DE TREURIGE
KLEURIGHEID
w,
Beveland B.V. C.J. Nouse
Kleuren van het
impressionisme
De blauwe regen van
Claude Monet
Zelf zaaien
Vincent van Gogh
George Seurat
Bewust kiezen
Dynamiek naar van
Gogh
Verfijning naar Seurat
Witte niode
Exotisch
Kleurenbeeld naar
Monet
Tijd voor het zaaiplan
e staan er gekleurd op met
onze tuinen en tuintjes. De door
natuurgoeroe Le Roy gepredikte
wildgroei van ongekultiveerde
planten ten spijt stijgt de omzet
van kultuurplanten nog steeds
aanzienlijk. Het grootste deel van
dat groeiend plantengebruik be
staat uit de zogenaamde eenjarige
perkplanten. Die eenjarige perk-
planten zijn in onze tuinen de
kleurmakers bij uitstek. Hartje
zomer puilen vele tuintjes uit van
de kleuren. Als in felgekleurde
neonreklames dringen de bonte
bloemen massa's zich in vooral
rood en geel aan ons op. Een ware
kleurenkakofonie die in toene
mende mate aanleiding is of in
ieder geval bijdraagt tot nog meer
neuroses van de nerveuze mens
heid der tachtiger jaren.
Vluchten in de natuur (zoals Le
Roy dat wil) kan niet meer. Maar
gelukkig heeft, om in zijn termi
nologie te blijven de Homo uni
versalis nog andere mogelijkhe
den. Vanuit de chaos der kleuren,
de fantasieloze schreeuwerigheid,
de nerveuze bonte onrust, kortom
de treurige kleurigheid ontstaat
als vanzelf het verlangen naar
orde en regelmaat, naar even
wicht en harmonie.
Er moet weer rust uit gaan van
onze tuinen. Onze gekwelde zie
len moeten zich weer kunnen la
ven aan een bron van harmo
nieuze kleurensymphoniën.
Nieuwe komposities moeten
overdacht worden. Bewuster zul
len we zoeken naar bij elkaar en
ons passende planten en bloem-
kleuren, ten einde onze dorst naar
rust en harmonie te kunnen stil
len.
In het zoeken naar andere moge
lijkheden, bij het overdenken van
die andere kleurenkomposities is
het wellicht wenselijk om ons nog
eens in het wezen van de kleuren
te verdiepen. Om weer in de leer
te gaan bij de schilders. Niemand
meer dan zij hebben zich inten
sief met kleur bezig gehouden.
Aan de wijze waarop zij met verf
op hun doeken kleurenkomposi
ties aanbrachten kunnen wij in
veel gevallen aanwijzingen ontle
nen voor het maken van kleuren
komposities met'bloemen. Vooral
de schilders van het impressio
nisme en het neo-impressionisme
lijken voor ons belangrijk. Met
name het werk en de theoriën van
Claude Monet, Vincent van
Gogh en George Seurat.
Zo'n honderd jaar geleden ont
stond in Frankrijk het impressio
nisme. De impressionistische
schilderkunst gaf niet langer de
feitelijke werkelijkheid weer
maar betekende het vastleggen,
weergeven van de zintuiglijke in
druk, gewaarwording, impressie
van de schilder. Claude Monet
was de voortrekker van dit im
pressionisme.
in zijn schilderijen verliezen de
konkrete dingen zich in een ge
meenschappelijke atmosfeer of
beweging. Vooral zijn latere wer
ken zijn nagenoeg uitsluitend
kleurige impressies. Geschakeer
de kleuren in beweging.
Behalve aan schilderen deed
Monet ook aan tuinieren. In het
dorpje Giverny bij Parijs legde hij
een inmiddels beroemde tuin
aan. Een watertuin met waterle
lies, Irissen, Blauwe regen en an
dere bloemen. Door die tuin liet
hij zich vaak inspireren. Een van
zijn bekendste werken in dit ver
band is "Blauwe regen". Dit
schilderij is een toonbeeld van
levendig harmonieus kleurge
bruik. De hoofdkleur is blauw
met allerlei fijne nuances van af
geleide kleuren als paars, violet,
roze en enkele spaarzame kon-
trastjes in oker-geel. Een kleur
gebruik zoals we dat in de tuin
met eenjarigen en vasteplanten
zouden kunnen toepassen.
kleurgebruik ontwikkelde hij een
theoretische basis die in een spe
ciale stippeltechniek het zoge
naamde pointillisme werd toege
past.
