Land- en tuinbouw mag zich niet
laten wegsaneren uit Nederland
ZLM-voorzitter H.C. van der Maas verwelkomde op de laatste algemene vergade
ring van de ZLM in Goesbehalve een groot aantal ledenonder andere de
Zeeuwse gedeputeerde mevr. L. Nederhoed, vertegenwoordigers van het ge
meentebestuur van Goes, erevoorzitter ir. M.A. Geuze en een groot aantal erele
den. Daarna sprak Van der Maas zijn jaarrede uit, waarvan wij op deze pagina's
vrijwel integraal verslag doen.
ZLM-voorzitter Van der Maas: tegen de stroom blijven oproeien
heerst door emotionele kwaadheid
en woede.
In de Grote Kerk hier in Goes (31 au
gustus jl.), ter gelegen van onze ju
bileumviering, heb ik nog met een
bepaalde hoop en enig vertrouwen
een oproep gericht tot de samenle
ving en de politiek. Een oproep om
lering te trekken uit de geschiede
nis. Een geschiedenis, die. aangeeft
dat praktisering van het vrijhandels
dogma leidt tot een landbouwcrisis
en tot verpaupering en neergang
van de agrarische sektor en van het
landelijke gebied. Iedere keer op
nieuw, zonder uitzondering, en zo
goed als wetmatig.
Mijn oproep, drie maanden geleden,
was tweeledig:
Eerstens: Erken de spilfunktie van
de granen en van de akkerbouwsek-
tor als geheel; erken de daarmee sa
menhangende verdringingseffekten,
ook naar de andere sektoren. Steun
daarom Frankrijk om te bewerkstelli
gen dat in de GATT-
onderhandelingen het landbouwak
koord tussen de Verenigde Staten
en de EG (waarbij Andriessen en
MacSharry de Europese boerenbe-
langen verkwanseld hebben) alsnog
goeddeels teruggedraaid wordt.
En tweedens: Laat niet doelbewust
of ziende blind het totale agribusi-
nesscomplex in elkaar vallen en ten
ondergaan. Besef dat daadwerkelij
ke overheidssteun (zoals bij Philips
en bij de KLM) bitter noodzakelijk is
voor de concurrentiepositie en voor
de overlevingskansen van een agra
rische sektor, die in Nederland inclu
sief toelevering, afzet, verwerking
en dienstensectoren bijna 20% van
de totale werkgelegenheid biedt.
Besef dat instandhouding van die
sektor voor heel Nederland van emi
nent economisch belang is!
Dat was mijn oproep en hartekreet
op 31 augustus. Zoals gezegd: toen
nog met enige hoop en vertrouwen.
Mijn beduchtheid, moedeloosheid
zijn intussen echter alleen maar toe
genomen. De sociale en maat
schappelijke nood verergert met de
dag. Het vertrouwen in de samenle
ving neemt in snel tempo af.
De boerenondernemingslust wordt
sterk belemmerd door structureel
lage prijzen, ineenstortende markten
en door een totaal ontmoedigend
landbouwbeleid. De ontkenning en
de negering van het economisch
belang van de Nederlandse land- en
tuinbouw maakt boeren machteloos
en moedeloos. De grotendeels onte
rechte beschuldigingen en hetzes
en halve waarheden en halve
leugens die samenleving en politiek
over de landbouw uitstorten; het
opgelegde imago van subsidievre
ters en milieucriminelen; alsmede de
onevenredig zware eisen op milieu-
en natuurgebied; veroorzaken te
recht een grote mate van onbegrip
en woede. Dat onbegrip en die woe
de monden uiteindelijk weer uit in
een nog grotere moedeloosheid. En
dat is een bijzonder slechte zaak.
De frustatie zit hoog. Ook bij mij.
Ook en met name in de verantwoor
delijkheid zoals ik hier voor u sta. Ik
vertik het echter om me neer te leg
gen bij de zogenaamde absoluut
heid van de huidige politieke
besluitvorming. Ik vertik het om te
gen m'n collega's te zeggen: "laten
we het touwtje maar in de boot
gooien; red jezelf maar, zoek maar
VRIJDAG 10 DECEMBER 1993
staande werkgebied met de confes
sionele zusterorganisaties nog niet
mogelijk was en is, hebben we wel
bewust en praktisch gekozen voor
samengaan met partners van de
zelfde identiteit buiten ons huidige
werkgebied.
