp je eigen pakpapier en
stuur dat in voor een wedstrijd.
Jammer genoeg kun je niet meer
meedoen want de 600 inzendingen
zijn al binnen en vorige week was de
prijsuitreiking. De winnaar mag voor
200 gulden boeken kopen en zijn in-
pakpapier wordt echt gedrukt en een
jaar lang in de winkel gebruikt.
De wedstrijd is dan wel voorbij: het
blijft, natuurlijk leuk om voor jezelf
cadeaupapier te maken. Je kunt dat
doen door bijvoorbeeld te stempelen
of te spatten op papier. Het is ook
heel mooi om je papier te marmeren,
je krijgt dan grillige lijnen en vormen
in allerlei kleuren.
Hier volgt een recept:
Neem een grote platte bak en doe er 4
cm water in. Om het water dikker te
maken doe je ook behangërslijm
(Glutofix) bij: één afgestreken eetle
pel op één liter. Dit moetje goed door
roeren en ongeveer een dag laten
staan. Als de lijm goed opgelost is heb
je een soort dikke room en daar giet je
weer een scheutje slaolie of terpentijn
op.
Voor de verf gebruik je gewone plak
kaatverf: rood, blauw én geel is ge
noeg. De verf verdun je in een klein
glaasje met water, zodat die gedrup
peld kan worden.
Druppelen
Met een rietje druppel je nu de verf in
de bak. Doordat de olie waterverf af
stoot gaat de verf kringelen. Met een
stokje of een kam kun je heel voor
zichtig door de verf roeren, zodat er
grillige patronen ontstaan.
Dan pak je een vel tekenpapier aan
de twee smalle kanten vast, zodat het
in het midden doorbuigt. Je laat het
zo voorzichtig in de bak glijden en
strijkt er licht overheen. Nu wordt het
echt spannend: pak het papier bij de
twee hoeken beet en trek het om
hoog. Even laten uitdruppen en dro
gen op een krant. Zo kun het ene pa
pier na het andere maken, steeds met
verschillende patronen en kleuren.
En misschien vind je je cadeaupapier
wel zo mooi, datje het allemaal aan
de muur hangt...
Eindelijk is het er! Sinds 13 oktober.
Heerlijke, maar ook eerlijke choco
lade: Max Havelaar Chocolade.
Chocolade wordt gemaakt van ca
caobonen. Al bij de Azteken waren
ze een belangrijk betaalmiddel. Zo
kostte een meloen vier, een konijn
tien, en een slaaf wel honderd bo
nen. In 1528 nam de ontdekkingsrei
ziger Cortez ze mee naar Europa. En
sindsdien zijn we er dol op.
Met 2.4 kg chocola per persoon per
jaar staan we op de negende plaats.
Eerste is Zwitserland met 5,1 kg en
België is een goede tweede met 4,6
kg.
Bijna alle koffie- en cacaobonen ko
men uit arme landen rond de eve
naar. Cacaobomen kunnen wel vijf
tigjaar worden. Pas na vier jaar ge
ven ze vruchten: 20-40 kleine 'rugby
ballen', met. elk 30/40 cacaobonen er
in.
Fabrikanten uit rijke landen kopen
de bonen voor een prikje. Vaak krij
gen de boeren zo weinig, dat ze niet
eens genoeg verdienen om eten voor
hun gezin te kopen.
De meeste boeren hebben het eind-
produkt chocolade zelfs nog nooit
gezien.
Ook Mexicaanse koffieboeren had
den het erg moeilijk. Toen men ze
wilde steunen zeiden ze: „Geef ons
een eerlijke prijs voor onze bonen.
Dan hebben we dat geld niet nodig".
Enkele mensen in Nederland" von
den dat zo'n goed idee, dat ze met
fabrikanten zijn gaan praten. Een
paar daarvan wilden best meewer
ken. Sindsdien kopen die hun bonen
rechtstreeks bij kleine boeren en be
talen daarvoor een redelijke prijs.
Die boeren verdienen nu twee keer
zoveel en kunnen ervan leven. En
toch is hier in de winkels de koffie
maar ietsje duurder.
De Stichting Max Havelaar helpt
zowel de boeren als de fabrikant en
zorgt dat alles eerlijk verloopt. De
produkten kun je herkennen aan
het logo.
Rita Oppenhuizen van de Stichting:
„De koffie was meteen een succes:
hoe meer mensen er om vragen, hoe
meer winkels het gaan verkopen. En
dat is goed voor de boeren. De cho
colade ligt nog vooral in kleine su
permarkten en wereldwinkels en
ook bij Jamin. En een tip voor scho
len: er is ook cacaopoeder voor
drankautomaten te koop!"
y yriOSS V VjCj
