Mensen hielden elkaar in de gaten
Gasten kletsen, obers zwijgen
Altijd maar zoenen,
wat wil die van mij?
Ik zie mezelf
als mezelf
Jurk van
de bruid
bleef een
geheim
DINSDAG 12 APRIL 1994
Op de vraag hoeveel ringetjes hij bij el
kaar door oren, wenkbrauwen, neus en
lippen heeft gestoken, moet hij even na
denken: „Ik geloof 24."
Over de vraag waarom doet hij niet
moeilijk: „Ik vind het leuk als de men
sen er kleurig, gezellig en vrolijk bijlo
pen, voor de rest zie ik mezelf als mezelf
en aan het uiterlijk hecht ik niet zo'n
speciale waarde."
Amaud Brom (17) uit Sluiskil begon
twee jaar geleden aan zijn eerste oorrin
getje. „Dat werden er steeds meer. In
het begin merk je wel dat mensen naar
je kijken, maar daar heb ik dus com
pleet schijt aan. Meestal vragen ze of
het geen zeer doet al die gaatjes. Maar
pijn is betrekkelijk, dat duurt maar
even."
Alternatief
In combinatie met opgeschoren haar en
ruim bemeten kleding is Arnaud een
opvallende verschijning in Terneuzen.
Waar hij bij hoort? „Om alles onder te
verdelen in 'iets' vind ik onzinnig," zegt
Arnaud. „Mensen die nu nog punk zijn.
zijn 40 jaar of zo en helemaal doorge
draaid. Misschien ben ik neo-punk! Je
hebt hier in Temeuzen wel housertjes,
rappertjes en meelopertjes. Daar hoor
ik dus allemaal niet bij. Ik ben meer al
ternatief.
En om iemands fatsoen af te meten aan
zijn kleding vindt hij net zo onzinnig:
„Daar hecht ik geen enkele waarde aan.
Fatsoen heeft voor mij alleen te maken
met gevoelens tegenover elkaar. Ie
mand beoordelen vanwege een andere
huidskleur, een ander geloof of omdat
die er anders uitziet vind ik onfatsoen
lijk!"
Racisme
Arnaud is dan ook vooral actief in acties
gericht tegen racisme, zoals de demon
stratie voor de komst van asielzoekers
in het Roosevelthotel. En ook' de actie
om van Terneuzen de eerste Nederland
se stad te maken met de meeste 'scho
len zonder racisme'.
In zijn toekomst ziet hij „reizen, dingen
zien en van alles ontdekken." En ook
van zijn ringen is hij nog niet af: „Ik
denk dat er hier en hier nog een paar
bijkomen," zegt hij, wijzend op hals en
borst.
gedicht
- Nou niet meteen kijken
maar moet je daar zien.
Broek kapot
en dan zo'n ketting
Zijn haar zit raar cö
en alles te klein.
- Foei toch!
Je zal z'n moeder zijn.
- Die rijdt vast zwart
zo'n crimineel.
- Daarom betalen „Sorry dames
wij nou zoveel! ik lijk wel te pitten.
- Opgepast Wil een van u
hou goed je tas vast! soms even zitten?"
Marina van den Boogaart
Ivo Langenberg bedient de gasten volgens de regels: Altijd beleefd blijven. foto Dirk-Jan Gjeitema
Het lijkt net echt. Sterker nog, restaurant de Cortg-
hast is levensecht. Dagelijks laten de gasten zich in
dit restaurant op scholengemeenschap Groot Stelle
in Goes verwennen door de leerlingen van de con
sumptieve afdeling. Maaltijden bereiden en serveren.
Dat is hun opdracht.
„De klant is koning." vertelt Ivo Langenberg 17). „Al
tijd beleefd blijven en natuurlijk volgens de regels van
goed fatsoen de klant bedienen. Uitserveren langs
rechts en iets aanbieden langs links. Zo hoort dat,"
Hij verschuift meteen pijnlijk gezicht zijn vlinderdas
je. „Ook een onderdeel van het vak. Nette kleding.
Dus zwarte broek, zwarte sokken, wit hemd en het
dasje."
Hij strijkt met de hand door zijn halflange haar, flink
gekortwiekt op advies van zijn 'baas'.
