Kwaliteit SEV staat onder druk
Sterke groei in bd
en eko landbouw
Terugblik knolselderij-
seizoen 1989/90
Open dag Werkend Trekpaard weer succesvol
Varekamp bij diploma-uitreiking SEV
Hogere arbeidsopbrengst dan op gangbare bedrijven
De open dag die de stichting Het
Werkend Trekpaard Zeeland af
gelopen zaterdag heeft gehouden
heeft wederom flink wat bekijks
getrokken. De heer Rien Mol uit
Waarde, één van de zes bedrijven
die meedeed aan de open dag,
schat dat er zo'n 60 mensen zijn
geweest, "zeker net zoveel als
voorgaande keren". Hij denkt dat
veel mensen een kijkje zijn ko
men nemen omdat in deze tijd
van het jaar de jonge veulens in
de wei lopen. De mensen komen
soms van ver uit het land hier
naar toe, en iedereen vindt het
werken met paarden prachtig om
te zien.
Bij Mol was op de open dag een
buurjongen met de Nichelson
harkkeerder luzerne aan het ke
ren. Luzerne kan niet met een ge
wone schudmachine (die ook in
het hooi wordt gebruikt) bewerkt
worden, omdat dan alle blad van
de plant zou worden geslagen,
legt Mol uit. De luzerne is afgelo
pen maandag "op strepen gere
den" en daarna geruiterd. Na ca.
14 dagen wordt het gewas geperst
en in de schuur gereden. Het
wordt deze winter gevoerd aan de
Cees Mol aan het suikerbieten schoffelen.
paarden. Mol bewerkt ca. 1 ha lu
zerne op deze manier, hij teelt
ook luzerne die door de firma
Timmerman uit Kortgene be
werkt en gedroogd wordt.
Zoon Cees Mol was zaterdag een
perceel suikerbieten met de Smot-
zer schoffelmachine onkruidvrij
aan het maken. De bezoekers lie-
Frans Koster keert de luzerne op het bedrijf van Mol te Waarde.
pen helemaal met hem mee tot
achter in het land. Bij het schof
felen van de kopakker moest het
paard wenden in een perceel win
tertarwe. Het dier nam de gelegen
heid te baat om snel even een
paar happen van het malse gewas
naar binnen te werken. Een be
zoeker merkte op dat zo'n paard
toch goedkoper is dan een trek
ker. 'Je hoeft niet eens naar huis
om te tanken, dat gebeurt onder
het werk..."
Ook als het geen open dag is
heerst er op het bedrijf van Mol
een grote bedrijvigheid. "Drie
scholieren uit Krabbendijke zijn
hier altijd als ze vrij zijn'' vertelt
Mol. "Zij helpen ook wel mee bij
het verrichten van eenvoudige
werkzaamheden. Anderen zitten
liever op de trekker, maar zij vin
den het werken met paarden juist
leuk. Ook uit de buurtkomt de
jeugd nogal eens een handje
toesteken. Degene die op de open
dag de luzerne keerde (Frans
Koster) komt hier al vanaf zijn
vijfde jaar. Toen deze week om
drie uur 's nachts een veulen werd
geboren was hij er ook. Op zijn
verzoek hebben we hem opgebeld
toen het zover was."
De SEV-er krijgt met steeds ingewikkelder problemen te maken. De
voorlichter heeft een breed takenpakket, waarvoor een erg hoge inzet
wordt gevraagd. De kwaliteit van de SEV staat wat onder druk. Dit
zei KNLC-voorzitter Varekamp bij de uitreiking van het diploma ba-
siskursus aan nieuwe voorlichters op 18 mei.
"De bestuurders krijgen ook steeds
vaker te horen dat de SEV onder
druk staat. Om de huidige positie
van de SEV te handhaven zal er een
aantal zaken moeten veranderen",
aldus Varekamp. Bij de landbouw
organisaties is er een groeiende be
hoefte om hun leden individuele
dienstverlening aan te bieden. De
KNLC-voorzitter ziet dit niet zozeer
als een taak van de SEV zelf, maar
vindt dit wel een logisch gevolg op
de huidige werkzaamheden. "Een
naast elkaar en gedeeltelijk in elkaar
overvloeien van dienstverlening
enerzijds en voorlichting anderzijds
binnen de eigen landbouworganisa
tie zal een belangrijk aandachtspunt
worden".
