Nieuw: Hollandse
mini bloemkool
In de tuinbouw werkt
iedereen voor zichzelf
Denemarken doet voor ons niet onder
Roeien tegen de stroom in
Gedrukte stemming aan de put
VRIJDAG 3 SEPTEMBER 1993
Wil men in de land- en tuinbouw
overleven dan moet men beschik
ken over een tuindersmentaliteit.
Tijdens inleidingen in WEST
BRABANT hebben landbouwecono
men, functionarissen en bestuur
ders deze boodschap meerdere
malen gelanceerd. Wederom is hun
visie niet uitgekomen. Het zijn juist
de mensen met een tuindersmenta
liteit die nu in de grootste proble
men zitten. Zij hebben het
aangedurfd om zich met een gigan
tische hypotheek te belasten. Bij ve
len van hen hangt nu een
gedwongen bedrijfsbeëindiging bo
ven het hoofd.
De reden van de algehele malaise in
de land- en tuinbouw zit in het sim
pele gegeven dat de werkers op het
land en in de kas geen enkele grip
hebben op de aanvoer. Zij kunnen
niet sturend optreden om vraag en
aanbod in evenwicht te brengen.
Zolang het op de produktie aankomt
is iedereen individualistisch bezig.
Iedere veiling en telersvereniging
werkt voor eigen parochie. Wat bre
der overleg is er niet. Deed zich deze
werkwijze alleen in Nederland voor
dan was het zo erg nog niet. Andere
Europese landen zijn zich versneld
gaan specialiseren in exclusieve
tuinbouwprodukten. De teeltkosten
liggen er lager, zodat Nederland ge
laten moet toekijken.
Investeren op een enkele teelt is bin
nen de tuinbouw haast niet meer te
verantwoorden. Het koopgedrag
van de consument vertoont geen
enkele stabiele lijn. De burger heeft
er geen enkele moeite mee om plots
een groente als tomaat links te laten
liggen. Negatieve berichten in de
media zijn de grote angst voor de
tuinbouw geworden. De introductie
van nieuwe tuinbouwgewassen
werkt het geheel niet in de hand. Er
is een duidelijke verschuiving ont
staan. Nieuwe groenten als brocco
li, ijsbergsla, aubergines en
varianten van bestaande vitaminele
veranciers hebben aan marktaan
deel gewonnen. Dat dit ten koste
gaat van o.a. tomaten en komkom
mers is niet voorzien. De tuinder
moet inventief zijn, niet voor niets
heeft hij een tuindersmentaliteit.
Het tijdperk van hard werken om
iets te verdienen is voorbij. Een juist
mechanisme om de consument te
bespelen is nu een onmisbare scha
kel voor de tuinbouwer. Daarbij is
samenwerking tussen de diverse
belangenbehartigers en wederver
kopers een eerste vereista Veran
dert er op dit punt niets dan is de
Nederlandse tuinbouw ten dode op
geschreven. Nu zorgt gedwongen
sanering voor rust op de afzetmarkt.
Een bankdirecteur zei er het volgen
de van: "Legio witlof- en champig-
nonbedrijven zijn om financiële
redenen moeten stoppen. Voor de
overblijvers is er weer perspectief.
Met tomaten, komkommers, papri
ka's en aubergines gaan wij dezelf
de kant op".
Zesenveertig tuinders en tuinders
vrouwen uit de BARONIE en Bergen
op Zoom zijn onlangs op studiereis
naar Denemarken geweest. Daar
hebben we gezien dat de telers daar
vast niet onderdoen voor ons qua
kwaliteit. Denemarken heeft, naar
onze begrippen, weinig telers. Bij
voorbeeld in Jutland zijn er maar
zo'n 150 160. Er zijn veel telers
van o.a. potplanten en snijbloemen.
Groententelers komen het minst
voor. Dit kun je dus ook terugvinden
in de veilingen en groothan
delsmarkt.