Lach
Die baas is leraar Kees van Staveren. Vanuiteen hoek
in het restaurant kijkt hij hoe zijn lessen in de praktijk
verlopen.
Kees: „Eerste les: bedien altijd met een lach. Een cha
grijnige ober jaagt de klanten de deur uit. Netjes een
stoel aanschuiven. Een jas aanpakken en ophangen.
De deur voor iemand openhouden. En zeker niet met
je handen in je zakken staan," roept hij wat harder.
Mark-Peter van de Meer heeft het begrepen. Snel
haalt hij zijn klavieren uit de broekzak en frunnikt
wat aan zijn vlinderdasje. Dan inspecteert hij de tafel.
„Moet volgens de regels gedekt zijn," legt hij uit.
„Messen, vorken en lepels op de goede plaats. Dat
geldt ook voor de borden. Elke maaltijd eist een ande
re tafelschikking. Bit een vismaaltijd hoort een vis-
mes op tafel te zijn. Zo simpel is dat."
Spitsuur
Otn twaalf uur komen de eerste gasten. Spitsuur voor
Mark--Peter en de zijnen. Tijdens de maaltijd staan
ze keurig netjes naast elkaar opgesteld. Met de witte
diendoek over de arm. Klaar om uit te rukken, als de
klant iets wenst. Stilstaan en mond dicht,
„Kletsende en lachende obers storen de klant bij de
maaltijd en dat kan niet," legt Mark-Peter uit.
Zo hoort het dus. De klanten kletsen en de obers zwij
gen.
Onfatsoenlijk!Met twaalf jaar naar de disco,
clubs, vriendjes, zakgeld, zoenen. Kleren
dragen die je leuk vindt. Voor je mening uit
komen. Alleen op vakantie, studeren, sa
menwonen. Heel gewoon toch?
„Het is nu haast niet meer voorstelbaar,
maar als je voor de oorlog met een vestje van
je grote zus of met een jurkje 'van een ander'
op school kwam, schaamde je je dood. Daar
werd je op aangekeken" vertelt mevrouw De
Nooijer (73) uit Vlissingen. „Gekregen kleren
dragen? Dan was je arm. Er waren heel veel
arme mensen. Wat denk je met al die grote
gezinnen? Iedereen wist het. Maar toch werd
het onfatsoenlijk gevonden het te laten mer
ken. Je mocht in die tijd beslist niet opvallen.
Want voor je het wist werd er over je gerod
deld. En dat was niet best. Met een vriendje
hand in hand lopen? Als net meisje op de ker
mis komen? Het kon je je betrekking als
dienstmeisje kosten. Dat liet je wel uit je
hoofd!"
Zwanger
„Je hebt van die mensen die zeggen 'vroeger
was alles beter'. Maai- dan zijn ze zeker verge
ten hoe saai en streng alles was. Je mocht
haast niks. En je moest van alles. Gewoon
eng", vertelt ze. „Als ik er nu over denk, was
toch wel het ergste dat iedereen iedereen in
de gaten hield. Watje droeg, watje zei. watje
deed, met wie je omging. Notabelen gingen
niet met arbeiders om en zeker geen verke
ring. Stel je voor!
Als een meisje ongewenst zwanger werd, wist
binnen de kortste tijd heel de stad het en
werd er schande van gesproken. Er moest
meteen getrouwd worden. Al was de vader
nog zo'n etter van een vent. Samenwonen,
scheiden? Hou toch op.
Pas in de oorlog werd alles anders. Je kon je
van veel fatsoensregels niks meer aantrek
ken, anders overleefde je niet. Erna wilden
veel mensen niet meer terug in dat enge cor
set van 'het fatsoen'. Ik geef toe dat deze tijd
ook veel vervelende dingen heeft. Maai' terug
naar die goeie ouwe tijd? Alsjeblieft niet"!
„Ik ging op m'n knieën
voor haai- zitten. Met een
fles champagne achter
m'n rug. Ik vroeg of ze met
me wilde trouwen. Ze zei
ja en lag gelijk in een
deuk." Aan het woord is
Antoine Koster. Hij trad
vorige zomer in het huwe
lijk met Marion van der
Weele, die nu dus Marion
Koster heet. Dat trouwen,
hoe gaat dat eigenlijk.
