Chandor
Neemt psychische spanning bij
grotere bedrijven niet toe?
Mogelijke stop in groei
melkpoederberg
Herinneringen III pundenbergh
EG-Landbouwbeleid wel ombuigén
maar niet aantasten
y
nu in prijs
verlaagd
Ir. Ade Zeeuw:
Minister Braks pleit
voor wederzijds respekt
in handelsbesprekingen
Toen eindjaren zeventig door de L.H. en het IMAG initiatieven werden
genomen voor onderzoek naar de psychische belasting van melkvee
houders, was er alle reden voor dergelijk onderzoek. De veranderingen
die zich na de tweede wereldoorlog voltrokken in de struktuur van de
Nederlandse melkveehouderij waren ongekend groot. Melkveehoude
rijbedrijven namen in 20 jaar tijd gemiddeld vier maal in omvang toe.
De snelheid in toename en verfijning
van arbeidsproduktiviteit verhogen
de technologie waarmee dit proces
van schaalvergroting gepaard ging.
kent eveneens zijn weerga in de ge
schiedenis niet. Ook in sociaal maat
schappelijk opzicht waren de gevol
gen ongekend. In één generatie tijd
vloeide meer dan de helft van de be
roepsbevolking af. Er begon bij be-
leidmakende instanties geleidelijk
enige zorg te ontstaan m.b.t. de
menselijke kant van dit vernieu
wingsproces. Waren de bedrijven
nog wel op menselijke maat? Groei
de de bedrijfsontwikkeling niet te
zeer weg van de mens met zijn spe
cifieke .vermogens en behoeften?
Waren zo langzamerhand niet de
grenzen bereikt van belastbaarheid
en aanpassingsvermogen van indivi
duele melkveehouder?
Er is op grond van de onderzoeks
uitkomsten weinig rden om aan te
nemen dat met het proces van
schaalvergroting de spanningen op
melkveehouderij bedrijven zijn toe
genomen. Op grote bedrijven zijn
niet meer spanningen geregistreerd
dan op kleine bedrijven. Ook als men
kijkt naar de toename van de be
drijfsontwikkeling - de snelheid
waarmee een bedrijf zich heeft ont
wikkeld in de afgelopen jaren - is er
weinig reden om aan te nemen dat er
meer spanningen voorkomen op be
drijven die in de afgelopen jaren
sterk in omvang zijn toegenomen.
Tenslotte blijkt ook dat de psychi
sche belasting van de veehouders,
vergeleken met beroepsgroepen bui
ten de landbouw, niet bovenmatig
hoog is.
Met betrekking tot het voorgaande is
de arbeidsbezetting wel van belang
gebleken. Als de arbeidsbezetting
niet goed afgestemd is op de be-
drijfsgrootte gaat dit met extra span
ningen gepaard. Dit geldt zowel voor
bedrijven waar te veel werk op de
schouders van één man terecht komt
als voor bedrijven waar relatief veel
manuren per koe gemaakt worden.
Dit laatste zie je veel op bedrijven
waar vrouw en/of kinderen regel
matig (meer dan 25 uur per week)
meewerken. Verder blijkt ten aan
zien van meermansbedrijven dat het
van belang is een onderscheid te
"Een kritische analyse van het ge
meenschappelijke landbouwbeleid is
op zijn plaats. Enerzijds in verband
met de gevolgen ervan voor de pro
blemen waarmee de Derde Wereld te
kampen heeft en anderzijds omdat de
financiële lasten ervan tot een
onaanvaardbaar niveau zijn gestegen.
Oplossingen mogen niet woröen ge
zocht in maatregelen die het de Der
de Wereld moeilijker maken de eigen
voedselvoorziening te verbeteren".
Een en ander zei ir. A. de Zeeuw,
direkteur-generaal Landbouw en
Voedselvoorziening van het ministe
rie van landbouw en visserij op 30
september j.l. tijdens de opening van
een symposium ter gelegenheid van
het 21ste lustrum van de Wageningse
Studentenvereniging CERES.
De direkteur-generaal vindt het geen
goed uitgangspunt, de balans bij
voorbaat te laten doorslaan naar de
belangen van de boeren in de Derde
Wereld, ook al zijn die voor het me
rendeel armen: "Een handelsbeleid
is geen instrument tot inkomensver-
ir. A. de Zeeuw
deling, daarvoor is het te grof. Een
beter funktioneren van de wereld
markt zal evenwel zijn weerslag
hebben op de inkomens. Daarbij
geldt binnen de EG dat de inko
mensverdeling tussen landbouw en
niet-landbouw een belangrijke
toetssteen dient te zijn voor ver
nieuwd beleid".