In Kopenhagen hebben we de
groothandelsmarkt bezocht. Hier
troffen we nogal wat Hollandse pro-
dukten aan. Veel paprika en tomaat,
maar ook radijs, aardbeien, witlof,
etc. Bij de bloemen vooral veel Ger-
bera's. Deze groothandelsmarkt be
dient een groot gedeelte van de
Deense consument. Maar ook indi
viduele telers hebben hun eigen af
zet. Voor de prijsvorming wordt
gekeken naar de prijzen in Neder
land. Dit gebeurt ook op de veiling
Odensa Deze Gasa Odense (veiling
Odense) hebben we een dag later
bezocht. Dit is een zeer moderne
veiling waar zowel groenten als
bloemen en potplanten worden ver
handeld. Tomaten en komkommers
worden hier centraal gesorteerd. De
teler hoeft hier thuis dus geen facili
teiten voor te hebben. De telers be
talen per jaar zo'n 8%
veilingprovisia Hierin is alles inbe
grepen, zowel sorteren als fustge-
bruik als alle andere kosten. Aan het
einde van het jaar worden de werke
lijke kosten berekend en indien het
resultaat gunstig is, wordt nog een
restpercentage terugbetaald. Bijna
elk jaar is er wel een restitutia
Op onze vraag wat men van de
"vlinder" vond, werd algemeen ge
zegd: "niet te vertrouwen". Contro
le door een eigen controlebureau is
niet geloofwaardig. In Denemarken
zelf voert men ook een eigen vignet,
een hart in een groene cirkel. Maar
ook daarin heeft men nog niet veel
vertrouwen. Ook al wordt in Dene
marken de controle door de regering
uitgevoerd. Wel is men er algemeen
van overtuigd dat in de toekomst
zulke controles broodnodig zijn.
In de middag bezochten we een to-
matenbedrijf van 75 ha. Hier wordt
de afzet zelf gedaan. Het pluk-
systeem is zodanig dat de tomaten
meteen na het plukken gesorteerd
worden. Welk ras er wordt geteeld,
Donkere wolken pakken zich sa
men, ook boven de glastuinbouw:
lage prijzen, verscherpte milieu-
eisen, nitraatproblemen om maar
enkele buien te noemen. Met de ni
traatproblemen hebben de glassla-
telers hier op THOLEN ook te
maken. Toch wordt er ook nu reeds
weer sla geplant, terwijl men weet
dat het produkt straks hoogstwaar
schijnlijk niet aan de zomernorm zal
kunnen voldoen en riskeert men
hiermee een boete van de wa
renwet.
In het winterseizoen, waarbij elke
afdeling sla tegen de oogst door het
CBT bemonsterd wordt, kon men de
laatste jaren redelijk beneden de
hiervoor nog geldende norm van
4500 p.p.m. blijven. Zoals het er nu
naar uit ziet, gaat hier in 1995 nog
eens 1000 p.p.m. af, overigens een
Nederlandse maatregel afgedwon
gen door het ministerie van Volks
gezondheid. Dit betekent in feite
wel dat er nog maar één wintersei
zoen bladgewassen geteeld kunnen
worden onder glas, volgens de wet,
want aan deze verlaagde norm kun
nen we tot op heden niet voldoen.
Of ze het zover laten komen dat we
met z'n allen de wet overtreden, is
nog maar de vraag. Een kas leeg la
ten liggen in een periode waarin het
meest verdiend kan worden omdat
er dan buiten weinig of niets groeit,
doet geen enkele tuinder.
Hopelijk zien de betreffende mi
nisteries in dat men met deze hope
loze maatregel een bedrijfstak de
nek omdraait, want de eens zo ster
ke glastuinbouw waar men tegen
aankeek, heeft het al moeilijk ge
noeg. Bijvoorbeeld de tomaat komt
ook regelmatig op de verkeerde ma
nier in het nieuws omdat deze niet
zou smaken of bestraald is. Waar
blijf je dan als tuinder met al je in
spanningen op het gebied van biolo
gische bestrijding bij vrijwel alle
vruchtgroenten onder glas, welke
uniek is in de wereld. Je vraagt je af
of niet wat meer bekendheid gege
ven kan worden aan dit toch wel mi
lieubewust geteelde produkt, want
enkel het vlinderlogo is te summier
en bij geen enkele consument
bekend.