De kleuren van het spektrum, de
regenboogkleuren, gaf hij in een
kleurencirkel weer. In die kleuren
cirkel zijn de tegenover elkaar
staande kleuren komplementair.
Rood/groen, oranje/blauw en
geel/violet. Het gelijkwaardig sa
mengaan van kontrastkleuren of
koopgedrag dan wat we tot nu toe
gewend waren. Niet meer direkt
het tuincentrum oprijden en im
pulsief de zaden en/of plantjes
kopen van de kleurigst gepresen
teerde of leuk geprijsde perk
planten.
Nee, thuis in de tuin kijken en
overwegen wat wil ik, welk kleu
renbeeld, plantenarrangement,
wat past goed bij wat er al staat,
wat past goed bij mij, wat resul
teert in aardige effekten enzo
voorts. Pas als we weten wat we
willen kiezen we de erbij passen
de planten en kleuren.
Dat kiezen is vooral als we niet
zelf zaaien maar perkplanten
moeten kopen niet zonder pro
blemen. Het aangeboden sorti
ment perkplanten is klein en nog
afgestemd op de treurige kleurig
heid.
Vincent van Gogh "Tuintje te Arles
In die tijd leert ook Vincent van
Gogh het werk van de impressio
nisten kennen. Hij bewondert
hun werkwijze en kleurgebruik.
Aan zijn broer Theo schrijft hij in
1886: "Ik heb de impressionisten
gezien en ofschoon ik niet van de
groep ben, heb ik sommige van
de impressionisten zeer bewon
derd: Degas' naaktfiguur, Mo-
nets landschapik heb een serie
kleurstudies geschilderd, gewoon
bloemen, rode klaprozen, blauwe
korenbloemen en vergeetm ij niet
jes, witte en rode rozen, gele
chrysanten, waarbij ik de tegen
stelling zocht van blauw met
oranje, rood en groen, geel en
paars". (Verzamelde brieven deel
III).
Van Gogh schildert veel expres
siever dan Monet. Gebruikt meer
primaire kleuren in soms sterke
kontrasten. Blauw-paars en
goudgeel worden veel toegepast.
Harmonie in kontrast. Maar er is
ook poëtischer werk. Schilderijen
met zachte roze en blauwige tin
ten. De wijze waarop van Gogh
zijn kleuren gebruikt is bijzonder
instruktief. Bekijk in dit verband
vooral de volgende schilderijen
(of reprodukties) "Tuintjes te
Arles", Gezicht op Saintes Ma
ries", "Zaaier", "Caféterras bij
avond", "Souvenir de Mauve",
"De vlakte van La Crau met per
zikenboomgaard".
Seurat behoort tot de neo-im-
pressionisten. Hij verving de
spontane intuitieve - werkwijze
van de impressionisten door een
exakte, verstandelijke. Voor zijn
komplementaire kleuren bete
kent toch harmonie. De extremen
houden elkaar in evenwicht. Be
kijk in dit verband vooral van
Gogh's "Caféterras bij avond"
Goudgeel/blauwpaars.
In de kleurencirkel naast elkaar
liggen kleuren zijn harmonieus
omdat ze steeds een kleur ge
meenschappelijk hebben. Seurat
gebruikte voor zijn kleuren nage
noeg alleen primaire, ongemeng
de kleuren die hij in stipjes op het
doek zette. Doordat de aan
schouwer op afstand naar de
schilderijen kijkt ontstaat een
optische menging van die stippen
met soms heel bijzondere effek
ten. Seurat werkte zijn kleurent
heorie zeer gedetailleerd uit
waarbij behalve kleur ook toon
en lijn een belangrijke rol speel
de.
Samen met de wetenschapper
Charles Henry vervolmaakte hij
zijn theorie. Daarbij werden aan
kleuren ook stemminginterpreta
ties toegekend. Rood, oranje en
geel waren vrolijke kleuren.
Droef stemden groen paars en
blauw. Warm zijn de kleuren die
met de zon en vuur worden geas
socieerd: rood, oranje en geel.
Koud zijn de kleuren van de
nacht, paars, blauw en violet.
De warme kleuren zijn aktieve
kleuren, dringen zich sterk aan
ons op. Rood verkleint de ruimte,
oranje is agressief opwekkend en
geel is rustiger en vrolijk. De
koele kleuren zijn passief, lijken
zich van ons te verwijderen, wer
ken verruimend.