Een handelsoorlog tussen de Vere
nigde Staten en de Europese Ge
meenschap zal ook de wederzijdse
betrekkinge op andere terreinen aan
tasten. Bovendien kunnen geen van
beiden de financiële gevolgen van
zo'n konflikt verdragen. Elke verdere
beperking van de internationale han
del, in het bijzonder van agrarische
produkten, zal leiden tot een onge
kende ekonomische krisis. Het is
daarom wezenlijk voor de diskussie,
dat er een wederzijds respekt is voor
eikaars standpunten.
Dit o.m. zei minister ir. G. Braks bij
de opening van een bijeenkomst van
de Stichting Amerika-Europese Ge
meenschap (AECA) op 4 oktober j.l.
te Den Haag.
In de Europese Gemeenschap liggen
de prijzen voor agrarische produkten
hoger dan op de wereldmarkt.
Daarom breng de Gemeenschap de
prijzen van een aantal produkten,
maken naar vreemde arbeidskrach
ten en kinderen die als partner mee
werken. Op bedrijven waar de kin
deren als partner meewerken blijven
spanningen en problemen achterwe
ge
Werkzaamheden met een hoge be
lasting (in termen van informatie-
verwerken, beslissingen nemen) zijn
werkzaamheden die zich kenmerken
door de aanwezigheid tijdsdruk bij
de werkuitvoering en onzekerheid
over het resultaat. Voorbeelden
hiervan zijn beregening, zomerstal-
voedering, gezondheidszorg en
voortplanting en het melken. Oplos
singen moeten worden gezocht in
snellere en betere informatie over
voortgang en het resultaat of auto
matisering. De veehouders noemen
als belangrijkste knelpunten de fi-
nancieel-ekonomische positie, de
bedrijfsopvolging en de beperkte
hoeveelheid vrije tijd.
De resultaten van beide onderzoe
ken zullen in het kader van een stu
diedag van de Nederlandse Vereni
ging Techniek in de Landbouw op 28
oktober a.s. te Wageningen worden
gepresenteerd. Aanvraag van een
uitnodiging is nog mogelijk via tele
foonnummer 08370 - 19119.
Volgens direkteur Kommer van de Koöperatieve Landbouwvereniging
Zuid-Oost Nederland in Eindhoven is het niet ondenkbaar dat door de
toenemende vraag naar gedenatureerde melkpoeder de groei van de
melkpoederberg tot staan zal komen.
Door de stijgende prijzen van plant
aardige grondstoffen is er vanuit de
mengvoederindustrie een toenemen
de vraag naar gedenatureerde (voor
menselijke konsumptie ongeschikt
gemaakte) melkpoeder. De laatste
drie maanden zijn de prijzen van
plantaardige grondstoffen gestegen
door een verminderde oogst in de
teelt gebieden. In Brazilië is de soja-
oogst tegengevallen door een teveel
aan regen. In de Verenigde Staten is
het afgelopen seizoen minder soja en
graan verbouwd door een regerings
programma dat braakligging be
loond. Door de hete droge zomer in
de grote graangebieden is bovendien
de graanoogst tegengevallen. Ten
slotte werkt de handel in Amerika
prijsopdrijvend, doordat produkt
wordt vastgehouden. De afgelopen
drie maanden is hierdoor de prijs van
sojaschroot met bijna vijfentwintig
procent gestegen. De bereidheid van
de veevoederindustrie om hogere
prijzen te betalen voor alternatieve
T T T T T DOOR
O TE WEMELDINGE
inklusief granen, in overeenstem
ming met de wereldmarktprijzen via
restituties. Voor de Amerikanen is
dit een doorn in het vlees. Minister
Braks zei te geloven dat, met de op
lossing van het probleem van de
granen en graanvervangers, een van
de belangrijkste problemen in de re
latie EG-VS zou zijn verdwenen.
Voor minister Braks is een vergelijk
baar beleid op landbouwgebied een
voorwaarde bij het vinden van een
oplossing voor de handelsproblemen
tussen de Verenigde Staten en de
Europese Gemeenschap. Hij zei te
hopen dat in de loop van de diskus-
sies het thema van de bijeenkomst
"Koersen we naar een konflikt?",
zou veranderen in het antwoord:
"We koersen naar samenwerking".
Advertentie I.M".
maakt inzaai van groenbemesters
en graszaad mogelijk.