„Het is dus meer dan ja
zeggen in het stadhuis,"
vertelt Marion. „Wij wil
den een echt traditioneel
huwelijk, met alles erop
en eraan. Achteraf ben ik
heel tevreden over het he
le feest."
Ondertrouw
Je gaat eerst in onder
trouw in je woonplaats. Je
zet dan je handtekening.
De gemeente bekijkt of je
papieren kloppen en of je
stiekem toch al niet ge
trouwd bent. Binnen een
halfjaar moetje dan echt
trouwen in het stadhuis
van de geboorteplaats
van de vrouw.
„Dat werd bij ons dus
Kortgene," zegt Antoine.
„We wilden in de zomer,
met lekker weer en niet te
laat in de vakantie trou
wen. Het werd 11 juni."
Getuigen
Je moet ook getuigen heb
ben als je trouwt. Die zijn
erbij en zetten ook hun
handtekening. Marion
Koos haar broer en zus.
Antoine koos oma en zus.
Daarna moet je het hele
feest nog organiseren.
Antoine: „We wilden fees
ten in een café in Colijns-
plaat. Lekker dineren wil
den we in een restaurant
in dezelfde straat. Dan
moetje de muziek regelen,
wat je eet, waar iedereen
zit. wat je aantrekt, een
kaartje laten drukken,
uitnodigingen versturen,
ceremoniemeester rege
len. fotograaf regelen,
bloemen regelen, auto re
gelen."
Marion: „Ik ging samen
met m'n moeder een
trouwjurk kopen. Antoine
mocht hem niet van te vo
ren zien."
Chevrolet
Antoine: „Haai- opa had
een oude Chevrolet uit
1932. Die wilde wel met
ons rijden. Na het feest
sliepen we in een hemel
bed in een bruidssuite en
daarna een week op
vakantie. Het was echt te
gek."
Tom Bouman uit Waterlandkerkje
was ooit journalist en wil daarom
liever niet geïnterviewd worden.
Maai' wat doe je als je de Krullebak
het leukste van de PZC vindt? Pre
cies.
„Ik was voor mijn werk in Afrika en
toen dacht ik: wat doe ik hier eigen
lijk met mijn meegebrachte voor
oordelen in een land waar ik niets
van af weet? Ik wilde geen plaatse
lijke sfeerstukjes meer schrijven en
nam ontslag als journalist".
Wel bleef Tom een jaar in Afrika,
zonder geld en werk. „Het was of ik
van de wereld was afgevallen, zo
anders is het daar!"
Daarom spreekt het onderwerp
'fatsoen' hem zo aan: „In zo'n land
word je je bewust dat wat je zelf
doet niet altijd logisch is voor een
ander. Probeer in Afrika maar niet
om vrouwen of oude mannetjes te
helpen met het water dragen. Dat
is hun taak en die mag je ze niet af
nemen. Wees ook niet zo beleefd
om een bosje bloemen aan een
meisje te geven, want ze weten niet
wat ze er mee moeten doen!"
Zoenen
Voor verschillen in fatsoen hoef je
trouwens niet zo ver van huis te
gaan. vindt Tom. „Je ziet al een
groot verschil tussen Noord en
Zuid. Als een Noor en een Italiaan
naar elkaar toelopen dan staat de
Noor het eerste stil en zal zelfs een
paai- stappen terug doen als de Ita
liaan te dicht in zijn buurt komt.
Ik heb jaren in Frankrijk gewoond.
Daar is het heel gewoon om de hele
dag door iedereen een hand te ge
ven en zelfs uitgebreid te zoenen als
begroeting. Bij ons zouden ze al
gauw denken: wat moet die toch
van mij?"
Fatsoen kun je niet uit boekjes le
ren: „Dan krijgt het iets stoms en
stars. Beleefdheid en wellevend
heid zijn het belangrijkst. En als je
ergens vreemd bent moet je een
beetje terughoudend zijn. Niet ge
lijk iemand uitbundig op de schou
der slaan".
Want het blijken vooral de ver
trouwde gebaren te zijn die vaak
tot misverstanden leiden: „In som
mige landen betekent het wenken
van iemand juist dat die weg moet
gaan. Op je voorhoofd wijzen heeft
voor velen de betekenis heel slim te
zijn, terwijl die zelfde mensen juist
op de zijkant van hun hoofd wijzen
als ze vinden dat je niet goed snik
bent".