Schaalvergroting dus, ook in de let
terlijke (geografische) zit van het
woord. Zowel intern als vanaf de zij
lijn wordt soms de beduchtheid uit
gesproken dat de geografische
grootte van het werkgebied van de
ZMO een verschraling van de com
municatie en de contacten met de
leden tot gevolg zal hebben. Ik wil
en ik kan die beduchtheid wegne
men. Bij de keuze en opzet van de
vorm en de structuur van de nieuwe
organisatie zijn we namelijk uitge
gaan van de doelstelling dat de
communicatie-lijnen naar onze le
den kort moeten blijven en dat de
inbreng en inspraak van de leden
optimaal moet zijn. Wat het laatste
betreft: niet van "boven naar bene
den" (van de top naar de basis),
maar van "beneden naar boven",
vanuit de basis (de leden), zoals het
behoort te zijn. We gaan werken
met een "platte" organisatiestruc
tuur. Wageningen zal door onze le
den niet ervaren mogen en kunnen
worden als een "ver van mijn bed
show". We hebben daarom gekozen
Van der Maas grijpt zijn laatste jaarrede aan om opnieuw en met nog
meer emotie dan gewoonlijk de crisis in de land- en tuinbouw aan de
orde te stellen
Dames en heren,
Dit jaar heeft onze organisatie op
meerdere manieren aandacht besteed
aan het feit, dat ze 150 jaar geleden
werd opgericht. We hebben dat,
denk ik, op een waardige en indrin
gende wijze gedaan.
Tegelijkertijd moeten we vaststellen
dan 1993 tevens het laatste jaar is
van het bestaan van de ZLM als zo
danig. De ZLM wordt per 1 januari
a.s. de ZMO.
Alhoewel integratie en schaalver
groting binnen ons organisatiever-
band geen nieuw verschijnsel is,
moet ik toch bekennen dat ik de
laatste tijd bij mezelf nogal eens ge
mengde gevoelgens heb moeten
constateren. Ik heb de ZLM namelijk
altijd ervaren als een pracht organi
satie, die- met verhoudingsgewijs
grote kracht voldeed aan haar
doelstelling: belangenbehartiging
van en voor boeren en tuinders, in
de meest directe -en in de meest
brede betekenis van dat woord. De
ZLM heeft zich - relatief gezien - im
mer gekenmerkt door een dyna
misch en doelbewust optreden,
gepaard gaand met grote werk
kracht en slagvaardigheid. Met na
me het uitgebreide netwerk en het
open karakter van onze vereni
gingsstructuur (en de daaruit voort
komende directe persoonlijke en
praktische contacten met de leden)
vormen daarvan het fundament.
Bij die gemengde gevoelgens hoort,
behalve een beetje weemoed, ook
een stukje beduchtheid. Dat heeft
te maken met de onbekendheid van
het "nieuwe" en de daarbij horende
onzekerheid. Onzekerheid, die leidt
tot de gedachte: "Zouden we het
maar niet bij het bestaande moeten
houden, laten we maar doorgaan
met de oude en vertrouwde ZLM."
Maar, verstandelijk redenerend
moeten die gevoelens per saldo bui
tenspel gezet worden en teniet ge
daan worden door de feitelijke
argumenten, die ten grondslag lig
gen aan de ZMO-integratie.
De feiten zijn immers duidelijk: we
worden vandaag de dag als regiona
le boerenbelangenorganisatie door
gaand geconfronteerd met een
terugtredende overheid èn met een
slinkend aantal agrarische onderne
mers. Willen we voor een zo billijk
mogelijke contributie onze dienst
verlening en belangenbehartiging op
peil houden en versterken, dan is
"schaalvergroting" (en de daaruit
voortkomende efficiëncy en nieuwe
kracht) daarop het enige juiste
antwoord.
Verstandelijk, nuchter en realistisch
bezien is ons fusiebesluit daarom
een goed besluit!