Al deze uitbreidingen waren
noodig, door de ontwikkeling van
het scheepvaartverkeer, want er
was voortdurend toename in aan
tal en in grootte der doorvarende
binnenschepen. Vooral 't scheep
vaartverkeer tusschen Antwerpen
en den Rijn droeg hiertoe bij.
Voor het drukke verkeer is het
kanaal over de geheele lengte te
smal en zijn de bruggen te ladg. In
de toekomst zal ook hierin wel
geheel of ten deele worden voor
zien.
Na de opening van het kanaal
werd werk gemaakt van het
denkbeeld door het Kreekrak een
dam te leggen met het doel eerst
Zuid-Beveland aan het spoor
wegnet aan te sluiten. De dam
werd zonder verhindering gelegd
en de spoorweg doorgetrokken
naar Goes.
Nu moest nog de afdamming van
het Sloe volgen. Dit water was
veel dieper dan het Kreekrak en
met zorg werd naar den uitslag
van een poging tot afsluiting uit
gezien. Gunstig weer en een wak
kere aannemer werkten samen en
in korten tijd kwam de verbinding
van twee Zeeuwsche eilanden tot
stand. Zuid-Beveland en Walche
ren waren nu schiereilanden ge
worden en een paar jaren later
reed de spoortrein via Middel
burg, Zeelands hoofdstad, door
naar Vlissingen.
Van laatstgenoemde .stad had
men groote verwachtingen. Zij ligt
dicht bij de Noordzee, zij kreeg
mooie havenwerken en het nim
mer dichtvriezen van de haven gaf
goede hoop, dat Vlissingen spoe
dig een wereldhavenstad zou
worden en een ernstige concur
rent van Antwerpen. Tot heden is
die hoop niet vervuld en van de
verwachting is slechts een gedeel
te werkelijkheid geworden. De -
wellicht nabije - toekomst kan
voor deze oude Zeeuwsche stad
echter nog schitterende vooruit
gang en belangrijke verbetering in
haar welvaart brengen.
Eerst na het einde der middeleeu
wen kan er sprake zijn van een
volksaard der Zeeuwen. De af
komst van verschillende zijden te
land en te zee veroorzaakte een
bloedmenging, die ver van een
voudig is. Later hebben Fransche
réfugiés het nog wat ingewikkel
der gemaakt. Ook joden uit
Spanje en Portugal en later uit
Polen en omgeving hebben zich
hier gevestigd, maar voor dat ou
de volk schijnt Zeeland niet aan
trekkelijk en op de bloedmenging
heeft het al heel weinig invloed
gehad.
De genoemde bloedmenging is
zoo innig, dat uitersten hier wei
nig voorkomen, koolzwart haar
met donkere huidskleur komt hier
weinig voor, maar ook de echt
blonden met licht blauwe oogen
zijn zeldzaam. Er zijn hier men-
schen met licht blond haar en
donkere bruine oogen, en anderen
met bruin haar en blauwe oogen,
en deze verschillen komen voor
bij kinderen van dezelfde ouders.
Zoo is het ook ongeveer met den
volksaard. Wanneer de Zeeuwen
al de goede eigenschappen der
oorspronkelijke volken, die door
verhuizing Zeeuwen geworden
zijn, hadden behouden, dan wa
ren wij het beste volk der aarde.
Alzoo is ongeveer het volkskarak
ter of de volksaard. Niets men-
schelijks is er vreemd aan, maar
de uitersten ontbreken ook hier.
Dat beteekent geen zwakheid of
slapheid maar gematigdheid.
"Goed rond goed Zeeuwsch" is 'n
bekend spreekwoord en de ge
middelde Zeeuw beantwoordt
daaraan vrij goed. Kenmerkend
zijn de gastvrijheid en de hulp
vaardigheid voor vreemdelingen.
Bij volken, die in afzondering
leven, is deze gastvrijheid vol
strekt noodig en ook na de ophef
fing der afzondering blijft deze
trek van den volksaard bestaan.
Zoo ook in Zeeland en al zal een
enkele maal het optreden der
jeugd daaraan doen twijfelen, dan
bedenke men daarbij dat de kin
deren nog geen volwaardige
Zeeuwen zijn.
Er heerscht hier ook een sterk
sprekende zin voor persoonlijke
vrijheid. Dit is toe te schrijven aan
den langen tijd dat hier meer vrij
heid was dan elders, het is in den
Zeeuw vastgegroeid. Hij schikt
zich niet gemakkelijk onder
dwang, al zijn de maatregelen i.
zijn belang. Daardoor is hij ook
niet zoo geschikt voor coöperatie
als voor hem wel wenschelijk is.
Maar dat bezwaar is ook elders in
Nederland waargenomen!