We dachten dat we met onze
glastuinbouw op de goede weg za
ten door met zo weinig, mogelijk
chemische middelen een goed pro
dukt te telen. De subtraatteelt
draagt daar zeker toe bij, maar ook
hier weer de negatieve belichting
dat dit te kunstmatig, onnatuurlijk
en dus niet gezond zou zijn. We
hebben tevens te maken met een
overheid die vooral luistert naar de
milieuorganisaties. Welke enkel
commentaar kunnen leveren in de
pers door alles te veroordelen en lie
ver de glastuinbouw zagen verdwij
nen uit Nederland omdat deze enkel
en alleen gezien wordt als een ener
gieverslindende en vervuilende
sector.
Met z'n allen het tegendeel bewij
zen en proberen uit het dal omhoog
te kruipen moet echter met het Ne
derlandse vakmanschap en met de
goed georganiseerde tuinbouw mo
gelijk zijn. Gewoon doorgaan!
De veiling in Odense
daar kwamen we niet achter, maar
het zaad was wel afkomstig van een
Nederlandse firma. Kennis en teelt
methoden worden allemaal van Ne
derland afgekeken. Veel telers lezen
Nederlandse vakbladen, bezoeken
beurzen in Nederland of volgen zelf
cursussen.
De aardbeienteler die we bezochten,
had een cursus gevolgd bij onze
proeftuinchef dhr. Nuyten. De aard
beiman vroeg zich wel af wat wij bij
hem kwamen doen. Want zijn teelt
wijze lag toch nog een stuk achter
bij ons. En toch was het interessant
om te zien. Hij teelt Corona en El-
santa, de eerste voor de verkoop
aan huis. De consument kon zelf
zijn eigen portie plukken. De Elsanta
plukt hij zelf, ook voor huisverkoop
maar dan detailhandel. Daarna be
zochten we nog een vollegrondste-
ler. Deze was 4 jaar geleden
overgestapt van varkens naar volle-
grondsgroenteteelt. Hij beteelt zo'n
35 ha, voornamelijk bleekselderij,
Chinese kool en ijsbergsla. Ook hij
verzorgt de eigen afzet. Dit bedrijf is
modern opgezet en ingericht. Hij
heeft twee oogstwagens. Binnen
wordt alles gewassen en verpakt
voor de handel, 's Middags moet hij
dan leveren op drie verschillende
plaatsen, waar vandaan er dan weer
verder wordt gedistribueerd.
Al met al hebben we een zeer leer
zame studiereis achter de rug. Veel
gezien en gehoord en ook veel ple
zier gehad onder elkaar.
Inpakafdeling op
een vollegrondsbedrijf
Met de verschijning van de mini
bloemkool op de markt breidt het
assortiment bloemkool zich weder
om uit. De mini bloemkool onder
scheidt zich niet alleen wat betreft
formaat maar ook qua smaak; de
kool heeft een iets scherpere smaak
dan de volgroeide kolen. Verder
blijkt uit de positieve resultaten van
gehouden marktonderzoek dat er
op de markt ruimte is voor een
nieuw produkt als mini bloemkool.
Bij de introductie van de mini
bloemkool op de markt zijn telers en
veiling niet over één nacht ijs ge
gaan. In 1990 startte de Proeftuin
Zwaagdijk de eerste proef met de
teelt van mini bloemkool. Zaken als
plantafstand, teeltwijze en rassen
werden gedurende drie seizoenen
onderzocht. In die periode hield vei
ling WFO zich bezig met de verkoop
van de kolen die tussen de f 0,40
en f 1,— per stuk opbrachten. Zo
wel de teelt als afzet van het pro
dukt zijn positief verlopen, zodat de
tijd nu rijp is voor de officiële intro
ductie van mini bloemkool op de
markt.