Diskussie
Binnen het KNLC vindt momenteel
een diskussie plaats over voorlich
ting en dienstverlening. Maar ook de
KNBTB en de NCBTB spreken hier
over. Het meer verweven van voor
lichting en dienstverlening versterkt
volgens de KNLC-voorzitter de posi
tie van de SEV en de landbouworga
nisatie. Dit komt ook de boeren en
tuinders ten goede. Maar verbete
ring van de kwaliteit en de efficiency
kan alleen in groter verband worden
opgezet dan de huidige 23 landbouw
organisaties. De samenwerking
van de verschillende SEV-diensten
zal waar mogelijk verder uitge
bouwd moeten worden.
15
De drie Centrale Landbouworgani
saties hebben enkele jaren geleden
het SE V-bureau opgericht, dat zich
onder andere bezighoudt met het
ontwikkelen van kennismanage
ment, produktpakketten en lesmate
riaal. De voorlichtingsstaf SEV
heeft onlangs een diskussienotitie
geschreven over de SEV in de jaren
90. In deze notitie geeft de voorlich
tingsstaf een aantal mogelijkheden
aan om de zwakke punten van de
SEV te versterken en de sterke pun
ten uit te buiten.
Specialisatie
De steeds ingewikkelder wordende
problemen en het brede werkveld
van de SEV maken volgens Vare
kamp specialisatie noodzakelijk.
Andere voorlichtingsinstanties zul
len anders een voorlichter als die de
agrariër en zijn gezin niet goed kan
helpen wegkonkurreren. Enige mate
van specialisatie binnen een SEV
team is gewenst. Maar een bepaald
basispakket aan kennis en vaardig
heden blijft essentieel. Alleen zo kan
het kenmerk van de SEV, een geïnte
greerde benadering, gewaarborgd
blijven, aldus Varekamp.
Deze geïntegreerde benadering on
derscheidt de SEV van andere orga
nisaties op het terrein van voorlich
ting en advisering, waarbij gedacht
moet worden aan banken, boek-
houdbureaus, en veevoederkoöpera-
ties. Deze commerciële voorlichters
richten zich vaak op een aspekt van
Knolselderij is een onopvallend pro-
dukt in het schap bij de groenteman
of supermarkt. Toch wordt er in Ne
derland 1335 ha (aug-sept-
steekproef CBS) met dit gewas,
voornamelijk in de provincies
Noord-Brabant, Zeeland en Zuid-
Holland, geteeld. Van deze produk-
tie wordt echter het overgrote deel
verwerkt, zodat de veiling voor dit
produkt een minder grote rol speelt.
Het aandeel van de veilingaanvoer in
de totale verhandelde hoeveelheid
schommelt rond de 15%.
Knolselderij wordt op de veiling
voornamelijk met blad aangeboden.
Vanaf augustus 1989 tot en met
maart 1990 bedroeg dit aanbod 5132
ton tegen een middenprijs van twee
kwartjes per stuk. In het vorige sei
zoen was de aanvoer met 4780 ton
wat kleiner, maar lag de prijs met 55
cent per stuk wat hoger. De veiling-
aanvoer van de kale knolselderij
neemt drastisch af. Werd er vorig
seizoen nog 1798 ton aangeboden,
dit seizoen was het niet meer dan 755
ton! Dit betekent een derde van de
aanvoer in 1987/88. Het lijkt voor
dit produkt een aflopende zaak als
de veilingprijs in ogenschouw geno
men wordt. Dit seizoen bracht een
knol 26 cent op tegen 29 cent in
1987/88.
Er wordt een aanzienlijke hoeveel
heid knolselderij naar het buitenland
getransporteerd. In het afgelopen
seizoen werd er in de maanden au
gustus 1989 tot en met maart 1990 in
totaal 23.207 ton knolselderij geëx
porteerd. Dit was iets meer dan vo
rig seizoen (22.473 ton) en wat min
der 'dan het seizoen 1987/88 (25.111
ton). Tot voor kort was West-
Duitsland onze grootste afnemer
van knolselderij en kwam Frankrijk
als goede tweede daar achteraan. Nu
is dat plaatje geheel omgekeerd.
Door een droge zomer is de belang
stelling van Franse zijde bijzonder
groot.
de zaak, terwijl de SEV alles in sa
menhang bekijkt.
DLV
"We moeten de DLV in wezen zien
als een van onze eigen diensten en dit
moeten we ook uitdragen", zei Va
rekamp tot de gediplomeerden. "De
SEV richt zich op de sociaal-
ekonomische aspekten en de DLV
op de technische en bedrijfsekono-
mische zaken van het bedrijf. Beide
diensten doen over en weer een be
roep op eikaars kennis. Varekamp
waarschuwde ervoor dat DLV en
SEV niet eikaars konkurrenten wor
den. "Dat kost geld en komt de
agrarische sektor niet ten goede".