De Zeeuw heeft veel gevoel vo<?r
orde en regel en hij houdt lang
vast aan oude gewoonten en ge
bruiken, maar als het moet, neemt
hij toch het nieuwe wel aan.
Hij is zeer gehecht aan zijn land,
hij verlaat het noode en het ver
langen om terug te komen, blijft
lang bestaan. Deze gehechtheid
vindt men in den regel bij volken,
die een gemakkelijk verkeer met
anderen missen, en het is heel
duidelijk dat deze eigenschap ook
hier veel minder merkbaar is nu
het reizen vergemakkelijkt is en
het verkeer toegenomen. De tijd
schijnt niet meer verre, dat ook de
Zeeuw echte wereldburger zal.
zijn.
Er zou over den Zeeuwschen aard
grondstoffen is hierdoor toegeno
men.
Bij de interventieburo's wordt inge
schreven voor grotere hoeveelheden
dan voorheen het geval was en de
prijzen die daarvoor betaald worden
zijn hoger. Door deze hogere prijs
wórdt het verschil tussen de inter
ventieprijs en de "gunningsprijzen"
bij de interventieburo's kleiner,
waardoor ook de aanslag die hier
voor op de E.G.-pot gedaan moet
worden kleiner wordt. Uiteindelijk
wordt de denaturatie gefinancierd
uit de medeverantwoordelijkheids
heffing die door de veehouders
wordt betaald.
Overigens lopen de prijzen van de
mengvoeders met enige vertraging
achter die van de grondstoffen aan,
omdat nog eerder gekochte grond
stoffen worden verwerkt. De prijs
stijging van de grondstoffen worden
daardoor geleidelijk over een be
paalde periode in het mengvoer
doorberekend. L. Tholhuvzen
nog veel moois en goeds te zeggen
zijn, maar als rasechte Zeeuw, wil
ik mij hier in bescheidenheid ma
tigen. En om er iets kwaads van te
zeggen, daarvoor heb ook ik mijn
geboorteland te lief!
Er zijn ook nog kenmerkende
verschillen in den volksaard der
districten van Zeeland., Geschei
den door breede stroomen, had
elk eiland zijn eigen volkseige
naardigheden en de volksaard
had er een eigen ontwikkeling en
natuurlijken groei, evenals de
kleederdrachten, die nu aan het
verdwijnen zijn, en die toch onze
mooie vrouwen zoo goed stonden
en, voor zooveel zij er nog zijn,
algemeen bewondering wekken.
Zullen al deze dingen spoedig tot
den volmaakt verleden tijd be-
hooren? en zal men dan niets
meer van den Zeeuw kunnen zeg
gen dan van ieder ander, die tot
het blanke menschenras behoort?
Men meent wel eens dat vroeger
de Zeeuwen moreel veel hooger
stonden dan nu en dat de zeden en
gewoonten eenvoudiger en zui
verder waren dan in onzen tijd. Ik
heb daarvoor geen goeden grond
gevonden. Eenvoudiger waren de
zeden wel, maar zuiverder zeker
niet. Ik zie daarvoor 200 a 150 jaar
terug. Er werd vroeger in Zèeland
zeer veel bier en veel sterken
drank, vooral jenever, gedronken;
men gebruikte veelal jenever met
stroop, of met een aftreksel van
citroen of oranjeschillen, ook wel
van zwarte bessen. De echte lief
hebbers dronken klare. De glazen
waren groot en van een mij be
kend dorp werd gezegd, dat ze je
never uit den trekpot dronken. De
drinkgewoonte was algemeen
voor wie het betalen kon, bijna
alle boeren en welgestelde burgers
en ambachtslieden dronken be
halve bier nog een stevigen borrel.
Bij alle gelegenheden kwam de
borrel te pas o.a. bij het werk, bij
visites, bij feesten en ook bij be
grafenissen werd de borrel niet
gemist. Volslagen dronkaards
kwamen veel voor. De arbeiders
verdienden te weinig om van hun
schamel loon iets voor den drank
uit te geven, maar iedere gelegen
heid voor een gratis borrel werd
gezocht en waargenomen. Als ge
volg van het algemeene drankge
bruik en het vele misbruik was het
met de huwelijkstrouw niet zooals
het behoorde. Het was niet zoo
algemeen als het drinken^ maar
het kwam veel voor, dat getrouw
de mannen te gemeenzaam om
gingen met andere vrouwen. De
armoede der arbeiders werkte er
toe mede, dat de vrouwen zich
leenden voor deze verkeerde ver
houdingen.
(wordt vervolgd)
21 .oktober 1983
