Spanje bij EG, dat heeft z'n voor
en z'n tegen...
Voor Daniel Marean hoeft Spanje niet bij EG
AGRARISCHE STUDIEREIZEN
1982
WIE HARD WERKT, MAG
ZICH 00K ONTSPANNEN
Griekenland heeft
meer appelen
uitgevoerd
Gestegen uitvoer
groenten en fruit
Op 28 juli 1977 heeft de Spaanse re
gering bij de Raad van de Europese
Gemeenschappen het verzoek inge
diend om toetreding tot de EG. An
derhalfjaar later zette de Europese
Commissie, het dagelijks bestuur van
de EG, het sein op groen voor de
Raad om onderhandelingen te be
ginnen. Geadviseerd werd een pe
riode van zeven tot tien jaar te ne
men voor wederzijdse aanpassing.
Als start wordt nu gedacht aan 1 ja
nuari 1983.
Het positieve advies van de Com
missie volgde nadat het Spaanse
parlement op 31 oktober 1978 een
nieuwe grondwet had aanvaard.
Daarmee werd de demokratie her
steld en individuele vrijheden er
kend. Volgens het Verdrag van Ro
me, de grondslag van de EG, waren
toen de politieke bezwaren tegen de
toetreding opgeruimd. De Europese
Commissie meldde in het advies aan
de Raad dat alle in het Spaanse par
lement vertegenwoordigde politieke
partijen, sociale partners en de ge
hele bevolking voor het lidmaat
schap van de EG zijn.
De aansluiting van Spanje bij de EG
zal allesbehalve gemakkelijk zijn.
Het verschil in ekonomische ontwik
keling is daarvoor te groot. Het pro
bleem van de (verborgen) werkloos
heid is er nog nijpender dan bij ons.
Voor de energievoorziening is men
er verhoudingsgewijs nog meer van
import afhankelijk dan in de huidige
EG. Er zal alles aan gedaan moeten
worden om deze verschillen te ver
kleinen. Om de ekonomische ont
wikkeling van Spanje te bevorderen
zal het nodig zijn dat de "rijkere"
landen financiële hulp bieden. Dit
betekent dat vanuit de Brusselse pot
in verhouding minder naar het
noorden zal vloeien en meer naar het
zuiden.
Gezien de toch nog lage arbeidskos
ten kan Spanje een belangrijke kon-
kurrent worden op de EG-markt; dit
geldt zowel voor industriële als voor
agrarische produkten. Spanje zou
best de groenteman van Europa
kunnen worden. Tuinders in de hui
dige EG zijn daarover - terecht - zeer
bezorgd. De Europese Commissie
heeft daarom voorgesteld gedurende
een voldoende lange overgangspe
riode bepaalde maatregelen toe te
passen, waardoor de bestaande
prijsverschillen geleidelijk kunnen
worden weggewerkt en de prijsvor
ming op de EG-markten in zo gering
mogelijke mate wordt beïnvloed.
Spanje is exporteur van groenten en
fruit, olijfolie, rijst, tarwe en wijn. De
produktie daarvan gaat de binnen
landse behoefte te boven. In totaliteit
is het land evenwel een belangrijke
importeur van agrarische produkten.
Er is een groeiende behoefte aan
voergranen en plantaardige eiwitten
en in mindere mate aan vlees en zui-
velprodukten. Door de rampzalige
gevolgen van de droogte is de im
portbehoefte nog toegenomen. Een
lange overgangsperiode is eveneens
nodig om de binnenlandse produktie
in zwakkere sektoren, zoals bijvoor
beeld de zuivel, te beschermen tegen
de veel efficiënter producerende
Noordeuropese landen.
De ekonomische ontwikkeling van
Spanje kan voor de EG als resultaat
een belangrijke vergroting van af
zetmogelijkheden hebben. Het land
telt zo'n 36 miljoen konsumenten.