In opdracht van het CBT is in 1992
een telefonisch onderzoek uitge
voerd onder de kopers van mini
bloemkool. Het doel was de afzet
mogelijkheden van de mini bloem
kool in de toekomst te onderzoeken.
Het merendeel van het kopers
bestand vindt het een produkt met
perspectief voor speciaalzaken en
horeca. De kopers zien de mini
bloemkool als welkome aanvulling
op het huidige koolpakket.
In een periode van 10 weken zullen
wekelijks de jonge mini bloemkool-
planten worden gepoot. In totaal
gaat het om 100.000 planten. Ge
middeld wordt 85% van de kolen
als klasse I produkt geoogst. De
teelt van mini bloemkolen heeft als
voordeel dat het gewas zeer snel
dicht groeit waardoor de kans op
onkruid tussen de planten kleiner
wordt. Bij de teelt wordt uitsluitend
gebruik gemaakt van het ras
Fremont.
In de periode september tot half no
vember, week 35 tot en met 44, zijn
de mini bloemkolen verkrijgbaar op
veiling WFO. De kolen worden aan
geleverd in klein poolfust en gesor
teerd op grootta Per
verpakkingseenheid worden de
kooltjes per 12, 15, 18 en 20 stuks
verpakt. Kooltjes die bestemd zijn
voor de buitenlandse markt worden
op verzoek in dozen verpakt.
Voor meer informatie kunt u contact
opnemen met Peter van der Berg,
veiling WFO te Zwaagdijk-Oost, te
lefoon 02286-5252.
Na een week met redelijk zomer
weer in het LAND VAN ALTENA EN
BIESBOSCH is erg veel werk verzet.
Vooral de oogst van tarwe is in een
hoog tempo gegaan. Er zijn dagen
bij geweest dat er wel tien van de
twaalf uren gedorst konden wor
den, met goede vochtgehaltes. De
opbrengsten van zowel de zomer-
als wintertarwe waren goed tot zeer
goed.
Maar er was toch een slechte stem
ming bij de akkerbouwers. Het was
bijzonder "stil" bij de graanover-
slagbedrijven. Er werd veel graan
gelost, maar zo'n slechte prijs, nog
geen 30 cent per kg, daar wordt de
stemming dus wel erg slecht van. Er
was meer een vorm van berusting in
de misère waar de akkerbouw in zit.
Sommigen lopen zelfs met neer
geslagen hoofd rond. Ze weten niet
hoe ze dit seizoen tot een financieel
goed einde moeten brengen. Maar
er is ook een lichtpuntje bij de tar
weoogst, namelijk het stro. Dit
brengt aanzienlijk meer op dan in de
afgelopen jaren.
De aardappeloogst zit er ook weer
aan te komen. Met nu al zulke lage
prijzen op de termijnmarkt van de
laatste weken zijn er erg veel akker
bouwers met financiële zorgen. Dit
blijkt uit de vele aanvragen voor
steun in de vorm van bijstand. Er
zijn tot nu toe dit jaar al meer aan
vragen gedaan dan in heel 1992. Er
was onlangs een programma op de
radio, waarin een medewerker van
het ministerie van Landbouw uitleg
gaf over de landbouw met als the
ma teveel opbrengsten, gewasbe
scherming, kunstmest en boeren. Ik
denk niet dat het er beter van wordt
als er minder boeren komen. Het ge
dwongen stoppen van veel boeren
is zeker geen oplossing voor de pro
blematiek in de landbouw. Ook boe
renzonen zijn zeer terughoudend om
het bedrijf over te nemen. Vooral
wanneer ze een goed betaalde baan
hebben springen ze niet zomaar in
het diepe, en dat zouden ze doen
door een slecht renderend bedrijf
over te nemen.
Door vertraging bij de PTT kwam
deze bijdrage vorige week te laat
binnen (red.).