Schaalvergroting
Omdat integratie binnen ons be-
voor de beproefde afdelings- en
kringstruktuur van de ZLM. De krin
gen (en wellicht ook de meest afde
lingen) worden weliswaar ook
opgeschaald, maar er zal tegelijker
tijd versterking van het funktioneren
van die grotere eenheden plaats
kunnen vinden middels professione
le ondersteuning en begeleiding
door de provinciale sekretariaten en
door gespecialiseerde ZMO-
funktionarissen.
Ook de belangendoorstroming van
de verscheidene produktiesektoren
(akkerbouw, tuinbouw, fruitteelt,
rundveehouderij en intensieve vee
houderij) wordt vanaf de basis naar
het ZMO-bestuur struktureel ver
sterkt en krijgt eveneens meer se-
kretariaatsbegeleiding ter
beschikking.
Bovendien is de werkstruktuur van
de nieuwe organisatie zodanig inge
vuld dat er vanuit de (bestuurlijk)
centrale ZMO in Wageningen zo
praktisch mogelijk en zo vergaand
mogelijk zal worden gedecentrali
seerd. Het kantoor in Goes blijft qua
kwantiteit en kwaliteit sterk be-
mensd. Ons "Landbouwhuis" blijft
(en wordt nog méér) het Zuidweste
lijk Landbouwcentrum. In Brabant
gaat een nieuw provinciaal kantoor
in Waalwijk funktioneren. Per pro
vincie zijn hoog-gekwalificeerde re-
giosekretarissen benoemd. Ook
vanuit Wageningen zal het sekretari-
aat met gespecialiseerde funktiona-
rissen, de rechtstreekse
communicatie en de persoonlijke
dienstverlening mét en vóór de
ZMO-leden eveneens zo praktisch
en zo direct mogelijk doen verlopen.
Wageningen zal zeker geen bureau
cratische vesting worden. Integen
deel, de hele operatie is primair
gericht op verbetering en verruiming
van de directe contacten met onze
leden.
Als we met elkaar de ZMO-opzet en
-struktuur in de praktijk goed in
gaan vullen, dan ben ik er zeker van
dat onze leden volgend jaar zullen
kunnen vaststellen, dat de effectivi
teit, de efficiëny en de bereikbaar
heid ten gunste van hun zakelijke
boerenbelangen door deze fusie dui
delijk versterkt zijn. mag ik het sa
menvattend zo zeggen: "De ZMO
zal, in het spoor van de beste tradi
ties van de ZLM, de belangenbehar
tiging van de Zeeuwse en Brabantse
boeren en tuinders voortzetten en
versterken".
De ZLM was een middel voor die
belangen-behartiging. De ZLM was
nooit een op zichzelf gericht doel.
De ZMO is nu een aangepast en (in
de huidige omstandigheden) een
béter middel voor die belangenbe
hartiging. Niet meer en niet minder
dan dat.
Worsteling
Voor de zevende keer in succesie
(en tevens de laatste keer) mag ik
hier voor u staan bij een jaarverga
dering van de ZLM. Nog meer dan
in voorgaande jaren worstel ik met:
"wat kan ik" - "wat wil ik" - "wat
moet ik" nog zeggen over de land
bouwpolitieke situatie. Ik ben boer -
akkerbouwer - en afgeleid daarvan
ben ik belast met bestuursverant-
woordelijkheid in een boerenbelan
genorganisatie. Gezien de huidige,
voortdurend verslechterende situa
tie en omstandigheden in praktisch
alle agrarische sektoren in ons land
(met uitzondering -nog- van de
melkveehouderij) sta ik meer dan
ooit voor dilemma's over "wat" en
"hoe" te zeggen. Meer dan ooit
wordt ik door teleurstellingen en ne
gatieve gedachten overheerst. Het
ontbreekt mij aan perspectief en ik
wordt in toenemende mate be
ZMO-voorzitter Van Leeuwen krijgt van Van der Maas het ZLM-herinnersbord, dat normaalgesproken al
leen geschonken wordt aan vertrekkende bestuursleden. "We beschouwen je in die 25 dagen dat de ZLM
nog bestaat maar a/s hoofdbestuurslid, en dan is dit bord een zeer toepasselijk geschenk" aldus Van der
Maas