Spanjes toekomst zal de Europese
Gemeenschap extra mogelijkheden
bieden voor de handel met Zuid- en
Midden-Amerika. Spanje heeft tra
ditionele banden met dit overwe
gend Spaanssprekende werelddeel.
Ten slotte zij er op gewezen dat een
verdere uitbreiding van de EG on
getwijfeld zal leiden tot nog moeiza
mer besluitvorming in de Europese
Commissie. Raad van Ministers en
Europese top.
De jonge Spaanse boer Daniel Marean met zijn vader die alleen nog lichte
karweitjes opknapt.
Daniel Marean is een jonge boer in
Licinena nabij Zaragoza in het noor
doosten van Spanje, achter de Pyre
neeën. Hij heeft een zwaar hoofd
over de toekomst als zijn land lid
wordt van de Europese Gemeen
schap. "De toetreding tot de EG is
een politieke zaak. Voor ons als boe
ren, werkend op deze slechte gron
den, zal het grote moeilijkheden ve
roorzaken. Wij kampen hier met veel
te lage produkties om te kunnen
konkurreren met de kollega's in het
noorden van Europa". Voor Daniel
Marean hoeft Spanje dus niet bij de
EG. Enig voordeel ziet hij misschien
nog voor de schapenhouderij. Zelf
heeft hij ruim vijfhonderd van die
wollige viervoeters. Daniel is niet de
enige boer die zo denkt. Dat bleek
ons uit gesprekken met een aantal
Spaanse boeren rond Zaragoza.
Daniel Marean is één van de ruim
anderhalf miljoen boeren en tuin
ders op het Spaanse Iberisch schie
reiland. Zelfbewust, goed gesneden
van de tongriem, met gebaren zijn
woorden kracht bijzettend, is hij een
echte Spanjaard. Om hem een re
presentant van de Spaanse boer te
noemen gaat te ver. Dè Spaanse boer
bestaat niet. Daarvoor zijn verschil
len en tegenstellingen binnen de
agrarische sektor te groot. De land
arbeider - soms met een lapje grond
- en de grootgrondbezitter met dui
zenden hektaren land behoren bei
den tot de boerenstand. Meer dan de
helft van de bedrijven is kleiner dan
5 ha. Daarentegen zijn er 5.045 be
drijven (dit is 0,3%) van meer dan
1000 ha, die zich uitstrekken over
ongeveer 27% van het totale land
bouwareaal.
Totaal werken er zo'n tweeëneenhalf
miljoen mensen in land- en tuin
bouw. Dat is een vijfde deel van de
beroepsbevolking. (Ter vergelijking:
in ons land werkt minder dan 5% \*an
de beroepsbevolking in de agrarische
sektor).
Droog en stoffig
Spanje is een groot land met enorme
klimaatsverschillen. Het binnenland
kent warme, hete, stoffige zomers en
koude winters. "Drie maanden win
ter en negen maanden hel", zo om
schrijft de Castiliaan uit de streek
rond Madrid het klimaat, waaraan
hij is blootgesteld. De noordelijke
kuststreek langs de Atlantische
Oceaan wordt gekenmerkt door gro
te regenval, verdeeld over alle jaar
getijden.
De streek rond Zaragoza - gelegen in
het bekken van de rivier de Ebro - is
daarentegen zeer droog. Gemiddeld
meet men er minder dan 350 mm
neerslag per jaar. Dat is het gebied
waar Daniel Marean boert. Hij heeft
er 250 ha land, waarvan dooreenge-
nomen minstens een tiende deel
braak ligt. Hij bereikt er een top-op-
brengst van bijvoorbeeld 2000 kg
gerst per ha. Bevloeien of beregenen
van het land is niet mogelijk. Zo be
zien betekent 250 ha land in eigen
dom in Spanje wel iets anders dan in
Nederland het geval zou zijn.