Hij pleit daarom voor een duidelijke
taakafbakening. Als tweede moge
lijkheid noemt hij een verdere inte
gratie tussen de SEV en de DLV,
maar dan wel in het landbouwhuis
en bij de landbouworganisaties en
niet los van die organisaties! Als we
één landbouworganisatie hadden in
plaats van drie zou dit volgens hem
al gebeurd zijn.
Springlevend
De SEV is na 25 jaar nog springle
vend, maar deze dienst zal flexibel in
moeten spelen op de toekomst. De
dienst is volgens Varekamp opge
bouwd uit zëer gemotiveerde mensen
met een goede opleiding. Varekamp
is er van overtuigd dat boeren en
tuinders een beroep zullen blijven
doen op de SEV. Tot slot van zijn
betoog feliciteerde Varekamp de
zestien nieuwe voorlichters met het
behalen van hun diploma en hij
wenste de SEV-ers veel succes in de
toekomst.
De produktiewaarde van de
biologisch-dynamische- en de ekolo-
gische land- en tuinbouw bedroeg in
1988 rond 45 miljoen gulden. Dit is
een aandeel van 0,15% van de totale
waarde van de landbouwproduktie
in Nederland. Deze produktie komt
van een areaal dat de laatste jaren
gemiddeld met 35% per jaar groeit.
Dit blijkt uit een marktonderzoek
van het Landbouw-Ekonomisch In
stituut.
Op groothandelsniveau moet de to
tale omzet van in Nederland geteelde
bd/eko-produkten geschat worden
op 120 tot 170 miljoen gulden. Van
deze waarde wordt rond de 25%
geëxporteerd. De import op groot
handelsniveau wordt becijferd op
90-210 miljoen gulden. Van de be
volking koopt 3 a 4% wel eens pro-
dukten die voortgebracht zijn door
de bd- en eko-sektor, maar slechts
1% van de konsumenten is "zware
koper".
Arbeidskosten hoger
Zuivel en vlees hebben in de totale
omzet van bd/eko-produkten het
grootste aandeel. Fruitteelt- en vol-
legrondsgroenteteeltbedrijven zijn
relatief sterk vertegenwoordigd in de
bd- en eko-sektor (sterker dan in de
gangbare sektor).
De gemiddelde omzet op bd- en eko-
landbouwbedrijven blijkt overigens
10-40% lager te zijn dan op gangba
re bedrijven. De arbeidskosten, die
de grootste kostenpost vormen, zijn
afhankelijk van het bedrijfstype
30-100% hoger dan in de gangbare
landbouw. Door de hoge afzetprij-
zen is er toch een hogere arbeidsop
brengst dan op de gangbare be
drijven.
Afzet op kontraktbasis
Alle bd- en eko-produkten - met uit
zondering van melk - worden afgezet
via het groothandelskanaal (inklu-
sief verdeelcentra). Hierbij speelt
produktie op kontraktbasis een
voorname rol. Voor akkerbouwpro-
dukten en melk is ook de verwerken
de industrie van belang. Huisver
koop komt relatief veel voor bij
groente, fruit en zuivel. Er zijn ne
gentig groothandelaren en verwer
kers in de sektor en een kleine 500
verkooppunten en horeca-
instellingen die bd/eko-produkten
verkopen. De importhandel heeft
voornamelijk betrekking op granen
en off-season produkten, waaronder
citrus.
Hoge konsumentenprijzen
Konsumentenprijzen zijn tenminste
40% en vaak veel meer dan 100%
hoger dan de prijzen voor vergelijk
bare gangbare produkten. Potentiële
konsumenten blijken bereid een ho
gere meerprijs te betalen, waarbij
degene die al af en toe iets uit de
bd/eko-sektor kopen verder willen
gaan dan degenen die dat nog niet
gedaan hebben, maar de hoge huidi
ge hoogte van de prijzen veroor
zaakt veel vraaguitval. De huidige
konsumenten zijn relatief jong en
hebben hogere inkomens en hogere
opleidingen.
Buitenland
De ontwikkelingen in het buitenland
lopen veelal parallel met die in Ne
derland, zowel in de produktiefase
(areaalontwikkeling en gemengdheid
van de bedrijven) als in de handels
fase (relatief veel groothandel). Im
port wordt relatief veel aangetroffen
in Denemarken en het Verenigd Ko
ninkrijk.
Vollegrondsgroente- en fruitteeltbedrijven zijn in de bd en eko landbouw re
latief sterker vertegenwoordigd dan in de gangbare landbouw.
Vrijdag 25 mei 1990