Het bewuster omgaan met kleur,
met bloemkleuren vergt een an
dere benadering, een ander
Het zaadsortiment is vele malen
groter. Daarmee kunnen we alle
kanten op. Wanneer we de mo
gelijkheden ten volle willen be
nutten zullen we daarom zelf
moeten zaaien.
Probeer mooie kombinaties sa
men te stellen, durf te experi
menteren. Om U op weg te hel
pen zullen we een paar mogelijk
heden schetsen.
stemmig kleurenbeeld. Let daar
bij ook op de verschillende hoog
ten en bedenk dat we van hoge
soorten minder nodig hebben
dan van lage soorten vooral van
de blauwen die we in grotere
groepen moeten aanplanten.
Van Gogh was in zijn kleur ge
bruik expressiever, dynamischer.
Hij gebruikte vaak de primaire
kontrastkleuren. Vanuit zijn wer
ken met kleuren kunnen we bij
voorbeeld denken aan sterke
kombinaties van blauw met geel.
Tussen een diep blauwe lage be
planting kunnen we groepjes ho
gere geel-oranje planten aan
planten. Zoals blauwe ageratum
of lobelia met gele afrikaantjes,
paarsblauwe heliotroop met
oranje leeuwebekken (Antirrhi
num Orange Pixie) of omgekeerd
een gele ondergrond of voor
grond met blauwe kontrasten.
Bijvoorbeeld gele pantoffeltjes-
plant met Salvia farinacae, gele
Petunia Brassband met ijzerkruid
Verbena rigida en dergelijke.
De stippeltechniek van Seurat
kunnen we in onze beplantings-
wijze proberen te vertalen door
intensief bepaalde kleurtjes door
elkaar te planten. Heel zorgvul
dig steeds dezelfde kleurtjes her
halen want anders wordt het toch
bont. Dicht tegen elkaar liggende
blauwen, violetten, roze met een
fijn kontrastje. Of steeds kon-
trastkleurtjes naast elkaar. Een
tamelijk moeilijke techniek die
echter tot heel verfijnde resulta
ten kan leiden.
Hiervoor hebben we ons door de
schilders laten inspireren. Na
tuurlijk zijn er uit het plantege-
bruik in de tuinaanleg nog andere
mogelijkheden bekend. Steeds
meer raken de witte tuinen in
zwang. Ook eenjarigen lenen zich
goed tot het samenstellen van
mooie wit-zilveren beplantingen.
Kombinaties met gipskruid, witte
lavatera, witte begonia, witte ibe-
ris, witte matricaria. witte anjert-
jes met wat grijs van cineraria en
enkele lichtroze of blauwe nuan
ces zijn vaak bijzonder fraai.
Wie niet de verfijning zoekt maar
hecht aan weelderig exotisme kan
ook bij de èenjarigen terecht. Wie
in zijn tuin associaties wil oproe
pen met het temperamentvolle
zuiden, gloedvolle kleuren en le
vendige vormen, kiest uit oranje
leeuwebekken, gazania, okergele
"Depe-'C wooTMcT-eaw*
Terugdenkend aan het schilderij
Blauwe regen van Monet, aan de
gescharkeerde kleuren in bewe
ging kiezen we op ons zaaipalet
voor de volgende kleuren: Veel
blauw, wat paars, violet, roze en
grijs, een snufje oker en geel.
In die kleuren kiezen we bijpas
sende soorten zoals blauwe age
ratum, lobelia en de blauwe salie
Salvia farinacae, paarsblauwe
heliotroop en ijzerkruid, grijze
cineraria, roze kattesnorren, Chi
nese anjertjes, petunia F1 hybride
en zomerazalea. zachtgele Petu
nia "Brassband" en okergele af
rikaantjes.
In passende verhoudingen kom-
bineren we deze soorten tot een
kokardebloemen, weelderige
Datura, merkwaardige kattes-
taarten, mooie kattesnorren, ta
baksplanten, vurige canna's en
dergelijke; probeert met warme
kleuren en exotische groeiwijzen
boeiende kombinaties samen te
stellen.
We hebben gezien dat er heel re
delijke alternatieven zijn voor de
treurige kleurigheid. Bewust kie
zen voor bepaalde kleuren in be
paalde kombinaties leidt tot een
rustgevende schoonheid. Het is
nu tijd om het zaaiplan op te ma
ken. Vele zaadkatalogi bieden
een ruime keus. Kies uw kleuren
en zaai Uw planten. Een kleurig
avontuur wacht U.
9