Volgens Daniel Marean is zijn land
wel vruchtbaar, maar als de regen het
laat afweten.... dan ga je toch zeker
geen kunstmest strooien. Hij ver
bouwt de gerst deels als veevoer voor
zijn schapen - hij rekent gemiddeld
100 kg gerst per schaap nodig te
hebben - deels voor verkoop aan de
plaatselijke koöperatie. Verder ver
bouwt hij 12 ha zaaitarwe. De rege
ring in Madrid heeft de verbouw van
grondstoffen voor veevoer de laatste
twintig jaar aangemoedigd. Sinds
1950 is het gerstareaal verdubbeld tot
3,5 miljoen ha in 1980, terwijl het
tarwe-areaal is verminderd van ruim
4 miljoen ha tot 2,7 miljoen ha.
Werklozen en schapen
Daniel werkt samen met een broer,
terwijl vader Marean zo nu en dan
een handje helpt. Voor hun schaaps
kudde en 30 geiten hebben zij een
herder in dienst. Vooral op de schrale
gronden is de schapenhouderij van
betekenis in Spanje. Na toetreding
tot de EG zal ruim een kwart van de
totale Europese schaapskudde in
Spanje grazen.
Toen wij begin april met Daniel
spraken was het grootste deel van
zijn schaapskudde in de bergen. In
voorgaande jaren had de kudde ge
graasd op de "gemeenschappelijke
grond", toebehorend aan de over
heid. Nu was dat niet het geval, want
volgens Daniel komen er te veel
schapen. De oorzaak daarvan is de
almaar groter wordende werkloos
heid; meer mensen gaan schapen
houden om toch maar brood op de
plank te krijgen. Zodoende is over
het gebruik van de gemeenschaps-
grond onenigheid ontstaan en heeft
Daniel 40 ha bergland elders ge
huurd voor zijn kudde.
Politici beloven
Na Franco's dood is niet alleen een
politiek demokratiseringsproces be
gonnen, maar heeft ook het zaken
leven meer armslag gekregen. De
handel met het buitenland heeft rui
mere mogelijkheden gekregen. Het
staatsapparaat is minder knellend
geworden, al is de bemoeienis van de
overheid nog altijd groot. Voor de
Spaanse boeren betekent deze libe
ralisering dat zij hun belangenbe
hartiging op nieuwe leest moeten
schoeien.
De export van appelen uit Grieken
land is in het nu lopende seizoen heel
wat groter geweest dan in het vorige.
Anders dan in de meeste andere
EEG-lidstaten hebben de Griekse
telers een appelproduktie behaald
die groter was dan in 1980. In totaal
bedroeg deze nl. 300.000 ton, 15%
meer.
De Griekse export heeft goed kun
nen profiteren van de kleinere
EEG-oogst. Tot 3 maart j.l. werden
nl. ruim 37.000 ton appelen uitge
voerd tegen krap 19.000 ton vorig
seizoen. De voornaamste afnemers
binnen de EEG waren Italië met
10.500 ton en West-Duitsland (7.500
ton). KLeinere hoeveelheden gingen
naar Frankrijk (2.500 ton), Neder
land (1.500 ton) en Engeland (1.200
ton). Naar het Midden-Oosten ging
ruim 10.000 ton.
Dat er voor standsorganisaties een
taak is weggelegd is duidelijk: de
bedrijfsstructuur is klein en versnip
perd en het inkomen in de landbouw
ligt op ongeveer de helft van hel
EG-gemiddelde en is een derde lager
dan dat van de industrie in Spanje.
Alleen al met het oog op toetreding
tot de EG hebben de Spaanse boeren
een eigen organisatie nodig. Daniel
Marean is daar nog niet zo van
overtuigd. "De belangenbehartiging
gaat via de politieke partijen", zegt
hij. "En wij weten dat zij veel belo
ven, maar weinig doen". Hem staat
niet voor ogen hoe een eigen boeren-
organisatie daar verandering in zou
kunnen brengen. Hij is lid van de
koöperatie, daar liggen duidelijk zijn
zakelijke belangen. Aldus Daniel.
Hoe pril de opbouw van de boeren-
organisatie nog is - vanuit de
hootdstal Madrid wordt er wel de
gelijk aan gewerkt - blijkt o.a. uit
Daniels opmerking dat hij misschien
in zijn eigen dorp één boer kent die al
lid is van een standsorganisatie. Da
niel Marean is zover nog niet.
Van alle boeren - landarbeider tot
groot grondbezitter - is nog maar 12%
lid van een standsorganisatie. Een
hoopvol teken is dat vooral de orga
nisatie van jonge boeren zich goed
ontwikkelt en eigenlijk de belang
rijkste is van de vijf organisaties
achter de Pyreneeën.
De uitvoer van verse groenten uit
Nederland is gestegen van bijna 1.46
miljard kg in 1980 tot bijna 1,52 mil
jard kg in 1982. De uitvoerwaarde
steeg van 2.0 miljard tot 2,26
miljard.
De belangrijkste exportprodukten
waren konsumptieuien, sjalotten en
knoflook met 436.000 ton (422.000);
tomaten met 374.000 ton (357.000)
en komkommers met 225.000 ton
(234.000).
Met afstand de grootste afnemer was
Duitsland met 841.000 ton (865.000)
ter waarde van 1,34 miljard (1,25).
Groot-Brittannië kwam op de twee
de plaats met 211.000 ton (188.000)
ter waarde van 354 miljoen (292).
De uitvoer van vers fruit steeg van
227.000 ton tot 243.000 ton waarbij
de waarde toenam van 314 tot
401 miljoen.
De uitvoer van appelen nam toe van
160.000 ton tot 171.000 ton terwijl die
van peren gelijk bleef met 52.000 ton.
Tien jaar "agrarische studiereizen" - gun uzelf in dit
tweede lustrum jaar een reis naar het buitenland
Nadat de eerste reizigers enthousiast zijn teruggekeerd uit TUNES1E
en PARIJS, biedt het seizoen 1982 o.m. nog de volgende reizen:
OOSTENRIJK, 18 - 27 juni, 10-daagse busreis, verblijf in Zeil am See
ENGELAND, 2 - 10 juli, 9-daagse bus/bootreis, verblijf in Chelten
ham. de Cotswolds
SAUERLAND, 14 - 17 juli, 4-daagse busreis naar Winterberg in
Hoch-Sauerland
CANADA, 20 juli - 7 augustus, 19 daagse vliegreis naar Toronto. On
tario en rondreis naar Montreal. Quebec enz.
LENINGRAD EN MOSKOU, 4 -14 augustus, 11-daagse vliegreis naar
twee zéér bijzondere steden met toch ook een agrarisch programma
LUXEMBURG, 16 - 20 augustus, 5-daagse busreis naar Echternach-
"Klein Zwitserland"
SCHOTLAND, 18 - 27 augustus, 10-daagse bus/ bootreis, rondreis
door Schotland-op-z'n-mooist!
ZWITSERLAND, 20 - 29 augustus, 10-daagse busreis, verblijf in Bea-
tenberg bij Interlaken
ELZAS/VOGEZEN, 30 augustus - 4 september, 6-daagse busreis naar
Ostheim bij Colmar
INDONESIË, 3 - 27 september, 24-daagse reis rechtstreeks naar het
land van bestemming
MOEZELDAL, 25 - 29 september, 5-daagse busreis, verblijf in Alf
GRIEKENLAND-KRETA, 8 - 15 oktoberm 8-daagse vliegreis, verblijf
in Heraklion
WENEN, 27 - 31 oktober, 5-daagse vliegreis, operette, Wiener Sanger
Knaben. Spaanse Rijschool, agrarische programma
1983: KENYA, 2e helft januari, (safari-)rondreis en agrarisch pro
gramma.
Voor aanmelding of nader overleg kunt u bellen naar het sekretariaat
van Agrarische Studiereizen, mevrouw L. Deumer, telefoon: 085 -
512087 of met de heer Sinke te Goes, tel. 01100 - 21010.
17
